Sensowna pomoc działa długofalowo i zmienia coś więcej, niż tylko zewnętrzne okoliczności.
Tak się jakoś w moim życiu zdarzyło, że przez ponad 20 lat miałam do czynienia z ludźmi niepełnosprawnymi. Z takimi, których niepełnosprawność dotknęła od niemowlęctwa jak i tymi, z niepełnosprawnością nabytą – z powodu choroby lub podeszłego wieku. Chociaż nie ciążył na mnie obowiązek opieki 24/24h (z jednym wyjątkiem), to w pozostałych przypadkach nie byłam biernym obserwatorem. Albo wspierałam opiekunów, albo osobiście się zajmowałam niepełnosprawnym, zastępując nieobecnego opiekuna, bądź nadzorowałam opiekę nad niepełnosprawnym. Odrębnym zajęciem były działania związane z uzyskaniem pomocy dla podopiecznego z MOPS, NFZ i PERFON.
Ten wstęp dałam tylko po to, aby nie zarzucano mi, iż nie mam pojęcia o czym pisze. Mam.
Jakie wnioski nasunęły mi się z własnych doświadczeń w tym zakresie? ·1.System opieki nad niepełnosprawnymi jest poszatkowany w stopniu niezwykle utrudniającym uzyskanie pomocy. Chcąc wykorzystać pełną pomoc trzeba uzyskać ją w NFZ, MOPS czy uzyskać w PEFRONie. Należy mieć wiedzę na temat ulg podatkowych, aby wykorzystać potencjalne upusty w podatkach itp. Zważywszy na to, że niepełnosprawny i tak absorbuje większość czasu opiekuna (im wyższy stopień niepełnosprawności –czas się wydłuża,) a w przypadku niepełnosprawnych leżących lub z dużymi dysfunkcjami psychicznymi (np. zaawanasowany Alzhaimer) konieczność wędrowania po urzędach wymaga angażowania do opieki kolejnych osób.
2. Rodziny, a w przypadkach pełnej świadomości- przy niesprawności ruchowej- także sami podopieczni- w większości wybierają formę pobytu w domu. To oznacza z jednej strony zmniejszenie zapotrzebowania na pobyt w stacjonarnej placówce, ale zwiększa straty w gospodarce, bo opiekunowie –znowu w zależności od stopnia niepełnosprawności podopiecznego) albo skracają swój czas pracy, albo w ogóle jej nie wykonują.
3. Wysokość dofinansowania na sprzęt rehabilitacyjny można sprawdzić. W tabeli większość sprzętu ma limity cenowe, ale dla mniej zamożnych jest oferowane dodatkowe finansowanie, do 100% sprzętu. Wydatki z własnej kieszeni są refundowane przez ulgę podatkową. Można powiedzieć, ze w zakresie dostępu do sprzętu poziom jest stosunkowo –niezły. Oczywiście, gdy w grę wchodzą wysokospecjalistyczne sprzęty- jest gorzej.
4. Refundacja samej rehabilitacji: w większości województw jest niewystarczająca. Dostęp do niej jest mocno utrudniony, a koszt prywatny stałej rehabilitacji – wysoki. Tutaj na pewno potrzebne są dodatkowe środki. NFZ refunduje tylko 80 dni x 5 zabiegów dziennie. Szczegóły w linku.http://wyborcza.pl/1,97654,20985865,rehabilitacja-z-nfz.html http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/582840;jsessionid=FC7038A23A31D6881B3A8A88A137F176
http://www.dziennikpolski24.pl/region/a/nowa-ustawa-ma-skrocic-kolejki-do-rehabilitacji,9976582/
http://www.rynekzdrowia.pl/Prawo-w-ochronie-zdrowia/Ulga-na-leki-dla-osob-niepelnosprawnych,163686,100. Tutaj również wydatki na rehabilitację są odliczane od podatku. Na pewno zasadne byłoby odliczenie od podatku netto, a nie brutto, jak to jest czynione obecnie.
(Dochód, kwalifikujący do wysokości refundacji jest liczony brutto) Tutaj mamy zapowiedź rządu: „ Projekt przewiduje, że zasiłku pielęgnacyjnego podopiecznego nie będzie się wliczać do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2017 r. Zmiana – o ile zostanie uchwalona – dotyczy więc także rozliczenia PIT za 2017 rok.
