Kolega bloger @dulekthered zawiesił notkę Polska 2020: 12 wykresów, których nigdy nie zobaczysz w TVN. Prawdopodobnie ma z niej wynikać, że stacja TVN manipuluje opinią publiczną nie zamieszczając pewnych diagramów, mogących pokazywać jakoby niesamowity wzrost dobrobytu Polaków za rządów PiS. Z tym pomijaniem wykresów to zapewne prawda – TVN (zupełnie tak jak TVP) ma swoją linię polityczną i starannie dobiera prezentowane dane (zupełnie tak jak TVP). Można się domyślić, że zdaniem @dulekthered jest to okropna manipulacja.
No ale czy sam @dulekthered troszku nie manipuluje? Przyjrzyjmy się prezentowanym przez niego wykresom. Ja na warsztat wezmę jeden – wydatki na badania i rozwój w relacji do PKB – gdyż jako osobę przez wiele lat związaną z nauką ta dziedzina szczególnie mnie interesuje. Kolega @dulekthered umieścił taki mniej więcej obrazek:
Z samego kształtu krzywej wygląda to na wstrząsającą wręcz poprawę za rządów PiS: za ich poprzedników nakłady na B+R to samo dno, a teraz przeznacza się na nie ogromne środki. Ale czy rzeczywiście progres jest aż tak dramatyczny?...
Przyjrzyjmy się dokładnie skalom. Po pierwsze, prezentowany zakres lat jest bardzo szeroki: od roku 2000 do roku 2018. Najniższe nakłady mieliśmy w latach 2002-2007, czyli za rządów SLD i pierwszych rządów PiS. W latach 2008-2015 roku, czyli gdy u władzy była PO, następował stały wzrost (z małym zachwianiem w roku 2013). Drugie rządy PiS na tym wykresie to tylko trzy ostatnie lata. W 2016 roku nastąpił procentowy SPADEK nakładów, rok 2017 to pewien wzrost, i rok 2018 to rzeczywiście wzrost duży. Ale czy aż tak ogromny, jak sugeruje krzywa?
Drugą manipulacją kolegi @dulekthered jest umieszczenie na dole skali pionowej nie wartości 0%, ale 0,5%. Jak wygląda krzywa, kiedy wykres zrobimy właściwie, to znaczy zaczynając pionową skalę od zera? Ano tak:
Faktycznie w ostatnich latach mamy do czynienia ze wzrostem – z liczbami nie ma co dyskutować – ale wcale nie aż tak niesamowitym, jak sugerowałby to pierwszy obrazek. Biorąc pod uwagę całość rządów PO i pierwsze trzy lata rządów PiS (bo z tych lat mamy dane), średnie tempo wzrostu nakładów na B+R jest tylko nieco większe w ostatnim okresie:
Linia zielona pokazuje tempo średniego wzrostu nakładów za rządów PO (liczony jako różnica między nakładami w roku oddania i roku przejęcia władzy), a czerwona – za rządów PiS.
Nie dajmy się manipulować – ani przez media, ani przez blogerów – zwracajmy uwagę na liczby, a nie na kształt pokazywanych krzywych! Szczególnie ważne jest przyglądanie się prezentowanym na wykresach skalom. Tu najłatwiej o propagandową manipulację.
