SŁOWIAŃSZCZYZNA - ZASADY ETYCZNE KULTURY SŁOWIAŃSKIEJ

SŁOWIAŃSZCZYZNA - ZASADY ETYCZNE KULTURY SŁOWIAŃSKIEJ

Spróbujmy razem z czytelnikami wskazać najważniejsze zasady etyczne kultury słowiańskiej, podstawowe zasady współżycia społecznego Słowian względem innych Słowian bliższych i dalszych, i wobec obcych.

Są to oczywiście zasady etyczne ogólne, obyczajowe i zwyczajowe, tak więc większościowe, bez uwzględnienia pojedynczych przypadków, które czasem mogłyby wskazywać na coś odmiennego, przeciwnego.

Obyczaj rozumiem tutaj bardziej ogólnie jako sposób i tryb życia społeczności lokalnej, gdzie ekscesy spotykają się z niechęcią i dezaprobatą, a zwyczaj tyczy bardziej określonego sposobu obchodzenia konkretnego wydarzenia, uroczystości w życiu osobistym, rodzinnym lub społecznym, jak uroczystości związane z życiem człowieka albo z cyklem rocznym.

U Słowian uroczystość się obchodzi w sensie dosłownym chodzenia dookoła.

Brak powszechnie znanego pisma (może istniały znaki przekazu info na większe odległości, np. dymne, lub dla wtajemniczonych, lecz jest to nieznane) sprawia , że zasady etyczne i moralne reguły zachowania, postępowania - wynikają z pokoleniowego ustnego przekazu kulturowego i zdrowego rozsądku dostosowanego do aktualnej wiedzy własnej i aktualnej doraźnej sytuacji.

U Słowian tradycja obyczaju i zwyczaju kulturowego podlega zawsze kontroli ze strony zdrowego rozsądku - nie jest to tylko ślepa automatyczna kontynuacja bezzasadnych reguł, ale nie jest to też jawny bunt przeciwko regułom.

Zasad etyki słowiańskiej nie ma w żadnych materiałach źródłowych - trzeba je zatem dopiero wywnioskować z dostępnych źródeł różnego rodzaju - kolejno według ich wiarygodności:

1. etnograficznych i etnologicznych - z pominięciem wpływu obcych kultur i religii, np. w zakresie nazewnictwa ;

2. archeologicznych - artefaktów, zabytków, z pominięciem szeroko rozpowszechnionych mało-wiarygodnych interpretacji pseudo-naukowych;

3. świadectw pisanych - gdzie brak w pełni wiarygodnych dokumentów własnych słowiańskich, a dokumenty obce wewnętrzne i zewnętrzne mają tym mniejszą wiarygodność.

Na wszystkie te materiały trzeba spojrzeć w sposób krytyczny, ale elastycznie, bez zajmowania skrajnego, dogmatycznego stanowiska.

Jest to etyka (filozofia życia i pracy) ludzi osiadłych i w dużym stopniu samowystarczalnych: rolników (wieśniaków, chłopów), hodowców, czasem pasterzy, myśliwych i rybaków, zbieraczy runa leśnego - zatem ludzi, którzy nie mogą uciec przed odpowiedzialnością za swoje czyny w obszarze społeczności lokalnej ("jak ty komu, tak on tobie" - WRÓŻDA, prawo TALIONU jako zagrożenie zemstą (proporcjonalną albo i nieproporcjonalną dla odstraszenia)) - przy tym są wolni i decyzyjni w ramach RODZINY i RODU, z powodu braku ścisłej struktury społecznej administracyjnej i państwowej.

Wolność osobista Słowianina pozwala na ujawnienie najlepszych i najgorszych cech charakteru, instynktów pierwotnych.

Indywidualne, konkretne podejście do ludzi i problemów, bez zbędnych uogólnień i abstrakcji.

Cechuje ich umiar i skłonność do kompromisu.

Ważnym czynnikiem kształtującym etykę jest tutaj roczny cykl pogodowy, z długimi, mroźnymi, srogimi, śnieżnymi zimami, który wymusza zarówno dobre przygotowanie, jak i współżycie społeczne, współpracę, gościnność.

