blueslover blueslover
2935
BLOG

Bracia Patrzcie Jeno – Bóg Się Rodzi

blueslover blueslover Kultura Obserwuj notkę 2

 

Bracia Patrzcie Jeno Bóg Się Rodzi
 
 
Zrobiłem ostatnio taką małą ankietę wśród znajomych odnośnie kolęd, które najbardziej lubią i cenią. Jak przypuszczałem wygrała bezapelacyjnie ‘Cicha Noc’ przed ‘Lulaj że Jezuniu’. Ale były i inne gdyż nie ograniczałem ilości kolęd w odpowiedzi.
 
Dla mnie dwie kolędy są niezapomniane. Związane są z Pasterką. Na Pasterkę chodziłem już jako dziecko. Gdy miałem coś około 10 lat zrobiłem kilka spostrzeżeń. W zwykłych dniach w kościele słyszy się śpiewy kobiece lub z przewagą kobiecych głosów. Mężczyźni albo śpiewają nieśmiało albo wcale.
 
Pasterka -rys. "Kłosy" 1878 r.
 
 
Nie dotyczyło to Pasterki. Trochę zdziwiony słyszałem prawdziwy chór damsko-męski, w którym brzmiały barytony, tenory i z rzadka basy. Nigdy nie było w kościele tak pięknych śpiewów jak w Pasterkę.
 
I jeszcze coś bardzo ważnego: byłem zachwycony tym jak oni śpiewali. W kościele, do którego w dzieciństwie chodziłem, w Pasterkę oprócz organów, zawsze na chórze grała orkiestra dęta. Niewielka ale i kościół był mały. Wrażenie robiła ogromne. Kościół cały promieniał.
 
Gdy ta orkiestra grała wstęp do Bóg Się Rodzi Moc Truchleje mężczyźni stojący z tyłu (miejsca siedzące zostawiano dla kobiet) przemieniali się. Z moich sąsiadów i innych bardziej lub mniej znajomych robili się śpiewacy. Śpiewali bardzo uroczyście i najpiękniej jak tylko potrafili. Widziałem to i słyszałem bardzo wyraźnie. Byłem mocno poruszony. Fale uczuć i wzruszeń latały po mnie tam i  z powrotem.
 
Bóg Się Rodzi
 
 
Nie znałem wtedy pastorałki Little Drummer Boy, ale tak jak ten mały dobosz, który dla Dzieciątka grał na bębenku najlepiej jak umiał, tak też śpiewali ci wszyscy uczestnicy Pasterki. To było wspaniałe.
Dokładnie tak samo działo się przy drugiej kolędzie – Bracia Patrzcie Jeno. To są jedne z moich najmilszych wspomnień z dzieciństwa.
 
I te właśnie dwie kolędy lubię najbardziej. W tym brzmieniu z mojego małego kościoła. Szukam go od dawna ale wiem, że raczej już tego brzmienia nie usłyszę. Może je sobie wyidelizowałem ?
 
Autorem słów do Bóg Się Rodzi czyli do Pieśni o Narodzeniu Pańskim jest Franciszek Karpiński.
W opracowaniach Polskiego Wydawnictwa Muzycznego Pieśń O Narodzeniu Pańskim nazywana jest królową polskich kolęd: „Ten tytuł przysługuje jej nie tylko ze względu na kunsztowną warstwę obrazowania słownego oraz zawarte w niej nagromadzenie olśniewających antynomii, przeciwieństw i paradoksów, ale również ze względu na podniosły nastrój, który w końcowej części utworu zamienia się w serdeczną modlitwę. Czas teraźniejszy, wykorzystany przez poetę, wpisuje się w charakter świąt, wykorzystujących cykliczność oraz motyw hic et nunc, dający wrażenie, że Bóg rodzi się właśnie w tym momencie, że przychodzi do nas co roku, tu i teraz, teraz i zawsze.”
 
Bóg Się Rodzi
 
 
Bóg Się Rodzi znalazł się w wydanym w 1792 roku śpiewniku zatytułowanym Pieśni nabożne.
W historii tej kolędy było kilka melodii, dziś już nieznanych.  Obecnie używana melodia przypisywana jest Karolowi Kurpińskiemu. Wydaje się jednak, że Kurpiński wykorzystał melodię ludową i ją uszlachetnił nadając jej charakter uroczystego poloneza.
 
Franciszek Karpiński
 
 
Bracia Patrzcie Jeno wykorzystuje motyw pasterzy przybywających do stajenki, w której urodził się Chrystus (na podstawie Ewangelii św. Łukasza). Tekst tej kolędy również przypisywany jest Franciszkowi Karpińskiemu. Słowa są dla mnie bardziej wzruszające od tych z Bóg Się Rodzi. Zawsze przemawiały do mojej wyobraźni. Piękniste są.
 
