Paweł Łęski Paweł Łęski
383
BLOG

Schyłek Europy

Paweł Łęski Paweł Łęski Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 0

Schyłek Europy

W 1921 roku socjolog amerykański Lothrop Stoddard zauważył " fala ludności kolorowej zaleje rasę białą".

Naprzeciw swoim ambitnym konkurentom Europa nie mogła więcej dysponować armiami, które by zapewniły w świecie oddziaływanie takie jak przed wojną. Europejska witalność demograficzna, która gwarantowała wcześniej kolonizację świata ustała. Wzrost populacji w Europie, w latach 1900-1913 wynosił 50 milionów mieszkańców, gdy  między rokiem 1913 a 1929 już tylko 25 milionów. Dodatkowo hekatomba elit intelektualnych podczas wojny zaciążyła na wielu dziedzinach życia i wzmocniła rządy gerontokracji.

Przed I WŚ Europa dominowała w świecie dzięki wpływom finansowym, przemysłowym i handlowym. Tak było przez cały XIX wiek, światowa przestrzeń ekonomiczna została zunifikowana, dzięki czemu mógł się odbywać wolny obrót towarów i kapitału. Od 1917 roku było wiadome, że nie będzie już powrotu do okresu końca Belle Epoque. Wraz z rewolucją bolszewicką, wprowadzającą nowy system ekonomiczny, załamaniem się kapitalizmu, rynek światowy wydostał się spod kontroli "europejskich wielkich".

Nie tylko równowaga światowa została zachwiana i uległa zmianom ale również przestrzeń ekonomii europejskiej poddana została wichrowi historii. Poprzez podział wielkich imperiów sieć transportu morskiego, kolejowego jednocząca Europę przed 1914 rokiem uległa dezorganizacji. Przykładem mogą być konsekwecje wynikłe z  podziału Austro-Węgier.

image

Na zdjęciu kanadyjski wieżowiec. I WŚ przyspieszyła uprzemysłowienie i rozwój nowych państw takich jak np. Kanada.

I WŚ przyczyniła się do rozwoju ekonomicznego nowych państw, które korzystały na zaopatrzeniu Europy w surowce, metale czy paliwa. W dominiach oraz w Ameryce Pd. ambitni ludzie interesu mieli okazję wydostania się spod kurateli finansowej Europy. Produkcja aluminium i papieru wzrosła znacząco w Kanadzie. Powstaje przemysł bawełniany w Argentynie, Meksyku i Brazylii, pojawia się tam również przemysł metalurgiczny. Po wojnie te kraje importowały więc mniej produktów przemysłowych, które w XIX wieku zapewniały gros eksportu europejskiego.

image

Plakat z 1915 roku. Podczas Wielkiej Wojny lojalizm Senegalczyków był przykładowy. Zainspirował więc twórców jednego z najbardziej znanych afiszy reklamowych Bananii.

Ta lojalność Senegalczyków,  nazajutrz po wojnie popularyzowała idee kolonialne. Obraz z plakatu reklamowego czy też zdjęcia piechoty senegalskiej podczas załadunku na statki, walczących na bagnety, pozostawały w zbiorowej pamięci społeczeństwa francuskiego. Utrzymując nietkniętą tą "dobrą świadomość", Wielka Brytania i Francja nie wahały się podzielić między siebie poniemieckie kolonie oraz tertorium imperium ottomańskiego używając formuły mandatowej, pozwalającej ukryć  okrucieństwo podboju.

image

W czasie I WŚ Irak został podbity przez Brytyjczyków.

25 kwietnia 1920 r Liga Narodów przekazuje, w celach administracyjnych, mandat nad Mezopotamią Wielkiej Brytanii. 

Królestwo Iraku staje się prawdziwie niezależne 1 października 1932 roku mimo, że Brytyjczycy utrzymują tam wciąż swoje bazy wojskowe.

image

Na obrazie Napoleon Bonaparte pokonuje Mameluków w bitwie pod piramidami.

W latach 1914 i 1919, Wielka Brytania będzie próbować zamienić Egipt w swoją kolonię, później protektorat. Królestwo Egiptu nie przyjmuje statusu protektoratu i usamodzielniła się w 1922 roku.

image

Okres I WŚ  był okresem rosnącego wpływu Brytyjczyków w Persji, którzy są coraz bardziej zainteresowani tym krajem po odkryciu ropy w w 1908. Starają się narzucić umowy Anglo-Perskie w 1919 roku ale odrzucone przez Parlament. Krótko po tym, oficer brygady kozackiej Reza Khan przejął władzę w Teheranie i stał się Rezą Szah Pahlawim, wprowadzając Iran w nowy etap swojej historii. Zmiażdżył bunt Gilana, ruchu narodowego będącego przedłużeniem rewolucji bolszewickiej, który utworzył krótkotrwały rząd Socjalistycznej Republiki Gilan (1920-1921) dzięki pomocy Armii Czerwonej.

image

List był deklaracją brytyjskiego rządu okazującą pragnienie odtworzenia w Palestynie „żydowskiej siedziby narodowej”, co było odpowiedzią na oczekiwania i starania ruchu syjonistycznego. Deklaracja Balfoura została później włączona do zawartego w 1920 roku z Imperium osmańskim traktatu pokojowego w Sèvres i zaowocowała utworzeniem brytyjskiego Mandatu Palestyny.

image

Hussein ben Ali w czasie I WŚ odgrywał ważną rolę w rozpoczęciu arabskiej rewolty i stworzeniu sojusz z W. Brytanią i Francją przeciwko Imperium Osmańskiemu .

