Choć w kręgach osób związanych z rozwijaniem relacji polsko-japońskich historia polskich Dzieci Syberyjskich uratowanych przez Japonię jest powszechnie znana, to wymaga ona większej popularyzacji zarówno w Polsce, jak i w Japonii. Jest to jeden z najpiękniejszych symboli przyjaźni między naszymi krajami – mówi Salonowi 24 Paweł Milewski, ambasador Rzeczpospolitej Polskiej w Japonii. 3 sierpnia w Warszawie odbędą się uroczystości upamiętniające przyjęcie polskich sierot w Japonii. Z tej okazji licealiści z japońskiej Tsurugi oraz polscy goście zasadzą 100 jabłoni na skarpie PGE Narodowego.
Sto lat temu prawie tysiąc polskich dzieci trafiło z ogarniętej wojną Syberii do Japonii. Kraj ten uratował młodym Polakom życie, zapewnił pomoc. Teraz w Polsce japońskie dzieci posadzą przy PGE Narodowym sto jabłoni, dla uczczenia stulecia tamtych wydarzeń (obchody przesunięte o trzy lata,z powodu pandemii COVID – przyp. red.). Jak powszechna jest dziś pamięć o historii ratowania syberyjskich dzieci wśród Japończyków?
Paweł Milewski: Jakkolwiek w kręgach osób związanych z rozwijaniem relacji polsko-japońskich historia polskich Dzieci Syberyjskich uratowanych przez Japonię jest powszechnie znana, to wymaga ona większej popularyzacji zarówno w Polsce, jak i w Japonii. Jest to jeden z najpiękniejszych symboli przyjaźni między naszymi krajami. Szczególnym miejscem, gdzie pielęgnuje się pamięć o tym wydarzeniu jest Tsuruga – miasto portowe w japońskiej prefekturze Fukui, do którego przybyły polskie sieroty.
Znajduje się tam Muzeum Portu Humanitaryzmu, które w całości poświęcone jest historii polskich Dzieci Syberyjskich oraz uchodźców, którzy przybyli do Tsurugi podczas II Wojny Światowej. Bardzo cieszy nas to, że przełożone z powodu pandemii COVID-19 obchody 100-lecia uratowania polskich sierot przez Japonię w końcu się w Warszawie odbędą, dzięki czemu wiedza na temat tego wydarzenia będzie mogła dotrzeć do jeszcze większej niż dotychczas grupy odbiorców.
Co jest powodem tego, że (niezależnie już od skali zjawiska) są w Japonii środowiska, które pielęgnują pamięć o tamtych wydarzeniach?
Przede wszystkim uratowanie polskich sierot z Syberii było pięknym, altruistycznym gestem rządu japońskiego – trudno się więc dziwić, że Japończycy chcą się angażować w promowanie pamięci o tym wydarzeniu. Jest jednak jeszcze jeden wymiar – Polska jest dla Japonii partnerem strategicznym – krajem posiadającym podobne wartości i cele na przyszłość. Humanitaryzm jako symbol w naszych relacjach dwustronnych stał się szczególnie ważnym tematem w świetle obecnej sytuacji w Ukrainie i stanowczego sprzeciwu Polski i Japonii wobec agresji Rosji. Wielu Japończyków jest pod ogromnym wrażeniem tego, jak Polska pomaga ukraińskim uchodźcom. Również rząd Japonii solidaryzuje się z Ukrainą mocniej, niż jakikolwiek inny kraj Azji. Z tego punktu widzenia można powiedzieć, że promowanie wydarzeń takich jak m.in. uratowanie polskich sierot z Syberii przez Japonię leży w naszym wspólnym interesie.
W okresie międzywojennym relacje Polski z Japonią były dość serdeczne, nawet podczas II wojny światowej Japończycy będąc w przeciwnym obozie odmówili przyjęcia wypowiedzenia wojny przez Polskę. Jak dziś wygląda stosunek Japończyków do Polaków, Polski, jaka jest wiedza na temat naszego kraju?
Stosunek Japończyków do Polski jest bardzo pozytywny – nasz kraj kojarzony jest przede wszystkim z kulturą wysoką i bogatą, choć trudną historią. Większość obywateli Japonii posiada wiedzę o co najmniej jednym znanym Polaku – ze względu na ogromną miłość tego narodu do muzyki oraz podobną wrażliwość, na pierwszym miejscu wymieniany jest zazwyczaj Fryderyk Chopin. Często poznajemy również Japończyków, którzy fascynują się twórczością wybitnych polskich reżyserów, takich jak Andrzej Wajda czy Krzysztof Kieślowski. W kręgach akademickich znana jest postać Marii Skłodowskiej-Curie, natomiast wśród fanów sportu dużą popularnością cieszy się Robert Lewandowski. Oczywiście wciąż dążymy do tego, żeby świadomość na temat naszego kraju i jego osiągnięć w Japonii rosła. Przede wszystkim promujemy wiedzę o symbolicznych wydarzeniach w historii relacji polsko-japońskich, takich jak uratowanie potomków polskich uchodźców politycznych z Syberii przez Japoński Czerwony Krzyż, ale również o działalności humanitarnej polskich franciszkanów, którzy przybyli do Japonii w 1930 roku – bracie Zenonie Żebrowskim i ojcu Maksymilianie M. Kolbe.
Mówimy również o działalności pierwszego Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Japonii, Tadeusza Romera i jego żony Zofii, którzy pomagali polskim zesłańcom na Dalekim Wschodzie, a także żydowskim uchodźcom uciekającym z Polski i Litwy do Japonii przed zagładą podczas II Wojny Światowej. Te historie nie są w Japonii jeszcze tak znane jak byśmy tego chcieli, ale głęboko wierzymy, że za sprawą działalności polskich instytucji w Japonii wiedza na temat zaczyna docierać do coraz większej grupy Japończyków – nie tylko pasjonatów kultury polskiej, ale również szerzej, do ogółu populacji. Doskonałą okazją do promocji wiedzy o Polsce oraz relacjach dwustronnych z Japonią będzie Wystawa Światowa EXPO w Osace w 2025 r. Nasza Ambasada już rozpoczęła aktywne przygotowania, aby udział Polski w tym wydarzeniu mógł przełożyć się na jeszcze większe poznanie naszego kraju przez Japończyków, w tym przede wszystkim japońską młodzież, jak również przyczynić się do zwiększenia współpracy Polski i Japonii w wielu dziedzinach, w tym gospodarczej i inwestycyjnej.
Upamiętnienie "polskich dzieci z Tsurugi" na PGE Narodowym
Aby upamiętnić sto lat od przyjęcia polskich dzieci w Japonii, do Warszawy przyjeżdża grupa japońskich licealistów z Tsurugi. W czwartek młodzi Japończycy zasadzą na skarpie PGE Narodowego sto jabłoni, symbolizujących humanitaryzm i przyjaźń polsko-japońską.
Wydarzenie rozpocznie się 3 sierpnia o godzinie 11.00 na PGE Narodowym. Organizuje je Fundacja State of Poland, a swój udział zapowiedział m.in. ambasador Japonii w Polsce Akio Miyajima, Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego, Włodzimierz Dola, prezes PGE Narodowego oraz Izumi Yoshida, reżyser filmów animowanych.
Fot: Instytut Polski w Tokio. Fragment komiksu promującego 100-lecie przyjęcia polskich sierot w Japonii.