Autorstwo Karpińskiego wydaje się mocno wątpliwe. Pastorałki i kolędy czyli piosnki wesołe ludu w czasie Świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane a przez X. M. M. zebrane, Kraków 1883 nie podają Karpińskiego jako autora. Nie podaje tego utworu w swoim Śpiewniku Mioduszewski, melodia została dopiero zapisana przez Teofila Klonowskiego w 1858 roku w Zbiorze pieśni z melodiami, co czasem powoduje, że przypisuje mu się autorstwo melodii. W każdym razie tę melodię śpiewamy i my teraz.  
 
Były i inne melodie. Jedną z nich napisał niejaki Dąbrowski, którego imię zostało zapomniane. Wiadomo, że Dąbrowski ten napisał melodie do pieśni: Archanioł Boży Gabriel czy Boscy posłowie. Kto wie czy to jednak jego melodii do Bracia Patrzcie Jeno nie śpiewamy.
 
Bracia patrzcie jeno jak niebo goreje
 
 
BÓG SIĘ RODZI
 
Bóg się rodzi, moc truchleje,
Pan niebiosów obnażony!
Ogień krzepnie, blask ciemnieje,
Ma granice Nieskończony.
Wzgardzony, okryty chwałą,
Śmiertelny Król nad wiekami!
A Słowo Ciałem się stało
I mieszkało między nami.
 
Cóż masz, niebo, nad ziemiany?
Bóg porzucił szczęście Swoje,
Wszedł między lud ukochany,
Dzieląc z nim trudy i znoje.
Niemało cierpiał, niemało,
Żeśmy byli winni sami,
A Słowo...
 
W nędznej szopie urodzony,
Żłób Mu za kolebkę dano!
Cóż jest czym był otoczony?
Bydło, pasterze i siano.
Ubodzy, was to spotkało
Witać Go przed bogaczami!
A Słowo...
 
Potem królowie widziani
Cisną się między prostotą,
Niosąc dary Panu w dani:
Mirrę, kadzidło i złoto.
Bóstwo to razem zmieszało
Z wieśniaczymi ofiarami.
A Słowo...
 
Podnieś rękę, Boże Dziecię,
Błogosław Ojczyznę miłą!
W dobrych radach, w dobrym bycie
Wspieraj jej siłę swą siłą.
Dom nasz i majętność całą,
I wszystkie wioski z miastami.
A Słowo...
 
 
Maciej Zembaty internowany 13 grudnia 1981 roku w Białołęce uaktualnił jej tekst tak:
 
Bóg się rodzi, a rodacy po więzieniach rozrzuceni
Bo marzyła im się Polska niepodległa na tej ziemi.
Solidarni i odważni górnik, rolnik i stoczniowiec.
Dziś składają do cię modły, daj nam wolność Panie Boże.
 
Pasterka 1982
 
 
 
BRACIA PATRZCIE JENO
 
Bracia, patrzcie jeno, jak niebo goreje!
Znać, że coś dziwnego w Betlejem się dzieje.
Rzućmy budy, warty, stada;
niechaj nimi Pan Bóg włada, a my do Betlejem.
 
Patrzcie, jak tam gwiazda światłem swoim miga,
pewnie dla uczczenia Pana swego ściga.
Krokiem śmiałym i wesołym
śpieszmy i uderzmy czołem
przed Panem w Betlejem.
 
Wszakże powiedziałem, że cuda ujrzymy:
Dziecię, Boga świata, w żłobie zobaczymy.
Patrzcie, jak biednie okryte
w żłobie Panię znakomite
w szopie przy Betlejem.
 
Jak prorok powiedział: Panna zrodzi syna,
Dla ludu całego szczęśliwa nowina:
nam zaś radość w tej tu chwili,
Gdybyśmy Pana zobaczyli
w szopie przy Betlejem.
 
Betlejem miasteczko w Juda sławnym będzie,
Pamiętnym się stanie w tym kraju i wszędzie.
Ucieszmy się więc ziomkowie,
Pana tego już uczniowie
w szopie przy Betlejem.
 
Obchodząc pamiątkę odwiedzin pasterzy,
każdy czciciel Boga, co w Chrystusa wierzy,
niech się cieszy i raduje,
że Zbawcę swego znajduje
w szopie przy Betlejem.
 
 
Wigilia
blueslover
O mnie blueslover

Muzykę klasyczną można znaleźć na moim drugim blogu, tutaj: CLASSICAL IS WONDERFUL

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura