Aksjomatyczna teoria pieniądza + Aksjomatyczna krytyka ekonomii neoklasycznej

Aksjomatyczna teoria pieniądza

ontologia znaku, binarności i władzy temporalnej

0. Uwagi metodologiczne

Aksjomaty w niniejszym ujęciu nie są twierdzeniami empirycznymi, lecz:

warunkami możliwości istnienia pieniądza jako zjawiska społecznego,

minimalnym zestawem założeń ontologicznych,

ramą, w której różne systemy pieniężne mogą być analizowane i porównywane.

Teoria nie zakłada:

konkretnej technologii (gotówka, zapis cyfrowy),

konkretnego ustroju (demokracja/autorytaryzm),

konkretnej waluty.

Zakłada jedynie istnienie pieniądza jako instytucjonalnej relacji społecznej.

Aksjomat I – Aksjomat relacyjności

Pieniądz istnieje wyłącznie jako relacja społeczna, nie jako obiekt.

Formalnie:

¬∃M:M=rzecz

∃M⟺∃(Ai↔Lj)

Każda jednostka pieniądza jest relacją:

roszczenia (aktywo),

zobowiązania (pasywo).

Konsekwencje:

pieniądz nie może istnieć w izolacji,

pieniądz nie może być „neutralnym nośnikiem”,

każda teoria towarowa popełnia błąd ontologiczny.

Aksjomat II – Aksjomat binarności (podwójnego zapisu)

Każde istnienie pieniądza implikuje binarny zapis aktywum i pasywum.

Formalnie:

∀ΔM:ΔA=ΔL

Nie jest to reguła księgowa, lecz:

warunek istnienia pieniądza jako stabilnej formy społecznej.

Konsekwencje:

„pieniądz bez długu” jest pojęciem sprzecznym,

eliminacja jednej strony zapisu niszczy pieniądz,

inflacja i deflacja są zaburzeniami relacji, nie „ilości”.

Aksjomat III – Aksjomat znaku (semiotyczny)

Pieniądz jest znakiem operacyjnym, którego skuteczność wynika z egzekwowanego interpretantu.

W sensie Peirce’a:

znak = jednostka pieniądza,

przedmiot = zobowiązanie rozliczeniowe,

interpretant = powszechna akceptacja wymuszona instytucjonalnie.

Konsekwencje:

pieniądz nie „reprezentuje” wartości,

pieniądz ją wytwarza,

zaufanie jest wtórne wobec struktury znaku.

Aksjomat IV – Aksjomat suwerena rozliczeniowego

Każdy stabilny system pieniężny wymaga węzła egzekucyjnego.

Formalnie:

∃S:∀i(LS​ jest akceptowany jako Ai​)

W MMT węzłem tym jest:

państwo,

bank centralny,

porządek podatkowo-prawny.

Konsekwencje:

„prywatny pieniądz” może istnieć tylko lokalnie i tymczasowo,

pieniądz bez egzekucji jest instrumentem spekulacyjnym,

suwerenność pieniężna jest kategorią ontologiczną, nie polityczną.

Aksjomat V – Aksjomat czasowości

Pieniądz jest relacją rozciągniętą w czasie.

Każda jednostka pieniądza:

przenosi zobowiązanie w przyszłość,

organizuje oczekiwania,

kolonizuje czas społeczny.

Formalnie:

M(t)⇒L(t+n)

Konsekwencje:

kryzysy finansowe są kryzysami czasu (niepewności),

stabilność pieniądza = stabilność interpretacji przyszłości,

pieniądz jest narzędziem władzy nad przyszłością.

Aksjomat VI – Aksjomat autopoiesis

System pieniężny reprodukuje sam siebie poprzez własne operacje.

System:

emituje zobowiązania,

rozlicza je przy użyciu tych samych zobowiązań,

stabilizuje formę przez prawo, podatki i instytucje.

