Inflacja konwergencyjna jako narzędzie awansu systemowego

1. Wprowadzenie: inflacja poza paradygmatem destrukcji

W ekonomii ortodoksyjnej inflacja jest interpretowana jako zjawisko negatywne, zakłócające efektywność rynkową i obniżające siłę nabywczą pieniądza.¹ Jednak we współczesnych gospodarkach opartych na walutach fiat inflacja może pełnić rolę mechanizmu transformacyjnego, zwłaszcza w krajach półperyferyjnych.² W takich warunkach zjawisko to może działać jako forma inflacji konwergencyjnej – inflacji umożliwiającej krajom doganiającym zbliżenie swojej pozycji dochodowej do gospodarek centrum.³

W tym ujęciu inflacja nie jest anomalią, lecz elementem logiki systemu fiat, w którym kreacja pieniądza i wzrost nominalny stanowią narzędzia zmiany pozycji w hierarchii globalnej.⁴

2. Logika systemu fiat: dlaczego inflacja może być mechanizmem, a nie chorobą?

W systemach fiat pieniądz nie jest powiązany z materialnym zasobem (np. złotem), lecz z instytucjonalną gwarancją i zaufaniem do emitenta.⁵ Wartość pieniądza wynika z performatywności systemu – jest utrzymywana, ponieważ instytucje gospodarcze i polityczne stabilizują jego funkcjonowanie.⁶

W takim systemie inflacja może odzwierciedlać:

ekspansję płynności,

zmiany strukturalne gospodarki,

proces modernizacji,

wzrost płac,

lub transformację pozycji międzynarodowej.⁷

Kluczowym parametrem nie jest poziom inflacji sam w sobie, lecz zdolność systemu do jej absorpcji, czyli homeostaza – mechanizm opisany w literaturze systemowej.⁸

3. Inflacja konwergencyjna a awans nominalny

W systemie fiat wzrost nominalnych wynagrodzeń może mieć konsekwencje realne, jeśli przekracza inflację oraz nie jest neutralizowany przez znaczną deprecjację waluty.⁹ Tak rozumiana inflacja konwergencyjna prowadzi do realnej zmiany siły nabywczej jednostki, nawet jeżeli produktywność nie dogania symetrycznie poziomów gospodarek centrum.¹⁰

Kluczowy mechanizm opiera się na tym, że:

pieniądz w systemach fiat pełni funkcję narzędzia redystrybucji pozycji, nie tylko środka wymiany.¹¹

Awans dochodowy może zatem wynikać z polityki płacowej i monetarnej, a nie wyłącznie z długoterminowych zmian produktywnościowych.

4. Inflacja konwergencyjna jako korekta nierówności systemowych

W globalnej gospodarce kraje centrum utrzymują wysokie płace oraz stabilne waluty dzięki przewadze instytucjonalnej i geopolitycznej.¹² Kraje półperyferyjne mogą ograniczyć asymetrię poprzez:

wzrost wynagrodzeń nominalnych,

umiarkowaną inflację,

kontrolowanie kursu,

ekspansję kredytową i fiskalną.

Modele konwergencji dochodowej obserwowano m.in. w Korei Południowej, Hiszpanii, Portugalii oraz Irlandii.¹³ W tych przypadkach inflacja oraz szybki wzrost nominalnych płac działały jako mechanizm doganiania bogatszych gospodarek, zgodnie z teorią Balassy-Samuelsona.¹⁴

5. Warunki udanej inflacji konwergencyjnej

Aby inflacja konwergencyjna prowadziła do awansu systemowego, muszą być spełnione trzy warunki:

Wzrost płac realnych (nominalne płace > inflacja).¹⁵

Relatywna stabilność kursu walutowego, umożliwiająca utrzymanie siły nabywczej w wymiarze międzynarodowym.¹⁶

Stabilność instytucjonalna, obejmująca koordynację polityki monetarnej, fiskalnej i regulacyjnej.¹⁷

Spełnienie tych warunków sprawia, że inflacja staje się narzędziem awansu, a nie destrukcji gospodarki.

6. Przykłady historyczne

Korea Południowa (1970–1995)

Wyraźna inflacja, szybki wzrost płac i kontrolowany kurs prowadziły do jednego z najbardziej udanych przypadków konwergencji w historii gospodarczej.¹⁸

Hiszpania i Portugalia (1986–2002)

Wzrost nominalnych płac przy umiarkowanej inflacji i napływie kapitału europejskiego umożliwił gwałtowne zbliżenie się do dochodów Europy Zachodniej.¹⁹

Irlandia (1990–2007)

Wysoki wzrost płac nominalnych oraz integracja finansowa w ramach strefy euro doprowadziły do radykalnej konwergencji.²⁰

W każdym z tych przypadków inflacja była częścią strategii wzrostowej – a nie przeszkodą w rozwoju.

