Jan Bodakowski
Już w Kinotece Taxi Teheran – świetny fabularyzowany dokument o Iranie
Już można w gościnnych salach warszawskiego kina Kinoteka, mieszczącego się w Pałacu Kultury i Nauki, zobaczyć niezwykle interesujący irański fabularyzowany dokument „Taxi Teheran”. Reżyserem filmu, autorem scenariusza i odtwórcą głównej roli jest prześladowany przez irańskie władze reżyser Jafar Panahi. Niewątpliwą gwiazda filmu jest jego kilkunastoletnia siostrzenica Hana Saeidi. Dane innych osób występujących w filmie nie są ujawnione z powodu strachu przed represjami.
Akcja tego fabularyzowanego dokumentu rozgrywa się na ulicach stolicy Iranu, gównie w środku jednej z taksówek przemierzających Teheran. Zdjęcia zrobione są kamerą zainstalowaną na desce rozdzielczej samochodu. Kilkukrotnie zdjęcia z samochodowej kamery uzupełnione są filmem z komórki i aparatu fotograficznego.
Pojazdem kieruje sam reżyser. Niektórzy z pasażerów go rozpoznają, a nawet dostrzegają, że są filmowani. Inni nie mają pojęcia kto był ich kierowcą. Poprzez szczere rozmowy pasażerów reżyser ukazuje problemy trapiące Irańczyków.
Islamskie władze Iranu na 20 lat zabroniły reżyserowi Jafarowi Panahiemu wykonywania zawodu reżysera . Dla tego też ostatnie trzy filmy, w tym i „Taksi Teheran” są filami nielegalnymi. Można tu dodać, że irański reżyser swoim filmem udowodnił, że można robić doskonałe filmu nie tylko bez finansowej pomocy państwa ale i wbrew niemu. Jest to dowód na to, ze należy obniżyć podatki i zlikwidować publiczne finansowanie kultury.
Meandry irańskiej cenzury filmowej widzom doskonale wyjaśnia monolog żywiołowej siostrzenicy reżysera, która opowiada swojemu wujowi czego się nauczyła podczas szkolnych zajęć kółka filmowego. W Iranie zakazane jest między innymi realistyczne oddawanie problemów społecznych.
Film ukazuje widzom odmienną od Polski rzeczywistość Iranu. Irańskie taksówki biorące po kilku pasażerów naraz jadących akurat w tym kierunku w którym taksówka się przemieszcza. Normalnie ubranych mężczyzn i omotanych bezkształtnymi ubraniami kobiet.
Z rozmów pasażerów taksówki widzowie dowiadują się o realiach życia w Iranie, sprawach, które władze irańskie chętnie by przemilczały. Tematem rozmów Irańczyków jest bieda, przestępczości, dyskryminacja kobiet, cenzura, represje polityczne.
Bohaterami filmu są ludzie rożnych profesji:przestępcy, biedacy, zabobonne emerytki, nauczycielka, student szkoły filmowej, handlarza pirackimi kopiami zakazanych w Iranie filmów, ofiara kradzieży i pobicia, która nie wydała bandytów policji bojąc się, że zostaną oni skazani na śmierć.
Choć jest to obraz krytyczny wobec islamskiej rzeczywistości Iranu, ukazuje on i pozytywy tego kraju. Irańczycy szczerze między sobą rozmawiają o polityce, nie wahają się krytykować patologii. W Teheranie kwitnie handel pirackimi kopiami zakazanych przez władze filmów i muzyki. Irańczycy korzystają z nowoczesnych technologii i żyją zgodnie z europejski standardami życia.
Wyświetlany w Kinotece film „Taxi Teheran” uświadamia nam, że rzeczywistość w Iranie jest dolegliwa dla samych Irańczyków. Mówienie niezbyt radosnej prawdy o swoim kraju nie jest wyrazem braku patriotyzmu, ale właśnie świadczy o patriotyzmie. Patriotami są ci którzy nie wahają się ryzykować dążąc do tego by przezwyciężać patologie w ojczyźnie. Konformizm pożądany przez władze, to zgoda na patologie osłabiające kraj, a więc wyraz braku patriotyzmu.
Jan Bodakowski
Inne tematy w dziale Kultura
