Jadłowstręt psychiczny, zwany anoreksją, to zaburzenie odżywiania, w którym chory świadomie dąży do obniżenia wagi swojego ciała. Nieleczona i nierozpoznana na czas w 10% przypadków prowadzi do śmierci. Trzy na 4 zachorowania rozpoczynają się przed ukończeniem 25. roku życia.
Chorzy mają zakłócony obraz własnego ciała. Często wiąże się to z przekonaniem o niedoskonałości – nieatrakcyjnym, wręcz nieestetycznym wyglądzie. Myślenie takie szybko zaczyna dominować w życiu anorektyka i wywiera ogromny wpływ na podejmowane przezeń decyzje.
Przyczyny zaburzenia są złożone, a czynnikami ryzyka są problemy rodzinne, osobowościowe, kulturowe i biologiczne. Chorobę zazwyczaj wywołuje trauma lub silne doznanie emocjonalne: zmiana szkoły, śmierć rodzica, upokorzenie. Osoby takie obsesyjnie boją nadwagi, a szczupłą sylwetkę utożsamiają z podstawą wszelkich sukcesów. Bardzo często wykazują się ambicją i chęcią pokazania własnej wartości, przy jednoczesnym strachu przed porażką i braku pewności siebie. Nierzadko odczuwają obawę przed dorosłością. Co znamienne, nie zauważają objawów nadmiernego wychudzenia ciała.
Jadłowstręt wywołuje znaczne szkody w organizmie chorego - od niedoborów składników odżywczych, aż po nieodwracalne uszkodzenia narządów wewnętrznych. W przebiegu anoreksji dominuje przewlekłe zmęczenie i zaburzenia koncentracji. Zakłóceniu ulegają procesy termoregulacyjne. Postępujący zanik kory mózgowej prowadzi do zmian zachowania i napadów padaczkowych. Nasilają się zaburzenia hormonalne oraz zmiany anatomiczne prowadzące do bezpłodności. Pojawia się stały dyskomfort ze strony układu pokarmowego.
Wskutek niedożywienia dochodzi do zaburzeń w pracy serca i krwioobiegu, w tym do zaniku mięśnia sercowego. Na skórze pojawia się lanugo, przypominające meszek płodowy. Nierzadko także zajady, wypadanie włosów i pękające paznokcie. Anoreksja jest trudna do zdiagnozowania i wymaga współpracy specjalistów z różnych dziedzin, a przede wszystkim psychiatry i psychologa.
W zależności od zaawansowania choroby, leczenie obejmuje psychoterapię, która może towarzyszyć leczeniu szpitalnemu. W niektórych przypadkach pacjenci kierowani są na oddział psychiatryczny. W większości zachorowań, od właściwej diagnozy do ewentualnego wyleczenia mija nawet 6 lat.
Głównym zadaniem terapii jest przywrócenie dobrych nawyków żywieniowych, a także nauczenie pacjenta akceptacji samego siebie i kontrolowania emocji. Podstawą jest psychoterapia indywidualna i rodzinna. U części chorych stosuje się też farmakoterapię, której celem jest leczenie zaburzeń współtowarzyszących anoreksji, np. napadów bulimicznych. Zwykle podaje się leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i neuroleptyki.
Anoreksja dotyka głównie kobiet między 13. a 25. rokiem życia. Coraz więcej przypadków pojawia się wśród 40-latek, a także młodych chłopców. W ciągu roku notuje się średnio od 8 do 13 zachorowań na 100 tys. osób. Badania sugerują, że niedobory cynku, witaminy B1, tyrozyny i tryptofanu mogą sprzyjać zachorowaniu.
(WA)