5. Drobne wyposażenie w artykuły medyczne nieco się oprawiło od 2017 roku: „ Z wcześniejszą dopłatą pacjent jak kupował 200 sztuk pieluch po 1,50, to koszt całkowity był 300zł. Koszt, który pokrywał NFZ wynosił 140 zł, czyli pacjent płacił 160 zł. Dzięki tej nowej interpretacji NFZ dopłaca 189 zł a pacjent 111 zł. To jest taka różnica na 200 pieluchach.”
W 2018 roku nastąpiły zmiany w wysokościach dofinansowania : http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/636384. Można skorzystać z ulgi na dowóz niepełnosprawnego na rehabilitację oraz uzyskać dofinansowanie na prawo jazdy i zakup samochodu (http://www.pcpr.info/nowy_program_pfron_samochod_dla_niepelnospr. Nadal nie znalazłam żądnej formy refundacji środków pielęgnacyjno-kosmetycznych dla niepełnosprawnych leżących. Zapewne można uzyskać jakąś pomoc MOPS, ale dla leżących niepełnosprawnych to spory udział w budżecie miesięcznym.
6. Występują niedostatki w ułatwieniach życia niepełnosprawnych ruchowo: brak ramp, wind w miejscach publicznych itp. Tutaj również należy zauważyć poprawę- zakupy niskopodłogowych tramwajów i autobusów, a także, między innymi, ostatnio podpisana przez rząd(w 2018 roku) umowa z PKPSA z PEFRON..
7. Wszędzie na świecie w opiece nad niepełnosprawnymi pomagają wolontariusze i organizacje pozarządowe. W Polsce mamy ponad 80 000 NGOS, ale tylko niecałe 8% deklaruje świadczenie usług pomocy socjalnej, przy czym 40% to organizacje religijne. Równocześnie w Polsce aż 28% osób identyfikuje się z wykonywaniem wolontariatu na rzecz niepełnosprawnych, co jest fenomenem w Europie, która deklaruje liczbę wolontariuszy na poziomie 16%. 18% Jest zaangażowanych w prace w NGOS. Skąd zatem tak wysoka liczba zadeklarowanych wolontariuszy w zakresie pomocy niepełnosprawnym? Odpowiedź może dać zaliczenie do ich grona ogromną liczbę zbierających na zakup sprzętu medycznego dzieci i dorosłych w ramach zbierania środków na WOŚP. Chociaż jest wolontariat jednodniowy.
8.Sprawą palącą jest realizacja zapewnienia niepełnosprawnym dostępu do asystenta osobistego. Dla osób nierokujących poddaniu się programowi aktywizacji egzystencjalnej czy zawodowej- choćby dla odciążenia stałych opiekunów w załatwianiu spraw urzędowych i krótkoterminowej opieki zastępczej.
Reasumując: w Polsce sytuacja niepełnosprawnych się poprawia. Niestety, startujemy z niskiego pułapu opieki, z powodu wieloletnich zaniedbań. Dlatego trudno nam dorównać innym krajom europejskim, ale w ocenie Banku Światowego, prowadzącego badania w wielu krajach na świecie w tym w Polsce – sytuacja systematycznie się u nas poprawia. Eksperci rozumieją, ze kraje wysoko rozwinięte miały wiele czasu na budowę swoich systemów opiekuńczych i stać je na większe wydatki budżetowe.
Przyjrzyjmy się teraz jak wygląda wsparcie dla niepełnosprawnych w Europie.· Kraje Europy Zachodniej i Północnej lokujące się na powyższym wykresie w 1 i 2 grupie krajów charakteryzują względnie wysokie wydatki na opiekę długoterminową, sięgające 1,5% PKB, przy czym największe wydatki zaobserwowano w Holandii (2,5% PKB) i w Szwecji (3,5% PKB). Kraje grupy 3 i 4 charakteryzuje niski poziom wydatków publicznych na ODT, nieprzekraczający 0,8% PKB.
1. Ogólnie można wyodrębnić system opieki powszechnie dostępny, system zależny od stopnia zarobków i plan –czyli system finansowania mieszany. We wszystkich przypadkach mówimy o konstrukcji całego systemu finansowania, a nie o partykularnych dotacjach na określony cel.
