Patriotyzm na raz: Jak flaga i puszka zastępują codzienną solidarność

Felieton o Patriotyzmie i Solidarności

"Nie chciejmy jednej ofiary całorocznej, ale nieustannego poświęcenia codziennego."

Rytuał Obywatelski: Rok Życia, Dzień Spełnienia

 W polskim kalendarzu społecznym istnieją dwa wielkie, niemal sakralne święta: jesienny Marsz Niepodległości i zimowa Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (WOŚP). Pomimo głębokich ideologicznych podziałów, które wydają się dzielić uczestników obu wydarzeń, z perspektywy socjologii i psychologii społecznej pełnią one uderzająco podobną funkcję. Są to momenty zbiorowego uniesienia, dające poczucie przynależności i moralnego spełnienia, po czym następuje powrót do prywatnego i indywidualistycznego życia.

Flaga, puszka i ułuda Sumienia

 To, co łączy "prawicowego" maszerującego i "liberalnego" darczyńcę, to potrzeba moralnej autolegitymizacji. Człowiek jest istotą, która dąży do spójności między swoimi wartościami (np. patriotyzm, miłosierdzie) a działaniami. Gdy ta spójność zawodzi (na co dzień unikamy płacenia podatków, nie interesujemy się losem sąsiada, głosujemy przeciwko finansowaniu usług publicznych), psychika wytwarza mechanizm "rozgrzeszenia". Jednorazowy, spektakularny gest – wzniesienie flagi na Marszu lub wrzucenie banknotu do puszki – staje się odkupieniem, symbolicznym spełnieniem obowiązku, które pozwala na dalszą apatię przez resztę roku.

Solidarność a Neoliberalny podział

 Dla części środowisk neoliberalnych (termin w ujęciu socjaldemokratycznym, opisujący skrajne prywatyzowanie sfery publicznej), WOŚP idealnie wpisuje się w preferowany model państwa minimum. System jest nieefektywny? To niech obywatele sami się zorganizują i sfinansują szczytny cel. Choć intencje fundacji są szlachetne, a jej efekty nieocenione, jej popularność może paradoksalnie maskować systemowe braki i demobilizować do realnej walki o lepsze finansowanie służby zdrowia z podatków. Poczucie wygody moralnej polega na tym, że wpłata zwalnia z troski o strukturę. Co gorsza, kiedy w licytacjach pojawiają się elementy finansowane de facto ze środków publicznych (np. spotkania z politykami, usługi samorządowe), granica między realną filantropią a PR-em politycznym staje się niepokojąco płynna.

 Z drugiej strony, dla części konserwatywnej "patriotyzm z Marszu" często sprowadza się do kultu symboli i historii, bez przełożenia na solidarność międzyludzką – co jest wszak aksjomatem stojącym u podstaw pojęcia wspólnoty i chrześcijańskiej etyki miłości bliźniego. Można wykrzykiwać hasła o narodzie, jednocześnie negując pomoc społeczną dla "niezasłużonych" grup czy wykluczonych ekonomicznie. Patriotyzm staje się wtedy selektywny, nastawiony na wykluczenie, a nie włączenie. To kulturowe manifestowanie tożsamości zamiast socjalnego budowania silnej wspólnoty.

Wnioski o Odpowiedzialności Decyzji

 Prawdziwa solidarność społeczna, w sensie socjaldemokratycznym i chrześcijańskim, nie jest jednorazowym gestem, ale ciągłym wyborem. Manifestuje się w decyzjach politycznych, w odpowiedzialności samorządowca, który przeznacza środki na zieleń miejską i transport publiczny, a nie tylko na kolejne stadiony. Ujawnia się w gotowości na płacenie składek zdrowotnych bez ciągłego narzekania i w uczciwości podatkowej, która finansuje szkoły oraz szpitale.

 Jako obywatele stoimy przed kluczową odpowiedzialnością: czy chcemy, aby nasz patriotyzm i nasze miłosierdzie były powierzchownym rytuałem, jednodniową ulgą sumienia, czy codzienną pracą u podstaw, która wymaga rezygnacji z części własnego komfortu na rzecz dobra wspólnego?

Oczywiście, oba wydarzenia – Marsz Niepodległości i WOŚP – mają też tysiące uczestników i darczyńców, dla których są one autentycznym wyrazem ich wartości oraz którzy codziennie angażują się w życie obywatelskie. Moja refleksja nie neguje ich dobrych intencji, lecz dotyka społecznej pułapki, jaką jest redukowanie złożonych postaw obywatelskich do symbolicznych, łatwych do skonsumowania wydarzeń. Prawdziwa wspólnota powstaje w nudnej, codziennej pracy.

^{| Patriotyzm | Solidarność Społeczna | WOŚP | Marsz Niepodległości | Socjologia |}

_{Oprac. 12/11/2025,
redaktor Gniadek}

Co zyskuje czytelnik:

 Zrozumienie psychologicznej funkcji symbolicznych gestów, kontekstualizację polityczną i społeczną dwóch kluczowych polskich wydarzeń oraz refleksję nad koniecznością codziennej odpowiedzialności obywatelskiej, wykraczającej poza jednoroczne rytuały.

_{Fot. ilust. siewca.pl - Jak rozbudzać w dzieciach patriotyzm? Jest kilka sposobów - Siewca.pl ...}

_{[ Nota: Materiał opracowano z największą starannością przy użyciu narzędzia generatywnego modelu językowego w celach rozrywkowych i analitycznych w oparciu o dostarczone dane, choć może zawierać niezamierzone błędy np. językowe. ]}