Jeżeli ktoś chce komentować zjawiska społeczne, to musi posiadać odpowiednie do tego instrumentarium. Dobre chęci, albo gorzej - zła wola, która motywuje niektórych, nie wystarczą. Tak więc bez niezbędnego zestawu narzędzi intelektualnych, jezeli ktoś komentowanie traktuje poważnie, obejść się nie można.
Ja kwestię potraktowałem poważnie i analizując wydarzenia i procesy społeczno-polityczne w Polsce, zacząłem od analizy natury ludzkiej i rozmaitych lektur, szczególnie Robina Dunbara i MichaelaTomasello, w czego efekcie wyszło mi, iż w toku tysięcy lat interakcji w dużych grupach nastąpił rozwój specyficznych relacji społecznych, z których kluczowe określiłem, odnosząc się do powszechnie przyjmowanych i nośnych haseł, jako pakiet >>prawda, miłość i wolność<<. Nie da się bowiem abstrahować od przyjętych w naszym kręgu kulturowym haseł głoszących, że prawda nas wyzwoli i że ludzi cechuje umiłowanie prawdy i wolności, co się objawiało np. w walce za wolność waszą i naszą. Hasła te bowiem wyrażają określone , zakorzenione w kulturze relacje społeczne.
Tak więc przygotowałem sobie zestaw relacji, przy pomocy których można analizować i oceniać dany porządek społeczny lub programy polityczne różnych opcji, no. gdy mówimy o liberałach, libertarianach czy libertynach, to mamy na myśli ideologie ograniczające się do liberty czyli wolności osobistej. A ostatnio zapoznałem się z teorią fundamentów moralnych Jonathana Haidta oddziałujących na stanowiska polityczne, która jest jeszcze bardziej szczegółowa i kompleksowa. Tak więc analiza zjawisk społecznych od tej chwili nie powinna nastręczać większych trudności. Haidt wyznaczył nowe standardy badań i refleksji w temacie moralności i polityki.
A jak jest z tym u was, drodzy Państwo ?
Wiadomo, że nie wszystkim salonowiczom chodzi o realną dyskusję, im chodzi raczej o uniemożliwienie dyskusji i traktują salon24 jak piaskownicę. Ale chyba nie wszyscy. Są też takie osoby, które chętnie by podyskutowały, lecz nie mają najmniejszych kompetencji by merytoryczną dyskusję na poważne tematy prowadzić. W analizie świata niezbędna jest znajomość złożonych algorytmów, czego dowodzi rozwój technologii cyfrowych i takie algorytmy są niezbędne w poważnych dyskusjach. Więc chciałbym zapytać - ile osób udzielających się w s24 przeczytało fundamentalną pracę Jonathana Haidta "Prawy umysł", bez znajomości której komentowanie polityki nie ma najmniejszego sensu ?
Kursowanie między łazienką, kuchnią a salonem nie wymaga większych kompetencji, ale w komentowaniu zjawisk społecznych wymagane są inne umiejętności. Tymczasem w głowach wielu salonowiczów kłębi się mętlk pojęciowy. Weźmy parę przykładów.
W mediach, w różnych programach, często mówi się o współpracy zwierząt, np. lwów czy wilków przy polowaniu i o nauczaniu młodych osobników przez rodziców. Otóż nie ma mowy o żadnej współpracy ani o żadnym nauczaniu. Zwierzęta uczestniczące w stadnym polowaniu nie współpracują lecz działają w trybie indywidualnym, śledząc przebieg wydarzeń i dostosowując do tego przebiegu swoje zachowania. Podobnie zwierzęta nie nauczają swoich młodych, lecz albo dostarczają im pożywienia podtykając je im pod nos, a młode same uczą się instynktownie, co z nim zrobić, a w innych przypadkach obserwują dorosłe osobniki i naśladują je. Nie jest to żadna forma współpracy.
Współpraca wymaga współdzielonej intencjonalności, wspólnej uwagi, komunikowania się na temat wspólnych celów, a choć inteligentne gatunki jak szympansy potrafią odgadywać intencje innych, to na tym się kończy, bo nie potrafią zakomunikować sobie wzajemnie, że "ja wiem, że ty wiesz". Szympans śledząc twój wzrok domyśli się twoich intencji, ale gdy mu wskażesz palcem na coś godnego uwagi, to tego gestu komunikacyjnego nie zrozumie. Stąd znane powiedzenie na temat ludzi, którzy patrzą na palec zamiast na wskazany cel.
To są kwestie względnie proste, ale już komentowanie na temat religii wymaga logiki, znajomości teorii ewolucji, ewolucji relacji międzyludzkich i roli instytucji. A to są, dla niektórych, warunki zaporowe. W komentowaniu niezbędne są pojęcia o charakterze naukowym, wymagające precyzji.