2. Możemy wyróżnić trzy główne modele finansowania: i) model podatkowy (np. kraje skandynawskie); ii) model powszechnego ubezpieczenia na opiekę długoterminową (np. Niemcy, Japonia, Korea, Holandia i Luksemburg); oraz iii) zapewnianie opieki osobistej i pielęgniarskiej w ramach systemu opieki zdrowotnej (np. Belgia) (OECD, 2011). Na przeciwległym krańcu znajdują się takie kraje, jak Wielka Brytania, Nowa Zelandia i Stany Zjednoczone, które wyznaczają progi dochodowe/majątkowe uprawniające do otrzymywania finansowanych ze środków publicznych usług opieki długoterminowej, świadczonych w ramach programów zabezpieczeń uzależnionych od stopnia zamożności. Plany o dostępności uzależnionej od stopnia zamożności oferują zabezpieczenie osobom, które nie są w stanie samodzielnie pokryć kosztów opieki długoterminowej.
3. W krajach europejskich istnieją pewne bariery w dostępie do opieki długoterminowej. W takich krajach jak Czechy, Słowenia czy Hiszpania odnotowano znaczne różnice regionalne w podaży różnych form opieki. W Holandii natomiast wręcz przeciwnie – rozkład podaży usług opiekuńczych jest równomierny, a ośrodki opieki są zawsze dostępne w najbliższej okolicy (w odległości do 5,2 km). Inną istotną i powszechną barierą w dostępie do usług opieki długoterminowej są długie okresy oczekiwania na opiekę stacjonarną w wielu krajach, takich jak Dania, Estonia, Łotwa, 20 Węgry, Holandia, Słowacja, Hiszpania, Szwecja. Długi czas oczekiwania może być związany z małą podażą usług, chęcią uzyskania usługi w preferowanym zakładzie lub z badaniem stopnia zamożności.
Różnie są rozwiązywane kwestie finansowego wsparcia opiekunów niepełnosprawnych. Po szczegóły odsyłam do opracowania Banku Światowego. Przypomnę tylko, z jakimi zadaniami w tym zakresie musi się zmierzyć obecny rząd. · Otóż „Cztery lata temu Sejm przyjął przepisy, na mocy których świadczenia pielęgnacyjne dla rodziców niepełnosprawnych dzieci, w ujęciu netto, miały wzrosnąć w kolejnych latach: 2014 r. do 1000 zł, 2015 r. do 1200 zł, 2016 r. do 1300 zł. Ta ustawa nie realizowała w pełni postulatów protestujących rodziców. Domagali się oni bowiem, aby świadczenie pielęgnacyjne równe było pensji minimalnej. W 2014 wynosiła ona netto 1237 zł. A zatem różnica między tym, czego domagali się wtedy rodzice, a tym, co im wtedy dała władza wyniosła 237 zł netto. W tym roku świadczenie pielęgnacyjne wynosi 1477 zł miesięcznie. Płaca minimalna wynosi zaś 1530 zł. Różnica między postulatami rodziców niepełnosprawnych dzieci, a rzeczywistością wynosi dziś 53 (http://www.tvn24.pl) „·Obecny protest obejmuje zadania wykonania przyrzeczeń z 2014 roku, a ponadto wyrównania renty socjalnej z minimalną rentą, zrównania finansowania dla dzieci dorosłych. "Po ukończeniu przez niepełnosprawne dziecko 18. roku życia, zachowuje ono prawo jedynie do renty socjalnej (865 PLN) oraz zasiłku pielęgnacyjnego (153 PLN)" - zauważa rzecznik praw obywatelskich w wydanym dziś oświadczeniu. (http://www.tvn24.pl)”. Komitet protestacyjny domaga się 500 zł comiesięcznego dodatku rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych, niezdolnych do samodzielnej egzystencji po ukończeniu 18. roku. Mieliby go otrzymywać wszyscy bez kryterium dochodowego. Rodzice dorosłych osób niepełnosprawnych domagają się również comiesięcznej renty w wysokości ok. 1030 zł ) . Protestujące matki propozycję talonu rehabilitacyjnego odrzuciły. Mimo, że opiewał on na kwotę przewyższające żądanie 500 zł. Teraz pada hasło: chcemy w gotówce i bez kryterium dochodowego.
Tu musimy się zatrzymać. System finansowania ma być spójny. Jeśli jest on systemem współpłacenia, trudno zaakceptować te propozycję. W przypadku talonu –sprawa jest do załatwienia od ręki.
