1. Główny Urząd Statystyczny (GUS) podał wstępny szacunek dotyczący poziomu deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych na koniec 2017 roku, z którego wynika, że był on najniższy od ponad 20 lat, (czyli od 1995 roku, od kiedy GUS publikuje porównywalne dane).
Wyniósł on tylko 1,5% PKB i był niższy od tego z 2016 roku, kiedy wyniósł 2,3% PKB i parokrotnie niższy od deficytu w latach 2008-2015 kiedy to sięgał nawet 8% PKB jak w latach 2009 - 2010 (jest, więc wyraźnie niższy od tzw. kryterium z Maastricht, czyli 3% PKB).
Jednocześnie wyraźnemu zmniejszeniu uległ także dług publiczny w relacji do PKB, wskaźnik ten zmniejszył się z 54,2% na koniec roku 2016 do 50,6% na koniec 2017 co oznacza redukcję długu aż o 3,6 punktu procentowego, co więcej dług publiczny zmniejszył się także w wielkościach bezwzględnych.
Okazuje się, że tak znacząca poprawa sytuacji w sektorze finansów publicznych była możliwa mimo znaczącego wzrostu wydatków budżetowych w 2017 roku na cele społeczne w tym przeznaczenie blisko 24 mld zł na program Rodzina 500 plus i około 10 mld zł w związku z obniżeniem wieku emerytalnego.
2. Tak dobre wyniki całego sektora finansów publicznych w zdecydowanej mierze są spowodowane przede wszystkim bardzo dobrymi wynikami w budżecie państwa, ale także budżetach jednostek samorządu terytorialnego.
W roku 2017 w budżecie państwa zrealizowano 350,5 mld zł dochodów tj. 107,7% planu w tym zakresie, 375,9 mld zł tj. 97,7 % planowanych wydatków, co oznaczało deficyt budżetowy w wysokości 25,4 mld zł tj. 42,7% wartości planowanej w ustawie budżetowej.
Według danych ministerstwa finansów za okres styczeń-grudzień, dochody budżetu państwa były wyższe aż o 25,1 mld zł niż prognozowano w ustawie budżetowej, przy czym były one wyższe aż o 11,4% w stosunku do roku 2016.
Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że w okresie styczeń – grudzień, odnotowano wzrost dochodów we wszystkich rodzajach podatków w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego, przy czym na szczególną uwagę zasługuje wzrost dochodów z VAT-u o ponad 23,9% w stosunku do roku 2016, czyli aż o kwotę 30,2 mld zł.
3. Przypomnijmy, że dochody podatkowe w roku 2017 wyniosły 315,3 mld zł i były wyższe o 14,2 mld zł (4,7%) w stosunku do kwoty zapisanej w budżecie na 2017 rok, przy czym głównym powodem wyższego wykonania dochodów były wyższe wpływy z podatku VAT.
Dochody z podatku VAT zostały oszacowane na kwotę 156,8 mld zł, to oznacza, że były one wyższe od wpływów z tego podatku w roku 2016 aż o 30,2 mld zł 23,9%, a w stosunku do planu z ustawy budżetowej o 13,3 mld zł, czyli o 9,3%.
Z kolei dochody niepodatkowe w 2017 roku są szacowane na 33,7 mld zł i były one o 11,2 mld zł tj. o 49,9% wyższe od planowanych, przy czym na ten wzrost głównie zapracował NBP przekazując do budżetu państwa kwotę 8,7 mld zł wpłaty z zysku (w sytuacji, kiedy prognozowano, że będzie to 0,6 mld zł).
4. Z kolei wydatki budżetowe w okresie styczeń – grudzień 2017 roku, wyniosły blisko 375,9 mld zł tj. 97,7 % planu i były o ponad 15 mld zł wyższe niż wykonanie wydatków w 2016 roku (wtedy wyniosły one 360,8 mld zł).
Niższe niż planowano było wykonanie wydatków w 2017 roku niż w analogicznym okresie roku ubiegłego i dotyczyło ono Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) i środków z budżetu Unii Europejskiej.
Z budżetu przekazano o 4,3 mld zł mniej środków do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (ze względu na lepszy niż planowano wpływ składek), a także o ok. 3,4 mld zł mniej w ramach środków własnych Unii Europejskiej (mniejsza składka ze względu na niższe wykonanie budżetu UE za 2016 rok).
Mimo, więc wyraźnie wyższych wydatków budżetowych, wzrost dochodów podatkowych w ciągu 12 miesięcy tego roku był na tyle duży razem z wpłatą zysku NBP, że ostatecznie mieliśmy deficyt budżetowy w wysokości zaledwie 42,9 % planowanego na rok 2017.
I to jest fundamentalna zmiana w gospodarce budżetowej, która spowodowała, że na koniec 2017 roku, mieliśmy deficyt budżetowy wynoszący tylko 25,4 mld zł, (czyli niższy niż połowa tego planowanego na cały rok w wysokości 59,3 mld zł), a dodatkowo poprawa stanu finansów jednostek samorządu terytorialnego jeszcze wzmocniła ten efekt zmniejszenia deficytu całego sektora finansów publicznych, a w rezultacie także długu publicznego w relacji do PKB.