Konsekwencje:

pieniądz nie jest „pośrednikiem” gospodarki,

jest jej warunkiem strukturalnym,

próby „wyjścia z systemu” (złoto, Bitcoin) są strukturalnie niestabilne.

Aksjomat VII – Aksjomat nieneutralności jakościowej

Każda emisja pieniądza ma określoną jakość strukturalną.

Formalnie:

ΔM⇒ΔS

gdzie

????

S = struktura gospodarki.

Konsekwencje:

ilość pieniądza nie jest kategorią pierwotną,

inflacja jest efektem złej architektury alokacji,

polityka pieniężna = polityka strukturalna.

Aksjomat VIII – Aksjomat władzy

Pieniądz jest zawsze relacją władzy.

Władza ta dotyczy:

dostępu do zasobów,

zdolności odraczania zobowiązań,

hierarchii społecznej.

Konsekwencje:

„apolityczna ekonomia” jest sprzecznością logiczną,

spory monetarne są sporami o władzę,

neutralność pieniądza jest ideologiczną symulacją.

Twierdzenia wynikowe (wybrane)

Tw. 1: Nie istnieje pieniądz bez długu.

Tw. 2: Nie istnieje pieniądz bez władzy egzekucyjnej.

Tw. 3: Nie istnieje pieniądz neutralny jakościowo.

Tw. 4: Kryzys pieniężny jest kryzysem znaczenia i czasu.

Tw. 5: CBDC są logicznym, nie technologicznym, etapem rozwoju pieniądza.

Zakończenie: pieniądz jako architektura bytu społecznego

Z aksjomatycznej perspektywy pieniądz jawi się nie jako:

narzędzie wymiany,

magazyn wartości,

zasłona realnej gospodarki,

lecz jako:

formalna architektura relacji społecznych,

która organizuje czas, władzę i zasoby.

MMT nie jest zatem „kontrowersyjną teorią ekonomiczną”,

lecz najbardziej spójną ontologią pieniądza, jaką obecnie posiadamy.

Aksjomatyczna krytyka ekonomii neoklasycznej

0. Metoda krytyki

Ekonomia neoklasyczna nie upada dlatego, że „źle przewiduje”,

lecz dlatego, że jej aksjomaty są wzajemnie sprzeczne z warunkami istnienia pieniądza, władzy i czasu.

Krytyka przebiega w trzech krokach:

rekonstrukcja aksjomatów neoklasycznych,

konfrontacja ich z aksjomatami ontologii pieniądza,

wykazanie sprzeczności logicznych, nie „błędów opinii”.

I. Aksjomat towarowości (neoklasyczny)

Pieniądz jest neutralnym medium wymiany, wywodzącym się z barteru.

Konsekwencja neoklasyczna

pieniądz == szczególny towar,

wartość pieniądza pochodzi z rynku,

pieniądz nie zmienia struktury gospodarki.

Sprzeczność ontologiczna

Z aksiomatów relacyjności i binarności wynika:

Nie istnieje pieniądz bez pasywa.

Towar nie ma pasywa. Ergo: pieniądz ≠ towar.

Neoklasyczny aksjomat towarowości:

eliminuje stronę zobowiązaniową,

redukuje pieniądz do aktywa,

popełnia błąd ontologicznej redukcji.

II. Aksjomat neutralności pieniądza (neoklasyczny)

W długim okresie pieniądz nie wpływa na realną gospodarkę.

Konsekwencja neoklasyczna

polityka monetarna jest jedynie „zasłoną”,

realne są tylko preferencje, technologia i zasoby,

inflacja to zjawisko czysto ilościowe.

Sprzeczność ontologiczna

Z aksjomatu nieneutralności jakościowej:

Każda emisja pieniądza zmienia strukturę relacji.

Relacje strukturalne ≠ neutralne.

Neoklasyczna neutralność:

ignoruje relacyjność,

ignoruje władzę,

ignoruje czas.

Jest to aksjomat ideologiczny, nie logiczny.