Postawa opiekunów okupujących polski Sejm jest dla mnie bulwersująca. Rozumiem żądania, rozumiem naciski. Rozumiem desperacką próbę przyspieszenia zmian. Nie rozumiem natomiast, dlaczego nie doszło do przyjęcia propozycji Marszałka Sejmu do przeniesienia „okupacji” do sejmowej sali z łóżkami. W strajku biorą udział ich podopieczni, niepełnosprawni. Dla nich ten dyskomfort codziennej egzystencji jest nie tylko uciążliwy, on może pogorszyć ich stan zdrowia! Rozumiem opiekunów, że przyprowadzili swoje niepełnosprawne ( dorosłe dzieci) na początek strajku. Nie rozumiem, dlaczego teraz od wielu dni używają swoich podopiecznych, jako swoistej tarczy moralnej. … Szokująca była dla mnie reakcja jednej z mam, nakazująca nie odbieranie z rąk przedstawiciela władzy dokumentu, bo to może być…propozycja ugody!
Niestety, ta wypowiedź może sugerować, że protest przybrał charakter polityczny. Mocno wspierany przez opozycję. I to, że opozycja wspiera protesty uderzające w aktualnie rządzących – to też nie novum. Tylko podtrzymywanie złudnych nadziei (przez podpuszczanie do kontynuacji okupacji) jest moralnie nieetyczne. Państwa nie stać na jednorazową rewolucję, musi myśleć nie tylko o potrzebach jednej (potrzebującej) grupy i działać ewolucyjnie. Policzno, ze osób w sytuacji podobnej do grupy protestującej w sejmie jest ok. 150 tysięcy. A gdzie niepełnosprawni ludzie w podeszłym wieku? Czy posłowie opozycji nie dają sobie sprawy z liczb podawanych w przywołanym już kilkakrotnie przeze mnie- analizach Banku Światowego? A TK najpewniej uzna, jak poprzednio, że każdy ma równe prawo do opieki państwa i te same świadczenia przyzna każdemu z orzeczonym stopniem niepełnosprawności. A to są już setki tysięcy ludzi…A co młodzi ludzie po wypadkach, którym nie starcza pieniędzy na długotrwałą rehabilitację? Nie należy im się? Należy. A ludziom chorym na nowotwory, którzy nie mają pieniędzy na skomplikowane operacje, możliwe do wykonania za granicą? Nie należy się? Należy. Liczba ludzi zbierających na zaspokojenie tych potrzeb na portalach pomocowych jest ogromna….I jakże poruszająca.
Trzeba jasno powiedzieć: Państwa polskiego nie stać na zaspokojenie wszystkich potrzeb. Rząd musi dążyć do osiągnięcia pułapu płatności, który może nie będzie idealny (nigdzie nie jest!),Ale do zaakceptowania przez wszystkich potrzebujących.
Na to, by móc dalej pomagać- państwo musi zarobić. Musi dać szansę na rozwój i podnoszenie dochodów. Jeśli rząd będzie rozdawać na bieżąco, bez inwestowania na przyszłość – jedynym rozwiązaniem byłoby podnoszenie podatków. Najzabawniejsze jest, ze ci sami kontestatorzy protestu w Sejmie, popierający nieustępliwość w żądaniach – są zagorzałymi przeciwnikami podnoszenia podatków. To ja się uprzejmie pytam- skąd wziąć kasę? Pożyczyć? Przecież mówicie, że nie należy zadłużać obywateli.
Zanim, więc nie rozważymy wszystkich możliwości i nie znajdziemy rozwiązania zadowalającego w jakiejś perspektywie czasowej obie strony – milczcie. Albo, chociaż nie podpuszczajcie. Bo w 2014 roku było PO/PSL, dzisiaj PiS, potem może być ktoś inny, ale my, jako obywatele skutki takiej bezmyślności- będziemy ponosić.
Nie wolno bagatelizować potrzeb niepełnosprawnych, ale trzeba problem rozwiązać systemowo. Nie pod pistoletem, samemu zakładając tarczę ,której dotknięcie ma być społecznie być odebrane jako „bicie niepełnosprawnego”. To nieuzasadniony, moralny szantaż.
