Ciąża to wyjątkowy czas w życiu kobiety. W przepisach jest wiele ułatwień dla przyszłych mam i kobiet po porodzie. Warto o nich wiedzieć.
Nie trzeba mieć ubezpieczenia
Najważniejsze ułatwienie dotyczy tego, że kobieta w ciąży nie musi być ubezpieczona, by korzystać z bezpłatnej opieki zdrowotnej. Wystarczy, że ma dokumenty potwierdzające fakt bycia w ciąży lub w okresie połogu, polskie obywatelstwo i zamieszkanie na stałe w Polsce.
Dokumentem, który potwierdza, że kobieta jest w ciąży, może być kopia karty zakładanej ciężarnej podczas pierwszej wizyty u lekarza, zaświadczenie potwierdzające pozostawanie pod opieką medyczną wystawione nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu, zaświadczenie uprawniające do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz inne zaświadczenie lekarskie.
Jeśli kobieta jest w okresie połogu, uprawnienia potwierdzi skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Dokumentem poświadczającym obywatelstwo polskie jest między innymi dowód osobisty. Pamiętajmy, że o miejscu zamieszkania decyduje fakt, że przebywa się w nim na stałe oraz zamierza w nim nadal przebywać. Samo zameldowanie to za mało. Wystarczy jednak, że złożymy oświadczenie, że faktycznie mieszkamy we wskazanym przez siebie miejscu.
Zobacz też: Tacy są polscy lekarze. Za niedługo możemy ich stracić
Do lekarza poza kolejnością
Już od pierwszych chwil ciąży kobieta ma szczególne uprawnienia, a wiele z nich zachowuje także w okresie połogu, który rozpoczyna się po porodzie i trwa 6 tygodni, kiedy ciało regeneruje się po ciąży.
W okresie ciąży kobieta ma prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej i usług farmaceutycznych w aptekach. Oznacza to, że świadczenia ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i szpitalne powinny być udzielone w dniu, w którym kobieta zgłosi się do placówki, ale jeżeli w tym dniu nie będzie możliwe przyjęcie lub wizyta, to przyszła matka powinna zostać przyjęta w innym możliwie szybkim terminie. Nie obowiązuje lista oczekujących. Takie „opóźnione” świadczenie ambulatoryjne opieki specjalistycznej (AOS) powinno być udzielone maksymalnie w ciągu 7 dni roboczych od dnia, w którym osoba się zgłosiła.
W okresie ciąży i połogu panie mają prawo do diagnostyki prenatalnej, świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i leczenia szpitalnego, wsparcia psychologicznego oraz poradnictwa laktacyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji, kiedy jest się matką dziecka urodzonego przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową poniżej 2500 g. Jeśli przyszła mama choruje cukrzycę typu I, to w okresie ciąży przysługuje jej 10 bezpłatnych zestawów infuzyjnych (wkłuć) do swojej pompy insulinowej. Do 42. dnia po porodzie świeżo upieczona mama posiada prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej bez względu na to, czy jest ubezpieczona, jeśli ma obywatelstwo polskie i mieszka w Polsce, do opieki okołoporodowej zgodnej z najnowszymi standardami i dodatkowych materiałów stomatologicznych, w tymi leczenia kanałowego wszystkich zębów.
Bezpłatne leki
Kobieta w ciąży może otrzymać bezpłatnie wiele leków. Receptę na leki refundowane, oznaczone jako leki „C”, może wystawić lekarz lub położna posiadający kontrakt z NFZ lub inny lekarz na podstawie zaświadczenia potwierdzającego ciążę. Bezpłatne leki przysługują kobiecie od momentu stwierdzenia ciąży do 15 dni po planowanej dacie porodu. Ciąża musi być potwierdzona przez lekarza specjalistę w dziedzinie położnictwa i ginekologii lub w trakcie tej specjalizacji, położną podstawowej opieki zdrowotnej lub z poradni położniczo-ginekologicznej.
Na temat: Przywileje i ochrona kobiet w ciąży. Co przysługuje przyszłej matce?
Nic bez zgody pacjentki
Pamiętajmy, że ciężarna pacjentka ma szczególne prawo do poszanowania intymności i godności. Przy wykonywaniu zabiegów może być obecna wyłącznie osoba, która je wykonuje (lekarz, pielęgniarka, położna, laborant). Obecność innych osób podczas badań i zabiegów (np. studentów) jest uzależniona od zgody kobiety. Prawo gwarantuje również obecność dowolnie przez wybranej bliskiej osoby podczas udzielania świadczeń medycznych (również w trakcie porodu). Oczywiście ze względu np. na epidemię, prawo to może zostać ograniczone dla dobra kobiety i dziecka. Niezmienne jest także prawo do uzyskania pełnej informacji o przebiegu ciąży, porodu i połogu, stosowanych procedurach medycznych i ich konsekwencjach. Taką informację, w sposób jasny i przystępny, powinni przekazać lekarz lub położne. Gwarantowana jest również odmowa poddania się określonej procedurze lub zabiegowi. Zgoda na zabieg albo na zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki, która stwarza podwyższone ryzyko dla pacjentki lub dziecka, musi zostać wyrażona na piśmie.
Wszystkie udogodnienia w opiece zdrowotnej dotyczą także obywatelek Ukrainy, które przybyły do Polski po 24 lutego 2022 r.
Tomasz Wypych
Zobacz też:
