Migrena to uporczywe, pulsujące i nawracające bóle głowy. Choć napady migreny utrudniają codzienne funkcjonowanie, to mało osób prawidłowo je leczy. Warto o tym przypomnieć podczas Światowego Dnia Mózgu, który przypada 22 lipca.
Co to jest migrena?
Migrena jest chorobą neurologiczną. Charakteryzuje się nawrotowymi epizodami bólów głowy, które występują nad prawym lub lewym oczodołem, czasami z obydwu stron głowy.Migrena trwa zazwyczaj od 4 do 72 godzin. Może jej towarzyszyć światłowstręt (fotofobia), nadmierna wrażliwość na dźwięki (fonofobia) i zapachy (osmofobia), występują też nudności i wymioty. Niekiedy przed wystąpieniem epizodu migrenowego, może pojawić się tzw. aura, czyli zaburzenia widzenia, w postaci świetlistych zygzaków, plamek, mroczków czasami ubytków w polu widzenia czy drętwienia. Pacjenci najczęściej mówią lekarzom, że mają uczucie zaciskania się obręczy wokół głowy.
Pochodzenie migreny nie jest do końca wyjaśnione. Prawdopodobnie migrena jest związana z genetyczną predyspozycją do nadwrażliwych reakcji neuronaczyniowych. Chodzi o nieprawidłowe funkcjonowanie receptorów kanałów jonowych kory mózgowej, regulujących przepływ mózgowy. Według innej teorii migrena to mechanizm obronny mózgu w walce ze stresem oksydacyjnym, czyli zaburzenia w produkcji reaktywnych form tlenu, tzw. wolnych rodników.
Częstość występowania migreny szacuje się na ok. 6 proc. w przypadku mężczyzn i 15 -18 proc. kobiet. Sporadycznie występuje także u dzieci. Najwięcej nowych zachorowań pojawia się w okolicach 40. roku życia, co oznacza, że cierpią przede wszystkim ludzie aktywni zawodowo. Według statystyk w Polsce na migrenę cierpi ponad 300 tys. osób, w różnym wieku.
Najczęstsze rodzaje migreny
- Oczna (klasyczna) – przed wystąpieniem bólu zlokalizowanego w okolicy oczodołu, pojawiają się zaburzenia neurologiczne objawiające się lekkimi problemami ze wzrokiem. Bardzo często z bólami migrenowymi związane są nudności i wymioty.
- Z aurą – zazwyczaj napad bólu poprzedzony jest zaburzeniami wzroku (często pojawia się migocący obszar obejmujący coraz więcej pola widzenia oraz zaburzenia perspektywy). Migrena trwa zazwyczaj do 3 godz., ból obejmuje oczy i głowę. Mogą występować porażenia wzroku, paraliże rąk, trudności w mówieniu. Często bólowi towarzyszą mdłości.
- Okoporaźna – występują bóle głowy skojarzone z częściowym lub całkowitym porażeniem mięśni okoruchowych. Prowadzi to do opadnięcia powieki oraz upośledzenia ruchów gałek ocznych, co powoduje podwójne widzenie.
- Porażenna (skojarzona) – występują okresowe pulsujące bóle głowy połączone z napadami padaczki lub drętwieniem ciała, występują zaburzenia mowy.
- Stan migrenowy – to napad migreny przedłużający się powyżej 72 godzin. Towarzyszą mu nasilone objawy w postaci uporczywych wymiotów, mogących doprowadzić do istotnych zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej,zaczerwienienie i pocenie skóry twarzy, występowanie obfitej wydzieliny z nosa oraz łzawienie.
Najbardziej dotkliwa jest migrena przewlekła, w jej przypadku napady migrenowego bólu głowy trwają powyżej 15 dni w miesiącu przez okres przynajmniej 3 miesięcy.
Na migrenę statystycznie częściej uskarżają się kobiety.
Co może wywołać migrenę?
Czynników zwiększających ryzyko migreny jest wiele. Należą do nich m.in.
- stres, emocje
- nieregularny rytm dobowy, brak albo nadmiar snu
- przebywanie w hałasie, nadmiar jasnego światła
- zanieczyszczenie powietrza
- zmiany ciśnienia atmosferycznego
- intensywny wysiłek fizyczny lub intelektualny
- niewłaściwa dieta (głodówki lub objadanie się, odwodnienie)
- nadwrażliwość na niektóre pokarmy i substancje chemiczne czy farmakologiczne
- spożywanie nadmiernych ilości napojów zawierających kofeinę
- nadużywanie alkoholu czy leków przeciwbólowych
- zmiany hormonalne u kobiet
Migrena a depresja
Osoby, które cierpią na migrenę przewlekłą mogą doświadczać większych problemów psychospołecznych, emocjonalnych oraz zwiększonych trudności w pracy, szczególnie w stosunkach międzyludzkich. Życie w ciągłym bólu utrudnia im bowiem codzienne funkcjonowanie.