7. Inflacja konwergencyjna w meta-meta-teorii: narzędzie zmiany warstwy energetycznej

W ujęciu systemowym:

system fiat jest systemem wysokiej dynamiki i płynności,

pozycja w tym systemie zależy od dostępu do kreacji pieniądza i kanałów transmisji monetarnej,

inflacja konwergencyjna jest narzędziem zwiększania „energii systemowej” kraju półperyferyjnego.

Państwo i jego obywatele mogą awansować systemowo poprzez:

wzrost nominalnych wynagrodzeń,

ekspansję płynności,

stabilizację kursu,

absorpcję inflacji przez instytucje.

W tym ujęciu:

Inflacja konwergencyjna jest mechanizmem wciągania kraju na wyższy poziom symulacji monetarnej,

zgodnie z logiką gospodarki fiat.

8. Konkluzja

Inflacja konwergencyjna jest:

narzędziem redystrybucji pozycji,

mechanizmem transformacji półperyferii,

instrumentem polityczno-monetarnym,

formą korekty asymetrii strukturalnych,

zgodnym z homeostazą systemu fiat.

Wbrew ortodoksyjnym modelom wynika z niej, że:

państwa mogą realnie zwiększać siłę nabywczą obywateli poprzez kanał monetarny – nawet bez pełnej konwergencji produktywnościowej.

Przypisy

M. Friedman, Inflation: Causes and Consequences, Asia Publishing House, 1963.

H. Rey, “Dilemma Not Trilemma: The Global Financial Cycle…”, NBER Working Paper, 2015.

D. Rodrik, The Globalization Paradox, Norton, 2011.

S. Bell, The Nature of Money, Polity Press, 2001.

B. Eichengreen, Globalizing Capital, Princeton University Press, 2008.

N. Luhmann, Social Systems, Stanford University Press, 1995.

J. M. Keynes, The General Theory of Employment, Interest and Money, Macmillan, 1936.

G. Bateson, Steps to an Ecology of Mind, University of Chicago Press, 2000.

W. Mitchell, L. Randall Wray, M. Watts, Macroeconomics (MMT), Macmillan, 2019.

B. Balassa, “The Purchasing Power Parity Doctrine”, Journal of Political Economy, 1964.

R. W. Cox, “Social Forces, States and World Orders”, Millennium, 1981.

B. Cohen, The Future of Money, Princeton University Press, 2004.

C. Wyplosz, The Eurozone Crisis: Too Little, Too Late?, Springer, 2013.

P. Samuelson, “International Trade and the Equalisation of Factor Prices”, Econ. Journal, 1948.

OECD, Employment Outlook, various editions.

R. McKinnon, The Unloved Dollar Standard, Oxford University Press, 2013.

A. Gerschenkron, Economic Backwardness in Historical Perspective, Harvard University Press, 1962.

A. Amsden, Asia’s Next Giant, Oxford University Press, 1989.

J. Fagerberg, “European Catch-Up Growth”, Cambridge Journal of Economics, 2010.

K. O'Rourke, A Short History of Ireland’s Growth, Cambridge University Press, 2018.

Bibliografia

Amsden A. (1989), Asia’s Next Giant, Oxford University Press.

Balassa B. (1964), “The Purchasing Power Parity Doctrine”, Journal of Political Economy.

Bateson G. (2000), Steps to an Ecology of Mind, University of Chicago Press.

Bell S. (2001), The Nature of Money, Polity Press.

Cohen B. (2004), The Future of Money, Princeton University Press.

Cox R. W. (1981), “Social Forces, States and World Orders”, Millennium.

Eichengreen B. (2008), Globalizing Capital, Princeton University Press.

Friedman M. (1963), Inflation: Causes and Consequences.

Gerschenkron A. (1962), Economic Backwardness in Historical Perspective.

Keynes J. M. (1936), The General Theory of Employment, Interest and Money.

Luhmann N. (1995), Social Systems, Stanford University Press.

McKinnon R. (2013), The Unloved Dollar Standard, Oxford University Press.

Mitchell W., Wray L. R., Watts M. (2019), Macroeconomics, Macmillan.

OECD (2020–2024), Employment Outlook.

Rey H. (2015), “Dilemma Not Trilemma…”, NBER Working Paper.

Rodrik D. (2011), The Globalization Paradox.

Samuelson P. (1948), “International Trade…”, EJ.

Wyplosz C. (2013), The Eurozone Crisis, Springer.

O’Rourke K. (2018), Ireland’s Economic History, CUP.