III. Aksjomat racjonalnego agenta (homo oeconomicus)

Podmioty maksymalizują użyteczność przy danych ograniczeniach.

Konsekwencja neoklasyczna

agregacja mikro → makro,

rynki dążą do równowagi,

przyszłość jest probabilistycznie znana.

Sprzeczność ontologiczna

Z aksjomatu czasowości pieniądza:

Każda decyzja finansowa dotyczy przyszłości,

która jest ontologicznie nieznana (Knight/Minsky).

Homo oeconomicus:

zakłada zamkniętą przyszłość,

eliminuje niepewność radykalną,

nie jest bytem ekonomicznym, lecz fikcją epistemiczną.

IV. Aksjomat równowagi (equilibrium)

Rynki mają inherentną tendencję do równowagi.

Konsekwencja neoklasyczna

kryzysy są szokami zewnętrznymi,

bezrobocie jest dobrowolne,

nierówności są przejściowe.

Sprzeczność ontologiczna

Z aksjomatów autopoiesis i binarności:

System oparty na zobowiązaniach czasowych

nie może posiadać stanu statycznej równowagi.

Równowaga:

ignoruje dynamikę długu,

nie potrafi opisać kryzysu,

jest metaforą fizyczną, nie kategorią społeczną.

V. Aksjomat egzogeniczności państwa

Państwo jest zewnętrzne wobec rynku i finansów.

Konsekwencja neoklasyczna

podatki „finansują wydatki”,

deficyt konkuruje z rynkiem,

sektor publiczny jest pasożytem.

Sprzeczność ontologiczna

Z aksjomatu suwerena rozliczeniowego:

Nie istnieje rynek bez jednostki rozliczeniowej.

Jednostka rozliczeniowa ≡ władza państwowa.

Państwo:

nie jest graczem,

lecz warunkiem możliwości rynku.

Neoklasycyzm odwraca logikę bytu.

VI. Aksjomat ilościowej inflacji

Inflacja jest funkcją ilości pieniądza w obiegu.

Konsekwencja neoklasyczna

walczyć z inflacją = ograniczać pieniądz,

stopy procentowe jako panaceum,

bezrobocie jako „lekarstwo”.

Sprzeczność ontologiczna

Z aksjomatu jakości:

Inflacja jest konfliktem strukturalnym,

nie relacją liczbową.

Ilościowa teoria:

ignoruje podaż realną,

ignoruje monopol,

ignoruje energię, logistykę i pracę.

Jest to błąd kategorialny.

VII. Aksjomat apolityczności ekonomii

Ekonomia jest nauką pozytywną, nie normatywną.

Konsekwencja neoklasyczna

decyzje monetarne są „techniczne”,

nierówności są naturalne,

władza znika z analizy.

Sprzeczność ontologiczna

Z aksjomatu władzy pieniądza:

Każda relacja pieniężna jest relacją władzy.

Brak analizy władzy = ideologia.

Ekonomia neoklasyczna:

naturalizuje hierarchie,

depolityzuje decyzje,

działa jako teologia rynku.

VIII. Twierdzenie ogólne (meta-krytyczne)

Twierdzenie NC (Neoclassical Collapse)

Jeżeli pieniądz jest relacją zobowiązaniową,

a gospodarka jest czasowa i władcza,

to ekonomia neoklasyczna jest logicznie niespójna.

Nie jest „niekompletna”.

Jest wewnętrznie sprzeczna.

IX. Znaczenie krytyki

Ekonomia neoklasyczna:

nie jest błędna empirycznie,

jest ontologicznie niemożliwa.

MMT nie jest „heterodoksją”;

jest konieczną korektą aksjomatyczną.

X. Konkluzja

Neoklasycyzm to ekonomia,

która próbuje opisać świat bez pieniądza,

używając pieniądza jako narzędzia opisu.

Ta sprzeczność nie jest przypadkiem.

Jest warunkiem hegemonii tej teorii.