Migrenie często towarzyszą inne choroby przewlekłe, takie jak zaburzenia lękowe, depresyjne, bezsenność. Osoby cierpiące z powodu migreny przewlekłej są niemal sześciokrotnie bardziej narażone na rozwój depresji, a prawdopodobieństwo zwiększa się wraz ze wzrostem liczby dni z migrenowym bólem głowy w miesiącu.
Bywa, że choroba jest lekceważona przez bliskich, a lekarz pierwszego kontaktu nie zdiagnozuje przewlekłych bólów głowy jako migreny, co jeszcze bardziej nasila poczucie wykluczenia . Dlatego najlepiej udać się do neurologa, który przeprowadzi dokładny wywiad. Do rozpoznania migreny nie są konieczne badania dodatkowe, chociaż z reguły wykonywane są badania obrazowe mózgu i ew. EEG w celu wykluczenia innych chorób.
Częstym błędem jest łykanie leków przeciwbólowych. Głowa boli także po przedawkowaniu tabletek.
Jak leczyć migrenę?
Leczenie doraźne. Największą skuteczność w leczeniu napadu migrenowego wykazują niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i tryptany. Dodatkowo stosuje się także leki przeciwwymiotne i uspokajające. W przypadku wystąpienia migrenowego bólu głowy lek przeciwbólowy należy przyjąć jak najszybciej. Jeżeli odczuwamy poprawy po jednym rodzaju leków, należy spróbować leku z innej grupy.
Wśród tzw. NLPZ stosuje się popularne ibuprofen, paracetamol, ketoprofen, kwas acetylosalicylowy, naproksen, itp. Jeśli te leki nie pomogą, to ratunkiem mogą okazać się tryptany, które wywierają wpływ na obkurczenie naczyń mózgowych. Wśród tryptanów dużą skutecznością wyróżnia się sumatryptan, który jest w Polsce dopuszczony również jako lek dla dzieci. Tryptanów nie należy natomiast stosować u kobiet w ciąży, nie wolno ich też przyjmować częściej niż raz dziennie.
Leczenie profilaktyczne należy zastosować u pacjentów, u których epizody migreny występują częściej niż 2 razy w miesiącu lub trwają wiele godzin, uniemożliwiając normalne funkcjonowanie, a doraźne metody leczenia napadu nie przynoszą oczekiwanych efektów lub wywołują działania niepożądane. Terapia profilaktyczna trwa zazwyczaj przez okres 6–12 miesięcy.
W leczeniu profilaktycznym stosowane są różne grupy leków (np. leki kardiologiczne, takie jak propranolol czy flunaryzyna, leki przeciwpadaczkowe, takie jak kwas walproinowy czy topiramat, czy leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina). Skuteczność leków jest bardzo indywidualna, jeśli chodzi o pacjentów cierpiących na migreny. Zdarza się, że co pomaga jednemu, drugiemu szkodzi.
Nowoczesnym i bezpiecznym sposobem leczenia migreny przewlekłej jest leczenie toksyną botulinową (jadem kiełbasianym). To jest tzw. botoks używany dotychczas w leczeniu dystonii - kurczu powiek, kręczu karku oraz do redukcji zmarszczek mimicznych. Lekarz podaje małe dawki toksyny w postaci zastrzyku podskórnie w ściśle określone miejsca na głowie. Toksyna blokuje nadwrażliwe zakończenia nerwowe nerwu trójdzielnego (nerw unerwiający czuciowo dużą cześć głowy i twarzy, mający swój udział w powstawaniu bólu) i hamuje reakcje prowadzące do powstania i rozwoju bólu migrenowego.
Jeśli chodzi o metody naturalne, to od lat jako zioło przeciw migrenie stosowany był wrotycz maruna i wyciąg z lepiężnika różowego. W niektórych przypadkach pomaga również stosowanie diety eliminacyjnej, a zawsze zmiana stylu życia wiążąca się z eliminacją lub zminimalizowaniem czynników wpływających na występowanie migreny.
ja