Zwracam uwagę, że opracowanie dotyczące sytuacji niepełnosprawnych jest dostępne w Europie i na świecie, o czym zdaje się nie wiedzieć pani Hartwig informująca: „Pomału Europa dowiaduje się, jak bardzo głodowe świadczenia mają te osoby niepełnosprawne, niezdolne do pełnej egzystencji. „
Ten protest, forma i sposób przekazywania żądań charakteryzuje niespójność postulatów, ( o czym piszą na swojej stronie internetowej opiekunowie niepełnosprawnych: „Niepełnosprawni Opiekunowie i Rodzice - Jeden Front" ostrzegając „zgłoszenie nowych żądań przez protestujących w Sejmie odwróci uwagę od konieczności wyrównania świadczeń, co zarządził trzy i pół roku temu Trybunał Konstytucyjny. "Rodzi się w nas obawa, że niemały wysiłek, jakiego podjęli się organizatorzy i uczestnicy protestu znów może uczynić wiele złego z powodu powielania wcześniejszych błędów w formułowaniu postulatów –„
Jedną z najbardziej aktywnych protestujących jest wspomniana pani Hartwig. Coraz mniej wiarygodna. I wyraźnie ukierunkowana (taki jest mój, medialny odbiór jej postawy!) na interes polityczny opozycji, niż skupiona nad poprawą losu swojego syna i innych niepełnosprawnych. Stała się doskonałym materiałem plastycznym w rękach opozycji „Tak, mamy obiecane nawet przez posłów opozycji, że te ulotki będą wręczane. Dzisiaj dostaliśmy wiadomość, że ONZ wysłał do pana premiera, do pana prezydenta, do wszystkich marszałków miast, do marszałka Sejmu zapytanie i chęć dowiedzenia się, dlaczego tutaj jesteśmy tyle dni, dlaczego nie można dać tym osobą 500 złotych.”. Marny z niej ambasador sprawy niepełnosprawnych – sama okłamała wszystkich, że syn nie pracuje, (chociaż powinna się tym chwalić!), a potem zarzucała kłamstwo minister Rafalskiej. Na filmie rejestrującym przepychanki ze Strażą Marszałkowską przy próbie wywieszania transparentu przez protestujące widać, że strażnicy pani Hartwig nie dotknęli. Ślady na ramieniu, pokazywane przez nią mogły powstać albo wywieszaniu transparentu (parapet) albo od ściskania przez koleżankę, (co widać). A publiczne przestrzeganie przez protestujące przed głosowaniem na PiS może wskazywać na to, że interes opozycji jest realizowany przy pomocy tarczy, jaką jest współczucie dla niepełnosprawnych. Ewidentne przedłużanie protestu pod różnymi pretekstami do posiedzenia NATO może jawić się nie tylko elementem presji na uzyskanie spełnienia postulatów. Wpisuje się w strategię „ulicy i zagranicy”. Niestety, szkodzi to odbiorowi społecznemu realnego problemu ich podopiecznych.
Zacytuję na koniec wypowiedz pedagoga, współpracującego z ludźmi niepełnosprawnymi (ze szczególna dedykacją dla żądań protestujących opiekunów „(...)z punktu widzenia oligofrenopedagoga pracującego z osobami z niepełnosprawnością, ale też z punktu widzenia osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim PODAWANIU WSZYSTKIEGO OSOBOM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ NA TACY mówię stanowcze NIE!!! Wychować do „wyuczonej bezradności” zawsze możemy, tylko PO CO i z korzyścią dla kogo? Niepełnosprawny „delikwent” wychowany w poczuciu bycia „pępkiem świata” prędzej czy później staje się człowiekiem - określając delikatnie – nielubianym, rzucającym cień na całą populację osób z niepełnosprawnością na zasadzie: JEDEN zawinił, WSZYSCY OBERWALI. Za to osoba z niepełnosprawnością, która by coś osiągnąć, musi się postarać, ma świadomość sprawstwa, co daje jej poczucie ogromnej radości, decyzyjności, itp. Rzuca też światło na wszystkie osoby z niepełnosprawnością, tylko tym razem pokazuje, że niepełnosprawni to nie ci, którzy wiecznie pasożytują na zdrowej części społeczeństwa, a CI, KTÓRZY MIMO WSZYSTKO DAJĄ RADĘ stając się tym samym MOTYWACJĄ dla innych :) Pomagajmy, ale mądrze, dajmy WĘDKI, zamiast ryb, a korzyść będzie obopólna :) Aleksandra Nalewaja „·
