Połączenie wzrostu produkcji, taniego kredytu, wysokiej stopy zysku, odkryć naukowych, nowych kierunków artystycznych, euforii z postępującego dobrobytu, po I Wojnie Światowej, z pewną dozą nostalgii, nazwane zostało Belle Epoque. M. Kondratiew sowiecki ekonomista, ofiara czystek stalinowskich, stwierdził, że w XIX wieku rozwój był cykliczny i miał charakter amplitudy 50 letniej, w której wzrost trwał 25 lat i spadek następne 25 lat. I tak wzrost zapoczątkowany w 1896 roku powinien zakończyć się w 1922.
Po wielkiej depresji nastąpił szybki rozwój w dwóch kierunkach:
1/Wytwarzania dóbr konsumpcyjnych. Nowe produkty wynalezione w okresie wielkiej depresji mogły być teraz masowo produkowane w krajach uprzemysłowionych, dzięki czemu poziom życia wyraźnie się poprawił. Nastąpiło upowszechnienie elektryczności, telefonów, produktów chemicznej syntezy, rowerów, w mniejszym stopniu samochodów. Rynek ewoluował w kierunku produkcji na masową skalę, standaryzacji co za tym idzie niskich cen.
2/ Wytwarzania środków produkcji. Upowszechnianie wynalazków z poprzedniego okresu wymagało znaczących inwestycji. W tym samym czasie nowe kraje jak Włochy, Japonia i Rosja rozpoczynają swój okres uprzemysławiania.
U początku XX wieku centra wielkich miast charakteryzują się intensywnością ruchu ulicznego, pojawiają się tramwaje, rowery.
Excelsior 07 07 1913:
„Rowery nie umierają ; ponad 2 500 000 rowerów poruszało się na drogach Francji zeszłego roku. Administracja Składek Pośrednich podała do wiadomości liczbę tabliczek rejestracyjnych sprzedanych w 1910 roku. Ta liczba jest doprawdy budująca.
Mogło nawet blisko 2700 000 tych dwukołowych maszyn jeździć w zeszłym roku drogami Francji. Ta liczba może być uważna jako zbliżona do liczby rowerów będących w posiadaniu Francuzów, gdyż rzeczywiście kontrole są nazbyt staranne, by ich można było uniknąć...”
Instrukcja dla służby (1896 rok):
„Gosposia wstać musi o 6 rano, uczesać się i przygotować do wyjścia na rynek. Od 6 do 9 rano ma czas by przygotować te wszystkie rzeczy: Rozpalić w piecach i przygotować kuchnię. Zrobić śniadanie, do tego posprzątać jadalnię, wytrzepać ubrania i oczyścić buty. Jeżeli państwo obudzą się wcześnie posprzątać ich pokoje, wodę przygotować w umywalni, zanieść drewno lub węgiel i wynieść śmieci. Przy tej pracy należy założyć rękawniki i fartuch ciemny.
Zrobić zakupy, jeżeli pani z nią nie idzie nie ociągać się, czas jest cenny. Dalsze prace obejmą przygotowanie obiadu, założy fartuch biały, by podawać do stołu, powinna do tego umyć ręce. Później posprząta jadalnię, naczynia stołowe umyje, przyrządy kuchenne wyczyści. Może przed przygotowaniem obiadu poczynić prace dodatkowe na każdy dzień tygodnia. Na przykład w sobotę wyczyścić dokładnie wnętrze kuchni i jej akcesoria ; w poniedziałek jadalnie i salon; wtorek mosiądze w apartamencie; środę zrobić pranie; w czwartek prasowanie....”
W 1885 roku firma Continental Edison finansując elektryczne oświetlenie katafalku Victora Hugo stała się w sensie dzisiejszych określeń pierwszym "sponsorem". Pogrzeb Victora Hugo przyciągnął tłumy mieszkańców Paryża.
Z masowym dostępem do elektryczności łączył swoje nadzieje, będący na wygnaniu w Wielkiej Brytanii, książę anarchistów, Piotr Kropotkin. Uważał on, że stanie się ona instrumentem powrotu do ekonomii rzemieślniczej i rodzinnej. Przypomnę, że podobne nadzieje, już w bliższych nam czasach łączono z informatyzacją.
Reformy czy rewolucja zastanawiają się robotnicy domagając się ośmiu godzin pracy, ośmiu odpoczynku i ośmiu snu. Państwo niemieckie za czasów Bismarcka wprowadza reformy, marksiści wzywają do rewolucji, kościół katolicki odwołuje się do sumień, antysemici wzywają do walki z wielkim kapitałem.
Rerum Novarum:
„(...)45. Oto, Czcigodni Bracia, kto i w jaki sposób ma pracować w tej trudnej sprawie. Stanąć więc każdemu trzeba na właściwym stanowisku i to jak najprędzej, aby odwlekanie leczenia nie uczyniło zła nieuleczalnym. Niech mężowie państwami rządzący zrobią użytek z powagi opiekuńczej praw i z urządzeń publicznych; niech bogaci i przedsiębiorcy zdadzą sobie sprawę ze swych obowiązków; niech pracownicy, o których los tu chodzi, praw swych dochodzą na drodze rozsądku; a skoro tylko religia, jak na początku powiedzieliśmy, zło może w korzeniu zniszczyć, niech wszyscy zrozumieją, że nacisk należy położyć na odnowienie chrześcijańskie obyczajów, bez czego na nic się przydadzą środki podane przez roztropność ludzką, choćby uznane były za najwłaściwsze (...).”
Bismarck, pierwsze ubezpieczenia zdrowotne:
„Artykuł 1. – Podług ubezpieczenia zdrowotnego, zgodnie z przepisami obecnego prawa, podlegają mu pracownicy zakładów, osiągający wynagrodzenie ze swojej pracy nieprzekraczające 6 marek(…)
Artykuł 5. Przez ubezpieczenie należy rozumieć:
1/ Od momentu rozpoczęcia choroby należy się bezpłatny lekarz, leki, także okulary, bandaże i inne środki lecznicze;
2/ W przypadku niezdolności do pracy, za każdy dzień pracy, począwszy od dnia trzeciego choroby gdy została ona zadeklarowana, wypłacane ubezpieczenie wynosi średnią płacy dziennej, którą w tym miejscu pobiera zwykły robotnik dziennie.
Ubezpieczenie zdrowotne zostaje przerwane nie później niż na koniec trzeciego tygodnia od rozpoczętej choroby.(…)
Gdy ubezpieczony winny jest awantury lub bójki, w której poniósł dolegliwość, upadku w stanie nietrzeźwości, rozpusty seksualnej, ubezpieczenie nie będzie wypłacone lub wypłacone jedynie w części(...)”
Róża Luksemburg, Reformy czy Rewolucja, 1898:
„Czy socjaldemokracja jest przeciwna reformom? Zapewniam, że nie. Dla socjaldemokracji codziennością jest walka w imię reform, aby poprawić sytuację ludzi pracy w przestrzeni istniejących reżimów, instytucjach demokratycznych, (…) Pomiędzy reformami socjalnymi i rewolucją jest dla socjaldemokratów przestrzeń nieprzekraczalna, walka w imię reform jest dla niej jedynie środkiem ale rewolucja socjalna jest celem.
Ale biorąc pod uwagę, co jest ostatecznym celem socjalizmu(…) daremną pracą jest łatanie reformami dziur by ratować system. Pytanie „Reformy czy` rewolucja?”, jakie postawił Bernstein, jest równoważne dla socjaldemokracji z pytaniem „ być albo nie być” (…) To nie ma sensu wykorzystywać taką lub inną taktykę ale je wszystkie dla ruchu socjalistycznego.”
Program Ligi antysemickiej, 1897:
„Ochrona „narodowego rynku pracy” bez zróżnicowania na klasy socjalne przeciw konkurencji międzynarodowej. Uwolnić Francuzów z jarzma Żydów, którzy w rękach mają wszystkie elementy produkcji: pieniądze, kredyt, banki, linie kolejowe i główne zakłady pracy. Zakazać Żydom dostępu do funkcji w instytucjach publicznych, oczekując podniesienia praw obywateli francuskich, którzy wykorzystają to w posłudze krajowi.”
Carska Ochrana starała się od swojego powstania mieć wpływ na organizacje nieprzychylne panującemu systemowi, sama je tworzy, organizuje zamachy terrorystyczne, pogromy. W 1905 roku kierownictwo w ruchu robotniczym usiłuje przejąć pop, współpracownik Ochrany, Gieorgij Gapon. Organizuje marsz pod Pałac Zimowy. Pokojowa manifestacja 22 stycznia 1905 roku zostaje rozbita przez kozaków. W demonstracji bierze udział 100 tysięcy ludzi, zabitych i rannych jest ponad 1000, w tym kobiety i dzieci. "Krwawa niedziela" pociągnęła za sobą falę niezadowolenia wielu grup społecznych w Rosji i Królestwie Polskim i wybuch Rewolucji 1905 roku.
22 styczeń 1905, lud z adresem do swego cara:
„Panie. My, pracownicy i mieszkańcy Saint-Petersburga, przychodzimy do ciebie, Panie oczekując prawdy i opieki. Staliśmy się żebrakami ; jesteśmy ciemiężeni ; jesteśmy przeciążeni pracą ponad nasze siły (…) Jesteśmy zredukowani do roli niewolników przez twoich urzędników. Wszyscy ludzie poddawani są samowoli urzędników rządowych, którzy kradną własność Państwa. (…)
Panie, czy jest to wolą boską, z łaski której ty rządzisz? (…) Przychodzimy poszukując u ciebie ostatecznego ratunku. Nie odrzucaj użyczenia pomocy swojemu ludowi oddającemu przeznaczenie w twoje ręce. Oddal od niego nieznośną opresję urzędników. Zlikwiduj ścianę pomiędzy tobą a ludem i pozwól mu rządzić wraz z tobą(…)
Przedstawicielstwo narodu jest koniecznością (…) Zarządź niezwłocznie powołanie reprezentacji ziem rosyjskich wszystkich warstw, łącznie z reprezentacją robotników… Co jest naszym najważniejszym pragnieniem (…) Tylko takie podjęte środki mogą ukoić nasze cierpienie.”
Na zdjęciu Kongres Solvaya (Planck,Rutherford,Einstein, Maria Skłodowska...)
Maria Skłodowska-Curie, do której dokonań należy opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków radu i polonu, długo pozostanie jedyną reprezentantką kobiet na Kongresie Solvaya, jednej z najważniejszych konferencji naukowych.
Gdy patrzę na zdjęcie i widzę jedyną kobietę wśród elity intelektualnej świata, gdy myślę o kraju który jako jeden z pierwszych na świecie przyznał pełne prawa wyborcze kobietom. To myślę jakim niesprawiedliwym stereotypom poddawana jest Polska.
