Prawie milion porad dziennie udzielali lekarze i stomatolodzy w ubiegłym roku w poradniach ogólnych i specjalistycznych. Co czwarta konsultacja w podstawowej opiece zdrowotnej odbywała się na odległość.
Prawie 1500 osób na jedną przychodnię
Główny Urząd Statystyczny podsumował pracę przychodni lekarskich i stomatologicznych w 2021 roku. Według zebranych danych w Polsce działało 25,7 tys. podmiotów ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, z czego 22,0 tys. to przychodnie, 700 praktyki lekarskie, a 3,1 tys. praktyki stomatologiczne pracujące w ramach finansowania ze środków publicznych.
podpis: Liczba ludności na jedną poradnię, fot. GUS.
W miastach zlokalizowanych było 20,1 tys. podmiotów ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, a na wsi – 5,6 tys. Najwięcej przychodni funkcjonowało na terenie województwa mazowieckiego (3 219), a najmniej działało w województwie opolskim (520). Najwięcej praktyk realizujących świadczenia zdrowotne finansowane ze środków publicznych znajdowało się w województwie wielkopolskim (484), a najmniej w małopolskim (126).
Być zajęty jak Rzecznik Praw Pacjenta. Chorzy dzwonią co 4 minuty
Na 1 podmiot ambulatoryjnej opieki zdrowotnej przypadało średnio 1 481 osób (o 17 osób mniej niż przed rokiem). Najwięcej ludności na jedną przychodnię i praktykę odnotowano w województwie kujawsko-pomorskim (1 812), a najmniej – w podlaskim (1 248).
podpis: Przychodnie w poszczególnych województwach. Fot. GUS.
Wzrasta liczba Polaków zwracających się o pomoc do lekarza
Analizy pokazują, że wzrasta liczba Polaków zwracających się o pomoc do lekarza. Nie wiadomo, czy to efekt większej świadomości i troski o zdrowie rodaków, starzejącego się społeczeństwa, powikłań związanych z pandemią COVID-19, czy jeszcze innych czynników. Faktem natomiast pozostaje to, że lekarze i stomatolodzy mieli znacznie więcej pracy niż w latach poprzednich. W ciągu roku udzielili 285,9 mln porad lekarskich, o ponad o 11,4% niż w poprzednim roku i 30,7 mln stomatologicznych, tutaj wzrost wynosił 16,1%. W podstawowej opiece zdrowotnej odbyło się 171,3 mln wizyt, znowu o 10 % więcej niż w 2020 r., a w poradniach specjalistycznych - 114,6 mln, wzrost o 14,1% w skali roku.
podpis: Porady w przychodniach na jednego mieszkańca. Fot. GUS.
Niepokoić może znaczący wzrost liczby najmłodszych pacjentów. W podstawowej opiece zdrowotnej dzieciom i młodzieży do 18 roku życia udzielono 32,2 mln porad, to aż o 26,6% niż przed rokiem. W opiece specjalistycznej odnotowano 13,9 mln konsultacji lekarskich udzielonych w tej grupie wiekowej, o 22,0% więcej w stosunku do 2020 r.
podpis: Struktura porad ambulatoryjnych według rodzaju porad i wieku pacjentów. Fot. GUS.
Zgłosiło się również więcej osób starszych, chociaż tutaj wzrost był mniejszy. Z osobami w wieku 65 lat i więcej lekarze POZ spotkali się 59,5 mln razy, rok wcześniej takich wizyt było o 5,8% mniej, a specjaliści 33,5 mln razy, o 14,1% więcej niż przed rokiem.
W specjalistycznej opiece lekarskiej największy udział miały porady świadczone w poradniach chirurgicznych (17,3%), a w dalszej kolejności w ginekologiczno-położniczych (10,9%) oraz okulistycznych (9,0%). W 2021 r. przeciętna liczba porad ambulatoryjnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosła 8,3, najwięcej w województwie mazowieckim (9,3), a najmniej w województwie opolskim (6,9).
podpis: Specjalistyczne porady lekarskie według rodzaju poradni w 2021 roku. Fot. GUS.
Teleporady spełniły swoje zadanie
W związku z pandemią COVID-19 wprowadzono wizyty w formie teleporad. W podstawowej opiece zdrowotnej stanowiły 28% wszystkich konsultacji i zrealizowano ich 48,6 mln, o 14,4% mniej niż rok wcześnie. W opiece specjalistycznej było to 14,6 mln, spadek w skali roku o 10,7%. Badanie na odległość funkcjonowało także w stomatologii, gdzie takich konsultacji odbyło się 71,4 tys.
Chorych więcej, ale pacjentów mniej. Brakuje miejsc w polskich hospicjach
W ramach teleporady możliwe jest wystawienie elektronicznych dokumentów, np. recept, skierowań lub zwolnień lekarskich, a także dokumentów w formie papierowej do odbioru w rejestracji przychodni. Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza i lekarza dentysty to lekarz orzeka o stanie zdrowia pacjenta po uprzednim, osobistym go zbadaniu albo zbadaniu za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. I oczywiście także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej. O zasadności wystawienia wskazanych dokumentów także decyduje lekarz, bo to właśnie lekarz prowadzący odpowiada za prawidłowość ustaleń i podejmowanych decyzji.
podpis: Udział teleporad w poradach ambulatoryjnych według rodzaju porad w 2021. Fot. GUS
Zarówno w obecnie obowiązującym stanie prawnym, jak również w regulacjach z okresu epidemii, nie ma przeszkód do wystawiania zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy po zbadaniu chorego przy wykorzystaniu teleporady. A to właśnie zagadnienie budziło wiele kontrowersji. Dlatego Departament Kontroli NFZ skontrolował realizację teleporad od 01.01.2020 r. do 30.05.2022 r. Przeprowadzono 81 postępowań sprawdzających dotyczących. W 44 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości, skutkujące naliczeniem kar w wysokości 282,5 tys. zł i zobowiązaniem do zwrotu 17,2 tys. zł nienależnie przekazanych środków finansowych. Nieprawidłowości wykryto również w przypadku 26 postępowań kontrolnych dotyczących teleporad lekarskich na rzecz pacjentów z dodatnim wynikiem testu diagnostycznego COVID - 19. Oprócz tych postępowań przeprowadzono także 47 kolejnych, z czego w 40 przypadkach naliczono kary umowne na kwotę 206,5 tys. zł.
Koszt leczenia pacjentów w Polsce. Za terapie dla 100 osób można by leczyć 57 tys. innych
Niezgodności, które stwierdzono dotyczyły przede wszystkim wykazywania do rozliczenia teleporad na rzecz pacjentów z dodatnim wynikiem testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 w przypadkach, gdy pacjenci nie mieli pozytywnego wyniku testu. Zdarzyły się również przypadki niezasadnego udzielania teleporad dzieciom do 6. roku życia oraz pacjentom powyżej 60. roku życia wbrew zapisom rozporządzenia Ministra Zdrowia, bez adnotacji w dokumentacji medycznej o rezygnacji bądź odmowie uzyskania świadczenia w formie wizyty osobistej. Miało także miejsce sprawozdawanie teleporad, chociaż z wpisów w dokumentacji medycznej wynikało, że była to klasyczna porada lekarska.
Biorąc pod uwagę skalę pomocy udzielanej chorym za pomocą konsultacji na odległość i relatywnie niewielką liczbę nieprawidłowości można stwierdzić, że teleporady spełniły swoje zadanie. Okazały się skuteczną formą kontaktu chorych z lekarzem w sytuacji pandemii, zapewniając możliwość bezpiecznej i bieżącej konsultacji.
Tomasz Wypych
