Pomimo umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania otrzymanie spadku lub darowizny z zagranicy może skończyć się zapłaceniem dodatkowego podatku w Polsce. I to nawet wtedy, jeżeli taki podatek zapłacono za granicą. Sprawą zajął się Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO).
Podwójne opodatkowanie spadków z zagranicy
Duża migracja ludzi, szczególnie pomiędzy krajami Unii Europejskiej, powoduje, że rośnie liczba nieruchomości kupowanych za granicą, także przez Polaków. I pomimo tego, że nasz kraj wstąpił do UE 1 maja 2004 r., nadal brakuje odpowiednich przepisów i regulacji dotyczących otrzymania spadku czy darowizny z zagranicy. Problemu nie rozwiązują umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, bo dotyczą podatków dochodowych i majątkowych. Taka legislacyjna próżnia może powodować konieczność zapłacenia kolejnego podatku w Polsce, bo w obowiązującej ustawie o podatku od spadków i darowizn nie przewidziano sytuacji, gdy nabyty z innego kraju składnik majątku został już w nim opodatkowany.
Do biura RPO wpłynęło właśnie pismo sygnalizujące problem podwójnego opodatkowania otrzymanego z zagranicy spadku lub darowizny po osobach niemających związków z Polską oraz osób posiadających obywatelstwo polskie, które mieszkają na stałe poza granicami kraju.
Podatek w Polsce i zagranicą - różnice
Zgodnie z przepisami nabycie własności znajdującej się za granicą lub praw majątkowych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub Polska była jego stałym miejscem pobytu. Podatek musi zapłacić spadkobierca stale mieszkający w Polsce, nawet gdy do uzyskania praw majątkowych dojdzie poza granicami kraju, oraz spadkobierca - obywatel polski, nawet jeśli przebywa na stałe poza Polską. Widać więc, że posiadanie obywatelstwa polskiego oznacza, że każda czynność będzie powodować obowiązek podatkowy.
- Zagadnienie jest złożone, a kwestia podatków od spadków przy okazji dziedziczenia transgranicznego nie jest w jakikolwiek sposób uregulowana. Oznacza to, że obecnie nie ma żadnego mechanizmu, który pozwalałby zaliczać podatek zapłacony za granicą, na poczet polskiego podatku od spadków. Innymi słowy, za spadek z zagranicy można zapłacić podwójnie - potwierdza Salon24 Mikołaj Ostrowski, adwokat i partner zarządzający w Kancelarii OWiW LEGAL ekspert od spraw spadkowych i podatkowych.
- Problem podatku od spadków pojawia się jeszcze w innej sytuacji. W Polsce istnieje bardzo szerokie zwolnienie w podatku od spadków w wypadku dziedziczenia w I grupie podatkowej. Tymczasem to zwolnienie nie obowiązuje w zakresie rzeczy dziedziczonych za granicą. To znaczy, poszczególne kraje mogą oczekiwać zapłaty podatku za aktywa dziedziczone w ramach I grupy podatkowej, jeśli znajdują się na ich terenie. Tytułem przykładu, jeśli osoba dziedziczy po rodzicu akcje polskiej spółki, to (o ile złoży deklarację spadkową), nie płaci w ogóle podatku od spadków. Tymczasem dziedziczenie w identycznej konfiguracji akcji amerykańskiej spółki może oznaczać konieczność zapłaty podatku do 40% wartości akcji - wyjaśnia ekspert
Rozwiązaniem, które może pośrednio uniknąć podwójnego opodatkowania spadków jest wprowadzenie majątku do osoby prawnej. Między innymi taki cel przyświecał ustawodawcy, powołując fundację rodzinną. Nowe przepisy są uchwalone, wchodzą w życie 22 maja 2023 r. Zawierają szereg ułatwień podatkowych.
Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje
Na problem zwracano uwagę już wcześniej w interpelacji poselskiej. Pytano w niej, czy resort finansów podejmie prace w celu uchronienia Polaków przed podwójnym opodatkowaniem zagranicznych spadków i darowizn. Ministerstw Finansów odpowiedziało, że nie planuje takich działań, argumentując, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE państwa członkowskie nie są zobowiązane do unikania podwójnego opodatkowania spadku, wynikającego z równoczesnego wykonywania przez państwa członkowskie swoich własnych, narodowych regulacji podatkowych.
Rzecznik Praw Obywatelskich nie daje jednak za wygraną i wystąpił w tej sprawie do minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej z prośbą o wyjaśnienie i stanowisko w tej sprawie.
Tomasz Wypych
Czytaj dalej:
