Władza a struktura ładu

Wprowadzenie

Są tylko dwie możliwości kształtowania relacji społecznych. Jedna, w oparciu o narzucenie zasad będących podstawą budowy relacji i druga, oparta o naturalnie tworzące się zależności.

Pierwszy przypadek, to porządek prawny. Z tej zależności wywodzi się WŁADZA.

Drugi, to regulacje wynikające z obyczaju. Ich wynikiem jest ŁAD.

 

We wszystkich społeczeństwach mamy obecnie przemieszanie wzajemnych zależności. Praktycznie struktura ładu jest pomijana w rozważaniach, a za naturalne uznaje się regulacje prawne, gdzie twierdzenie o potrzebie dążenia do utworzenia państwa prawa (czyli podlegającego prawu), uważa się dążenie słuszne.

Przeciwstawiana bywa temu zasada, że państwo powinno być państwem prawnym, czyli takim w którym obowiązuje prawo, a nie jest ono nadrzędne, ale jest to mało przejrzyste już z racji używania określeń (prawo) w obydwu sytuacjach.

Konieczne jest wprowadzenie odrębnego słownictwa pozwalającego na zaznaczenie różnic. Mamy zatem pierwszy przypadek, gdzie występuje WŁADZA PRAWA i przypadek drugi, gdzie mamy do czynienia z ŁADEM OBYCZAJU.

 

Oba rozwiązania są antagonistyczne, co do źródła społecznych regulacji, ale w praktyce życia mogą być nierozróżnialne, a jest to  świadomym zamierzeniem struktur pierwszego z wymienionych przypadków dążących do uznania ich za naturalne.

 

Konieczne jest zaznaczenie, że analizy systemów społecznych są obecnie czynione z  pominięciem (można domniemywać – świadomym) wskazanych zależności, a ułatwione jest to ograniczoną percepcją społeczeństw, z uwagi na trudne rozróżnienia, wymagające intelektualnego przygotowania. W życiu codziennym uważane są za niepotrzebne i zostają oparte na wierze, że są czynniki, które regulują te zależności w sposób właściwy. Ta postawa jest „oddaniem pola” pierwszemu z omawianych porządków.

Aby to zmienić koniecznym jest samodzielny udział w porównaniach, a to wymaga zaangażowania.

 

Przechodząc do porównań  obu porządków należy poczynić pewne konstatacje, te bowiem w istotny sposób zmieniają perspektywę postrzegania problemu.

1.      1. Władza prawa jest związana ze strukturą hierarchiczną. Ten, kto stanowi prawa jest czynnikiem zwierzchnim względem tych, którzy mają prawu podlegać.

2.      2. Tworzący prawo jest tym, który potrafi rozróżniać dobro od zła. Podlegający prawu nie rozróżniają samodzielnie dobra od zła, a prawo jest wyznacznikiem sposobu postępowania.

3.     3.  Podlegający prawu są jednostkami, ale nie osobami. Ich odrębność polega jedynie na indywidualnej odpowiedzialności za swoje postępowanie w zależności od udzielonych koncesji przez stanowiącego prawo. (Należy tu zaznaczyć, że zakres koncesji może być na tyle duży, że jednostka nie będzie odczuwała żadnych ograniczeń dla wolności wyboru dróg postępowania. Jednak prawa te mogą być zmienione w dowolnym czasie przez decydenta). Niezależnie od zakresu koncesji, w tym porządku, jednostka nigdy nie jest w pełni samodzielna i nie można mówić o personalizmie jako czynniku podstawowym porządku.

 

Drugi przypadek.

1.      1. Ład obyczaju kształtuje egalitarne relacje społeczne. Obyczaje tworzące ład społeczny są przestrzegane na zasadzie konsensusu zawieranego między niezależnymi podmiotami o identycznym statusie – podstawa personalizmu.

2.      2. Podmioty (osoby) same oceniają i rozróżniają dobro od zła w zakresie wspólnych stanowień.

3.      3.Postępowanie wynika z oceny własnej sytuacji, a uwzględniającej okoliczności. Odpowiedzialność za to ograniczona jest do kręgu tych, którzy umowę zawierali w zakresie ustaleń; tylko w tym zakresie może być rozróżniane dobro i zło, które nie mają uniwersalnego charakteru. Wolność wyboru wynika z zakresu własnych ustaleń i brak jest zewnętrznych ograniczeń. Można mówić, że gwarancją ładu jest honor osób zawierających umowę ( dla pierwszego przypadku – honor ma inny charakter; jednostki otrzymują określone zadania, za które przysługują jakieś koncesje, a wypełnianie tych nakazów określane jest mianem honoru.).

Dopiero po poczynieniu powyższych ustaleń można rozpocząć porównywanie różnych porządków życia społecznego. Zadaniem jest wskazanie takiego, który jest optymalny dla realizacji celu – tym, a szersze rozważania tematyczne były prowadzone w innych miejscach, jest ROZWÓJ, rozumiany jako podwyższanie świadomości we wszystkich jej aspektach.

 

O tym w następnych notkach, w miarę pisania.