P.S. Redaktor Szubartowicz napisał: „Patrząc na przemoc straży marszałkowskiej wobec tych zdesperowanych i zdenerwowanych kobiet w Sejmie, na płacz dzieci na wózkach inwalidzkich, na ten pisowski zamordyzm, który poprzedzony był pogardą i lekceważeniem - widać, że Dobra Zmiana spływa właśnie moralnym rynsztokiem.” Nie pisał tego w 2014 r., gdy mówiono tak „- Wykorzystywanie tego rodzaju tragedii i tego rodzaju przegranych polityków jest żenujące - mówił w "Faktach po Faktach" Stefan Niesiołowski, odnosząc się do zaangażowania polityków w protest rodziców niepełnosprawnych dzieci, którzy domagają się wyższych świadczeń pielęgnacyjnych. Zdaniem Arkadiusza Mularczyka (SP), rząd Donalda Tuska jest bezwzględny wobec tych osób. - Ci ludzie żyją na skraju ubóstwa, dlatego są tak zdeterminowani - podkreślał. (http://www.tvn24.pl), Albo: „Olejniczak mówił, przyjazd tej grupy ludzi do Sejmu, to jest "metoda, która oznacza koniec demokracji". - Demokracja polega na tym, że to parlament decyduje. Nawet najsłuszniejszy postulat załatwiany w taki sposób, oznacza w gruncie rzeczy kapitulację przed siłą i jest to klęska demokracji - tłumaczył. (http://www.tvn24.pl)”.
http://www.niesamodzielnym.pl/uploads/Bank%20%C5%9Awiatowy%20Opieka_dlugoterminowa.pdf
https://wiadomosci.wp.pl/protest-rodzicow-z-niepelnosprawnymi-dziecmi-w-sejmie-6031306181186689a
http://fakty.interia.pl/polska/news-iwona-hartwich-minister-rafalska-oszukala-nas-wiele-razy,nId,2585621
https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/protest-opiekunow-niepelnosprawnych-w-sejmie-postulaty,830809.html
https://www.wprost.pl/kraj/10119711/rafalska-spotkala-sie-z-rodzicami-osob-niepelnosprawnych-z-naszej-strony-kompromisu-nie-bedzie.html
https://www.wprost.pl/kraj/10119711/rafalska-spotkala-sie-z-rodzicami-osob-niepelnosprawnych-z-naszej-strony-kompromisu-nie-bedzie.htmlhttps://www.facebook.com/wyborcza/posts/10155902523978557http://fakty.interia.pl/polska/news-iwona-hartwich-minister-rafalska-oszukala-nas-wiele-razy,nId,2585621#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chromehttp://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/dla-niepelnosprawnych-pasazerow-i-pracownikow--jest-porozumienie-pkp-sa-z-pfron-86751.html
https://wiadomosci.wp.pl/protest-rodzicow-z-niepelnosprawnymi-dziecmi-w-sejmie-6031306181186689a
http://fakty.interia.pl/polska/news-iwona-hartwich-minister-rafalska-oszukala-nas-wiele-razy,nId,2585621
https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/protest-opiekunow-niepelnosprawnych-w-sejmie-postulaty,830809.html
https://www.facebook.com/wyborcza/posts/10155902523978557
http://sciaga.pl/tekst/21489-22-rehabilitacja_osob_niepelnosprawnych
https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P30001831335539182278&html_tresc_root_id=25067&html_tresc_id=25093&html_klucz=19558&html_klucz_spis=
http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/251351
http://fakty.ngo.pl/#IIIsektorwliczbach
http://www.gazetaprawna.pl/galerie/787914,duze-zdjecie,1,zasilki-dla-niepelnosprawnych-w-europie.htmlhttp://kadry.infor.pl/kadry/ubezpieczenia/zasilki_i_inne_swiadczenia/704067,Pomoc-finansowa-dla-doroslych-osob-niepelnosprawnych-i-ich-opiekunow.html
http://www.dw.com/pl/statystyka-co-dziesi%C4%85ty-niemiec-jest-niepe%C5%82nosprawny/a-36143480http://www.niesamodzielnym.pl/uploads/Bank%20%C5%9Awiatowy%20Opieka_dlugoterminowa.pdfhttp://www.tokfm.pl/Tokfm/7,130517,23210549,chaos-wokol-pieluch-dla-niepelnosprawnych-dzieci-sam-tego.html
http://www.damy-rade.org/publicystyka/3419-nie-ma-kaleki-jest-czlowiek.html