Jest to także etyka rodu, rodziny, opieki wzajemnej w obszarze społeczności lokalnej, świadczenia usług wzajemnych, gdzie każdy wiek jest ceniony:

- dzieciństwo i młodość jako okres przygotowania do życia, opanowywania wiedzy i umiejętności oraz pomocy rodzinie na gospodarstwie (praktyka);

- dojrzałość przedsiębiorcza jako okres zakładania rodziny ze szczególnym naciskiem na najszybsze urodzenie potomka / -ów rodu (POKŁADZINY - prawie jawne zapłodnienie młodej żony przez młodego męża przy dyskretnej obecności i nadzorze starszyzny płci obojga obu łączących się rodów (PARIARCHAT) jako ważna część wesela);

- patriarchat słowiański nie jest kolizyjny, konfliktowy, konfrontacyjny: żona rządzi w domu, mąż rządzi poza domem;

- ze względu na bezpieczeństwo i konieczność poszukiwania żony poza wsią rodową (u Słowian południowych znaną jako ZADRUGA) trzeba utrzymywać pokojowe, albo przyjazne, stosunki wzajemne ze wsiami okolicznymi;

- pracowita starość jako okres zdatności do rady i przekazywania tradycji kulturowych.

Pomoc doświadczonych zielarek, wiedźm (WIEDŹMA - kobieta mająca wiedzę) w chorobie, ciąży i porodzie, połogu.

U Słowian wiedza i umiejętności są dobrem wspólnym, dziedzictwem kulturowym rodów i społeczności lokalnych, a nie tajemnicą poszczególnych osób, szamanów.

Zasady etyczne u Słowian są w naturalny sposób hierarchiczne:

1. Najpierw ja sam, bo, abym mógł świadczyć na rzecz innych, sam muszę być w dobrym zdrowiu i formie;

2. Następnie moja rodzina bliższa i dalsza (pokrewieństwo i powinowactwo), abym był szanowany w gronie bliskich i uznawany za godnego, hojnego;

3. Dopiero na końcu obcy, ale bez ich wykluczania, bo prezenty wzajemne tworzą więzi, dają wzajemne bezpieczeństwo.

Kiedy zwyczaj przechodzi w prawo zwyczajowe?

Powszechne uznanie społeczne zwyczaju w kulturze danej społeczności, wspólne poczucie tego, co sprawiedliwe, i autorytet starszyzny rodu płci obojga (PATRIARCHAT), OSTRACYZM społeczny, jest tutaj wystarczającym czynnikiem nacisku dla powstania obowiązku i normy prawa, być może nawet niepisanej (patrz: elbląski ZWÓD PRAWA POLSKIEGO (krzyżacki)).

Ludy zamieszkujące ziemie polskie obecne, w tym Słowianie, długo się broniły przed ekonomią pieniądza: wymianą towarowo-pieniężną, wolały pracę wspólną lub ostatecznie BARTER: wymianę towar za towar, a nawet po przyjęciu pieniądza jako formy zapłaty za usługę były one raczej uzupełnieniem naturalnej wdzięczności i REWANŻU za pomoc wzajemną niż czymś samodzielnym.

Później w feudalizmie, który przyszedł wraz z obcą religią i obcą kulturą, władza (chyba jednak obca władza Piastów skandynawskich, normańskich i tzw. "duchownych" obcej religii) wymusiła pracę przymusową bez wynagrodzenia pieniężnego (pańszczyznę).

Pańszczyzna była bezpodstawnym uroszczeniem:

Skoro dostałem (darmo) nadanie ziemi wraz z jej mieszkańcami - to są oni moimi poddanymi i mam prawo do ich pracy, życia, usług seksualnych (prawo pierwszej nocy) itp.

Przy tym, jest dla mnie oczywiste, że ta rodzima kultura słowiańska jest zawsze i nadal podstawą polskiego życia społecznego, ale dla przeciętnego Polaka jest tak oczywista, że aż niezauważalna pod powierzchowną dominacją obcej kultury i obcych religii.

-

Powstaje pytanie:

Dlaczego feudalizm, w tym feudalizm religijny obcej religii, wraz z pańszczyzną, trwał i trwa nadal u Słowian tak długo?

Odpowiedź wydaje się prosta:

To słowiańska tolerancja i cierpliwość.

Ale jest coś więcej: cecha rasowa Słowian genetyczna albo wypracowana w czasie długiego rozwoju kulturowego - przystosować się i zaadaptować raczej niż robić rewolucję, powoli kruszyć i podważać fundamenty opresyjnego ustroju, aby samych jego twórców przekonać o jego absurdalności, zachęcić do przejścia na drugą ludzką stronę barykady - słowiański zdrowy rozsądek jest w tym drogowskazem jak światełko w tunelu.

--