Jan Bodakowski
Sanacyjny mason i socjalista o Powstaniu Styczniowym
Nakładem wydawnictwa Rytm ukazała się praca Artura Śliwińskiego „Powstanie Styczniowe”. Nie dość że praca porusza niezwykle ciekawy temat walki Polaków o niepodległą Polskę, oparta jest na relacjach uczestników powstania i dokumentach archiwalnych, to zaciekawienie wzbudza postać autora – masona, socjalisty i piłsudczyka.
Artur Śliwiński był bliskim i zaufanym współpracownikiem towarzysza „Wiktora” - Józefa Piłsudskiego. Już przed pierwszą wojną światową był działaczem PPS i PPS Frakcji Rewolucyjnej. W czasie I wś należał do kierownictwa Polskiej Organizacji Narodowej, Centralnego Komitetu Narodowego i Stronnictwa Niezawisłości Narodowej. Pracował jako sekretarz w Tymczasowej Radzie Stanu.
W II RP był wiceprezesem Warszawskiej Rady Miejskiej, wiceprezydentem Warszawy, premierem (kilka dni by zablokować powołanie na urząd premiera Korfantego), dyrektorem naczelnym warszawskich Teatrów Miejskich, dwukrotnie senatorem. Podczas II wś działał w Komitecie Obywatelskim w Warszawie, i Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej.
Artur Śliwiński był autorem wielu prac o historii Polski. W swoim pracach opisał między innymi: Mickiewicza, Mochnackiego, Powstanie Listopadowe i Styczniowe, Konstytucje III Maja, Lelewela, Żółkiewskiego, Batorego i Piłsudskiego.
W swej pracy autor opisał sytuacje ziem polskich przed wybuchem powstania. Powstanie konspiracji. Działalność Wielopolskiego. Wybuch powstania. Dwie frakcje powstańców. Walki z Rosjanami na ziemiach polskich, Litwie i Rusi (gdzie powstanie poparli liczniej chłopi niż na ziemiach Królestwa Polskiego). Rządy Traugutta. Upadek powstania. Publikacje zamykają współczesne refleksje Mariana Drozdowskiego o Powstaniu Styczniowym w 150 rocznice jego wybuchu.
W połowie XIX większość mieszkańców ziem polskich stanowili chłopi – 76% ludności Królestwa Polskiego, 80% Galicji, 72% Wielkopolskie, 92% mieszkańców ziem polskich włączonych do Rosji. Ponad połowa chłopów w Królestwie Polskim odrabiała nadal pańszczyznę. 40% szlachty pozbawionej było własności, 25% szlachty mieszkała w miastach – była to warstwa najbardziej podatna na radykalne hasła. Większość mieszkańców Królestwa Polskiego, 90%, była analfabetami – co sprawiało że propaganda narodowo wyzwoleńcza do nich nie docierała.
Pierwsze konspiracyjne organizacje zaczęły powstawać w 1859 roku. W latach 1860 i 1861 odbywały się manifestacje patriotyczne. Odpowiedzią caratu były aresztowania i krwawe pacyfikowanie protestów. Radykałowie, czerwoni, przygotowali wybuch zbrojnego powstania, mniej radykalni patrioci, biali, kładli nacisk na pracę organiczną. W 1862 rozwinęła się prężna polska konspiracja. W odwecie Rosjanie zorganizowali na początku stycznia 1863 roku brankę – przymusowy pobór do armii carskiej. Polscy patrioci zostali postawieni przed wyborem albo powstanie albo wieloletni, często dożywotni, pobyt w carskiej armii. Na 22.000 bardzo słabo uzbrojonych powstańców polskich przypadało 100.000 doskonale wyposażonych rosyjskich sołdatów. Przez cały okres 1863 trwały krwawe walki Polaków z rosyjskim zaborcą. 400.000 rosyjskich żołnierzy udało się spacyfikować ostatecznie Powstanie w 1865 roku. Rosjan wspierało chłopstwo ukraińskie. Polskie dążenia do niepodległości poparł w kwietniu 1863 roku papież Pius IX. Dziesiątki księży katolickich stanęło na czele oddziałów powstańczych. Uczestnikiem powstania był święty brat Albert - Adam Chmielowski i błogosławiony brat Rafał – Józef Kalinowski.
W zdławieniu Powstania współpracowała Rosja i Prusy. Zachodnia Europa nie udzieliła wsparcia powstańcom. W powstaniu wzięli udział ochotnicy z Włoch, Węgier, Słowacji, Czech, Bułgarii, a nawet Rosji.
W ramach represji po Powstaniu Rosjanie skonfiskowali 1800 majątków polskich rodzin. Za udział w Powstaniu rosyjski okupant powiesił 670 polskich patriotów. Z polski wyemigrowało 10.000 osób. W odwecie za poparcie Powstania przez kościół katolicki carat zlikwidował prawie wszystkie klasztory w Polsce. Za krytykę carskich represji arcybiskup Feliński został deportowany na 20 lat w głąb Rosji.
Doświadczenie Powstania stało się fundamentem rozwoju wszystkich nowoczesnych nurtów politycznych na ziemiach polskich, które ukształtowały późniejsze losy II RP. Dorobek moralny Powstania stał się jednym z fundamentów teologi narodu prymasa Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II.
Jan Bodakowski
źródło: Wikipedia.org
Inne tematy w dziale Kultura
