Znajomość wspomnianej wczoraj animatorki Klubu Babel z SB nie zakończyła się w 1965 r. Do jej wznowienia doszło w dramatycznych okolicznościach Marca’68, lecz dokumenty o tym zaprezentuję przy innej okazji.
Na razie pozostańmy w atmosferze „małej stabilizacji” z czasów Gomułki:
Na pytanie, dlaczego duża liczba Żydów właśnie teraz wyjeżdża, można by odpowiedzieć tak:
Po drugiej wojnie światowej wyjeżdżali ci, którzy uważali, że musi się mieć własne państwo oraz ci, którzy uważali, że lepiej się urządzą na zachodzie. Wyjeżdżali więc z jednej strony nacjonaliści, z drugiej kupcy, rzemieślnicy i ludzie posiadający dobre zawody lub zamożne rodziny za granicą.
Pozostali w Polsce ci, którzy byli związani albo z tradycją, kulturą, literaturą polską – to znaczy ludzie o humanistycznym wykształceniu albo ludzie mający w tradycjach rodzinnych lub własnym życiorysie związki z ruchem rewolucyjnym, komunistycznym.
Stąd obecny skład i struktura społeczna mniejszości żydowskiej w Polsce.
Obecnie często spotyka się zdania, że jeśli idzie o stronę materialną na zachodzie lub w Izraelu można urządzić się lepiej niż w Polsce. Natomiast Polska przywiązywała ludzi tym, że można tu było liczyć na pewien luksus moralny – to znaczy na to, że nikt tu człowieka nie obrazi z powodu jego pochodzenia, pozycji społecznej, braku samochodu lub pieniędzy. Luksus ten polegał też na tym, że wszyscy czuli się równouprawnieni, mieli uczucie, że mają pełne prawo i możliwości brania udziału w tworzeniu życia politycznego, społecznego, kulturalnego i mogą czuć się jak u siebie w domu.
Okres od marca zmienił to odczucie.
Tymczasem potrzeba równości i godności zrosła się już z tymi ludźmi.
Uważa się, że zahamowanie kampanii antysyjonistycznej związane jest z okresem przedzjazdowym, a dalsze losy tej sprawy zależne są od wyników wyborów na Zjeździe.
To inna relacja niż obowiązująca w me(r)diach, gdzie wszyscy emigranci podają, że nie mogli wytrzymać dłużej polskiego antysemityzmu. Trwająca wiele lat żydowska emigracja z PRL (fale 1948, 1957) nie różniła się emigracji Polaków: brak perspektyw bez powiązań politycznych, wybitne jednostki zwalczane metodami administracyjnymi, luksus posiadania papieru toaletowego, naloty inspekcji po łapówki.
Dokument powstał 31.10.1968 r., ale trudno nie uznać jego wiarygodności w odniesieniu do czasów poprzedzających Marzec. Tym bardziej, że „animatorka” przyznawała się do narodowości żydowskiej i pracowała w redakcji pisma dla kobiet jako dziennikarka. Oficer prowadzący, w tej roli znowu pojawia się Kucypera, zastosował na tym etapie tajnej i świadomej współpracy manewr sprzed 3 lat. Poprosił o notatkę na temat powodów emigracji żydowskiej, a dopiero po jej odebraniu nadał dokumentowi cechy formalne donosu: nazwę i kategorię źródła, dane funkcjonariusza przyjmującego, datę i omówienie.
Jutro dokument świadczący o próbie emigracji znanego reżysera filmowego w 1957 r.
P.s. Niestety, na Komentarze odpowiadam po 19.00.
