Jak żyć ... po polsku (8)

Co i rusz, jak bumerang, wraca kwestia usytuowania i roli religii w społeczeństwie.

Należy sobie odpowiedzieć na pytanie: kogo religia ma kontrolować?

Społeczeństwo, czy rządzących?

Ta kwestia nie pojawia się w żadnych rozważaniach, a przeciwnie - jest skrzętnie pomijana. Podobnie zresztą jak rola Konstytucji - czy jest to zbiór zasad obowiązujących społeczeństwo, czyli SUWERENA, czy też są to ograniczenia jakie społeczeństwo nakłada na sprawujących władzę?

Obecnie dominuje pogląd, że rolą Kościoła w Polsce jest kontrolowanie i "kształtowanie" postaw ludzi w duchu doktryny katolickiej. Czyli kontrola społeczeństwa, a nie władzy. Do tego dostosowana jest terytorialna struktura organizacyjna. Może bardziej była - niż jest, gdyż wraz ze mianami demograficznymi nieco wszystko uległo zmianom. Niemniej - jeszcze niedawno parafie prowadziły większość zapisów kancelaryjnych związanych z ewidencją ludności.

Obecnie państwo przejęło tę rolę i zapisy stały się (ewidencja chrztów, związków małżeńskich itp) elementem dodatkowym; istotna pozostała ewidencja pochówków i administracja cmentarzami.

Problemem czasów współczesnych jest zmniejszający się wpływ ortodoksji katolickiej na życie społeczne.  Rolę "drogowskazów etycznych" przejęły media będące "4 władzą" i co prawda działające w strukturze państwa, ale będące zupełnie od władz państwa niezależne.  Efektem jest brak jednoznacznie obowiązującej etyki. (Wielokulturowość). Spoiwem państwa przestały być wspólnie wyznawane i kultywowane wartości na jakich tworzono zręby wspólnoty, a takim spoiwem są zakazy i nakazy w formie zapisanych przepisów prawa.

Problemem jest to, że nie stanowią spójności etycznej, a raczej są wynikiem kompromisów, bądź też są wymuszane przez "silniejsze" środowiska. Prawo staje się niespójne, niejednoznaczne, z możliwością dowolnej interpretacji. W tym kontekście - decydentami i faktyczną warstwą rządzącą staje się "kasta sądowa", która, w obecnej sytuacji, nie ma legitymacji SUWERENA do spełniania tej roli. Mało. SUWEREN traci swą rolę, gdyż przestaje prezentować (uznawać) jednolite wartości etyczne.

Jak widać, aby móc żyć po polsku i kultywować polski styl życia, konieczne są daleko idące zmiany strukturalne - szczególnie dotykające sferę związaną z etyką - a szerzej FILOZOFIĄ WSPÓŁISTNIENIA. Potrzeba powrócić do wartości na jakich chcemy tworzyć struktury organizacyjne wspólnoty państwowej i w oparciu o nie zrekonstruować instytucje państwowe.

Rolą religii jest kultywowanie wartości podstawowych i porównywać tworzone zasady współżycia (przepisy prawa, ale i obyczaje) z tymi wartościami. Kontrola dotyczyć więc winna przede wszystkim władz stanowiących przepisy prawa, gdyż to one mają największy wpływ na zachowania społeczne. Obyczaje - tworzą się lokalnie i ich eliminacja może być warunkowana jedynie jakąś wyuzdaną formą.

Czy obecna struktura KK, który w Polsce odgrywa dużą rolę z tej racji, że odwołuje się, na poziomie jednostki,  do  tych samych wartości, które leżą u podstaw polskości, jest właściwą  wyzwaniom współczesnym?

Jak już napisałem: obecna struktura  służy do kontroli i przekształcania społeczeństwa polskiego, a nie jest dostosowana do kontroli poczynań władz.

Także terytorialność oddziaływania jest niezgodna z obecnymi potrzebami.

Wydaje się, że lepiej spełniałby swą role Kościół w kształcie organizacyjnym, gdzie występowałyby miejsca kultu (jak Jasna Góra), wokół których tworzyłyby się ośrodki z zapleczem intelektualnym. Księża zaś z organizacji parafialnej powinni "iść w lud", czyli pracować w sposób świecki z zaznaczeniem swej misji. Np. obecnie przy Domach Kultury potrzeba jest wychowawców, instruktorów itd.  To jest też robione w parafiach - często dublując swe działania (schole). Także wiele innych dziedzin aktywności, gdzie czynnik poświęcenia na rzecz innych - mógłby być czynnikiem bardzo korzystnym.

Warto zaznaczyć, że takie osoby podlegałyby ocenie społecznej, a nie władz Kościoła. (Patrz przypadki pedofilii). Oddziaływanie księży powinno wynikać z ich wyższości moralnej, a nie z miejsca w strukturze i to odrębnej od państwowej.

Z kolei, w działalności państwowej konieczne jest odwoływanie się do wartości i tworzenie regulacji współżycia w tym duchu. Efektem byłaby łatwość porównania działania z deklaracjami, gdzie ośrodki religijne byłyby władne  łatwo dokonać oceny i ją zaprezentować. Konieczne jest, co chyba widać, ograniczenie "wolności mediów" przynajmniej  do ograniczeń w prezentowaniu poglądów niezgodnych z przyjętymi zasadami współżycia.

Kończąc. Aby się to stało - konieczne jest ustalenie i uformowanie zasad na jakich chcemy tworzyć wspólnotę. Dopiero następstwem jest kształtowanie instytucji, także  religijnej,  umożliwiających realizację celów wspólnotowych.