Na konferencji arabskich liderów w Damaszku , w maju 1915 roku został uznany za rzecznika całego narodu arabskiego, z tego powodu jest często uznawany za twórcę panarabizmu.  Postać jego syna, Faisala, spopularyzowana została na Zachodzie przez historię Lawrence'a z Arabii.

image

Shakib Arslan był porte-parole idei "jedności arabskiej i przyjaźni rasowej". W 1931 roku wielki mufti Jerozolimy przystąpił do Światowego Kongresu Islamskiego by "faworyzować odrębność kultury muzułmańskiej i jej obronę w kontrze do kolonializmu", pod jego wpływem i idei al-Afghani, Arslan stał się silnym zwolennikiem polityki pan-islamskiej. Opowiadał się także za tezą, że przetrwanie Imperium Osmańskiego było jedyną gwarancją przetrwania islamu . 

Wygnany z ojczyzny przez władze mandatu francuskiego, Arslan przez większość dwudziestolecia międzywojennego pozostawał w Genewie, będąc nieoficjalnym przedstawicielem Syrii i Palestyny ​​w Lidze Narodów i pisząc artykuły do prasy i periodyków krajów arabskich.

image

We wrześniu 1931 roku, Mahatma Gandhi wkracza do pałacu Saint James w Londynie, na drugie posiedzenie okrągłego stołu w sprawie Indii.

image

Abd al-Karim był wodzem jednego z plemion berberyjskich. Zjednoczył marokańskie plemiona gór Rif w powstaniu (1921–1926) przeciw Hiszpanii, i od 1924 Francji. We wrześniu 1921 roku na terenach płn. części Maroka proklamował powstanie niepodległej Republiki Rifu.

Partie komunistyczne metroplii zaangażowały się w potępienie polityki kolonialnej, socjaldemokracja wspierała walkę kolonii o suwerenność w masowych akcjach sabotowania wysyłki oddziałów i amunicji, jak również poprzez akcję propagandową wśród żołnierzy. Podczas walk Abd el-Krima partia komunistyczna występowała o uznanie Republiki Rif, nawoływała do usunięcia się z Maroka i innych kolonii.

image

Na zdjęciu plakat partii komunistycznej, który pojawił się w setną rocznicę przynależności Algierii do Francji.

Algierczycy teoretycznie mogli otrzymać obywatelstwo francuskie, wyrzekając się swoich tradycji. Jednak  byli poddawani bardzo skomplikowanej procedurze uzyskania tego statusu.

image

W 1898 na Filipinach wybuchło powstanie przeciwko Hiszpanom. W konflikcie uczestniczyły Stany Zjednoczone, w efekcie czego przejęły one kontrolę nad krajem. W 1916 Filipiny uzyskały poszerzenie uprawnień, a w 1934 status niezależnej wspólnoty (Philippines Commonwealth).Na zdjęciu Manilia, nazywana Paryżem Azji.

4 sierpnia 1916 roku Stany Zjednoczone Ameryki i Królestwo Danii podpisały w Nowym Jorku porozumienie w sprawie cesji duńskich zachodnich Indii. Porozumienie to spowodowało sprzedaż duńskich wysp  Stanom Zjednoczonym za kwotę 25 milionów dolarów.

image

W 1926 r. Liban przyjął swoją pierwszą konstytucję, oficjalnie stał się republiką, przyjął nazwę Republiki Libańskiej, powołał Prezydenta Republiki i Prezesa Rady Ministrów.

image

Odtworzenie świątyni Angkor Wat, uwolnienie jej z plątaniny lian, drzew i zarośli, stało się symbolem uwolnienia narodu z kolonializmu. 

Angkor Wat to kompleks świątynny w Kambodży i największy pomnik religijny na świecie. Pierwotnie został zbudowany jako hinduistyczna świątynia boga Wisznu dla Imperium Khmerów, stopniowo przekształcając się w buddyjską świątynię pod koniec XII wieku. 

Najlepiej zachowana świątynia w tym miejscu, jako jedyna pozostała znaczącym ośrodkiem religijnym od momentu powstania.

image

Na zdjęciu mural Diego Rivery znajdujący się w meksykańskim Pałacu Narodowym

By przywrócić ludowi poczucie tożsamości narodowej, malarze w Meksyku pokrywali freskami olbrzymie powierzchnie murów domów. Narodzony w 1922 roku "muralizm" stał się jednym z najważniejszych ruchów artystycznych XX wieku.

Ten obraz zaangażowany był politycznie w misję przybliżenia narodowi jego historii, folkloru, jego historii walki o wolność. Fresk Diego Rivery jest jednym z trzech "wielkich"  dzieł szkoły meksykańskiej obok murali Clementa Orozco i Dawida Alfaro Siquerios. Kreśli historię Meksyku, szczególnie zaznacza epizody związane z hiszpańskim podbojem, niewolnictwem w kopalniach złota i srebra, prześladowaniami. Dzięki muralizmowi Meksykanie odnaleźli swoją tożsamość narodową w kontrze do Zachodu.

There have been many comedians who have become great statesmen and vice versa.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura