Kryzys psychiczny jest konsekwencją nagłego zdarzenia, które wywołuje w nas bardzo silne emocje. Wywraca do góry nogami całe życie. Może być też początkiem pozytywnej zmiany.
Kryzys psychiczny mogą wywołać trudne zdarzenia jak problemy małżeńskie (zdrada, porzucenie, rozwód), problemy rodzinne (choroba członka rodziny), śmierć kogoś bliskiego, wypadek, kataklizm, utrata pracy. Przyczyną mogą być też pozytywne zdarzenia, które mają duży wpływ na nasz stan emocjonalny, jak narodziny dziecka czy zmiana miejsca zamieszkania.
Kryzys jest reakcją na nagłą sytuację, która wywołuje w nas wstrząs. Stres, który towarzyszy temu stanowi, prowadzi do rozstroju psychicznego i utraty wewnętrznej równowagi. Tracimy zdolność racjonalnego myślenia i działania. Mamy poczucie utraty kontroli nad życiem i sytuacją. Pojawia się lęk.
Zobacz też: Syndrom grupowego myślenia
Fazy kryzysu
Pierwszą reakcją na kryzys jest szok. Jesteśmy sparaliżowani tym, co się stało. Towarzyszy temu głęboki stres, który wpływa na ciało. Jesteśmy odrętwieni. Następuje gniew i bunt. Po szoku przychodzi żałoba; kryzys wiąże się bowiem ze stratą. Konsekwencją tych silnych emocji jest obniżony nastrój.
Następną fazą kryzysu jest mobilizacja, czyli koncentracja na problemie i próba poradzenia sobie z nim, jego skutkami. To czas przetwarzania problemu. Stosujemy znane nam techniki i metody radzenia sobie z trudnościami. Nierzadko miotamy się, podejmując różne, niekiedy sprzeczne ze sobą działania. Gdy sprawdzone sposoby nie przynoszą efektu, szukamy nowych.
Ostatnią fazą jest czas odbudowy. To czas, gdy próbujemy zaakceptować rzeczywistość, pogodzić się z tym, co się stało i wprowadzić w życie działania, które doprowadzą do odzyskania równowagi. Czas ten sprzyja wzmacnianiu siebie, o czym będzie mowa w dalszej części tekstu.
Kryzys psychiczny wywołuje lęk
W sytuacji nagłego kryzysu psychicznego lub załamania nerwowego pojawia się w nas lęk. Jest on trudny do opanowania, ponieważ nasza sytuacja życiowa uległa nagłej zmianie. Boimy się tego, co się stanie w najbliższym czasie. Lęk paraliżuje. Nie pozwala iść do przodu.
Dlatego w sytuacji kryzysowej, kiedy pojawia się silny lęk, pomocne jest wszystko, co go obniży. Osoba w kryzysie potrzebuje wsparcia - od każdego, kto jest w stanie go jej udzielić. Rozmowa z kimś życzliwym, bardziej doświadczonym przez los, kto ma za sobą podobne zmagania lub specjalistą (psychologiem, psychiatrą) obniży napięcie i doda nadziei. Pozwoli wypowiedzieć myśli i emocje, które mamy w sobie.
W pokonywaniu lęku pomaga skupianie się na obszarach, w których mamy kontrolę, które dają nam odskocznię (np. praca zawodowa).
Zobacz też: Co to jest terapia EMDR?
W opanowaniu lęku pomocne są techniki relaksacyjne, jak również aktywność fizyczna (gimnastyka, spacery) i wszelkie naturalne metody kojenia siebie samego (np. oddychanie, tapping).
Czasem potrzebne będzie włączenie farmakologii – leków, które pomogą pokonać lęk i odzyskać równowagę. Skutkiem będzie możliwość spokojnego zastanowienia się nad tym, co się stało, przeanalizowania sytuacji i podjęcia racjonalnych decyzji, co zrobić dalej.
Trzeba pamiętać, że w kryzysie możemy mieć tendencje ucieczkowe. Możemy sięgać po środki, które ogłuszą ból i strach, takie jak alkohol, używki, pracoholizm czy inne formy autodestrukcji. Ale to jest droga donikąd! Ogłuszając się, nie wsłuchując w siebie, oddalamy się od szansy na wyjście z kryzysu. Tylko pogłębiamy swoją frustrację i niepewność, potęgujemy lęk.
W kryzysie buduj siebie
Kryzys – paradoksalnie - jest dla nas szansą na rozwój i zbudowanie siebie na nowo. Psychologowie uważają wręcz, że bez kryzysu nie ma rozwoju osobowości. Kryzys daje nam bowiem bodźce do walki o siebie. Sprzyja krytycznemu spojrzeniu na dotychczasowy styl życia, przekonania, otoczenie, poszukiwaniu rozwiązań, pozwala spojrzeć na siebie i sytuację z nowej perspektywy. Warto ten czas wykorzystać, aby się wzmocnić. Gdy będziemy silni, następne problemy, które z pewnością pojawią się jeszcze w naszym życiu, nie będą dla nas już tak trudne do pokonania.
Trzeba pogodzić się z sytuacją i pójść naprzód. Warto doprowadzić do tego, aby kryzys obrócił się w coś dobrego, abyśmy mogli powiedzieć, że – mimo traumy – zyskaliśmy na nim. Że w efekcie powstało coś dobrego.
Pozytywne zmiany, które się pojawiają w wyniku takich życiowych zmagań, to docenianie wartości życia, pogłębienie relacji z innymi osobami, głębsza relacja w związkach, wzrost akceptacji siebie i poczucia własnej wartości, wzbogacenie życia duchowego. W efekcie trudnych doświadczeń zaczynamy zwracać większą uwagę na drobne, codzienne sprawy. Nabieramy dystansu do spraw.
Jeśli nie podejmiemy walki o siebie, grozi nam całkowite załamanie psychiczne. Konsekwencją długotrwałego stresu może być depresja, zespół stresu pourazowego (PTSD), trwały rozstrój psychiczny, jak również choroby psychosomatyczne.
