Kasandra Jadwiga Staniszkis

W ostatnim „Plusie-Minusie" wywiad z Jadwigą Staniszkis. Jak zwykle ciekawy. Staniszkis jest jedną z niewielu osób, które potrafią analizować sytuację na poziomie metapolitycznym, a nie w kontekście bieżącej nawalanki. Być może dlatego tak mało ludzi ze świata polityki jej słucha - po prostu nie są w stanie wyjść poza kontekst czysto taktyczny.

Jak zwykle u Staniszkis jest kilka stwierdzeń mocno dyskusyjnych. Rozumiem np., że stronnicy Marka Jurka w sporze o aborcję mają prawo nie godzić się na interpretację pojęcia wolności, jaką przedstawia Pani Profesor.

Jednak inne tezy są boleśnie celne. O Romanie Giertychu Pani Profesor powiada:

„Występując na forum międzynarodowym z fundamentalistycznym przesłaniem, podobnie zresztą jak jego ojciec, świadomie zwiększa niebezpieczeństwo naszej izolacji w Europie. Po drugie: ujawnia słabość demokracji opartej na czystych procedurach, demokracji wyborczej. Bo okazuje się, że wystarczy aktywność jednej małej fundamentalistycznej grupy i wszyscy inni zamykają usta. Nie ma właściwie dyskursu. Dla mnie to jest szokujące. Nagle okazuje się, że w demokracji cwaniak może iść jak burza i nikt nie powie mu stop. I po trzecie: Giertych świadomie niszczy autorytet Jarosława Kaczyńskiego".

I dalej Staniszkis pyta, dlaczego właściwie Jarosław Kaczyński trwa nadal w tej koalicji - przy czym głównie mówi o LPR - skoro wszystkie najważniejsze z jego punktu widzenia sprawy zostały już załatwione. Konsekwencją jest to, co ja podkreślam od dawna: „Ale [PiS]  wypadło z centrum i nie ma już możliwości powrotu. Dwudziestokilkuprocentowe poparcie dla PiS zależy już od innego typu wyborców". I to jest świadoma decyzja Kaczyńskiego, bo przecież trudno sobie wyobrazić, żeby nie rozumiał konsekwencji tworzenia takiego, a nie innego wizerunku politycznego, trwania w takim, a nie innym układzie. Wielu potencjalnych wyborców PiS lub ludzi rozdartych wciąż w swoich przekonaniach między PiS a PO (na ile w ogóle można zidentyfikować przekonania tych dwóch ugrupowań) wie, że ten wybór jest świadomy i czuje się celowo i z premedytacją odrzucona. Stąd, moim zdaniem, często wręcz irracjonalna niechęć wobec aktualnej władzy wśród ludzi, którzy pod niemal całą diagnozą JK, a i pod dużą częścią jego polityki mogliby się teoretycznie podpisać.

Pani Profesor podsumowuje: „Przywództwo Jarosława Kaczyńskiego koroduje w przyspieszonym tempie. On jako przywódca się kończy, ponieważ brakuje mu umiejętności decydowania, podjęcia ryzyka i zerwania koalicji. Działa w krótkim horyzoncie czasowym, wykonuje zygzaki".

Ale czy tak nie było niemal od początku? Uważam, że JK wpadł w typową pułapkę labiryntu doraźnych kompromisów. Polega to na tym, że polityk ma jakiś wielki cel, na ogół idealistyczny i bardzo odległy, jakim w sumie jest IV RP. Zaczyna się zastanawiać, co musi zrobić, żeby do tego celu dojść. Okazuje się, że aby spowodować jakiś efekt, niezbędny do realizacji celu, musi pójść na jakieś dwa kompromisy w mniejszych sprawach. Żeby jednak tamte kompromisy wyszły, musi się zgodzić na kolejne trzy kwestie. Żeby załatwić te trzy kwestie, musi przepchnąć następnych pięć, nic nie mających wspólnego ze stanem idealnym. I tak dalej. Po jakimś czasie sam już się gubi i nie wie, po co właściwie robi taki albo inny ruch. Jest w stanie śledzić już tylko najbardziej bezpośrednie powiązania między poszczególnymi działaniami, straciwszy z oczu odległe ich połączenie z ostatecznym celem.

Ciekawe, czy JK przeczytał wywiad ze Staniszkis. Pewnie tak. Jak by go skomentował? Może, że Pani Profesor nie rozumie realiów? Czasem, żeby sobie uświadomić, co się robi źle, trzeba się od tych realiów oderwać. Coś mi się zdaje, że JK już od miesięcy nie jest w stanie tego zrobić.