W tym kraju 14-letnie dzieci mogą pracować. Sąsiad Polski nie ma wyjścia

Praca dla 14-latków: co wolno, a co zabronione?

Od czerwca nasi południowi sąsiedzi zmienili prawo pracy dla nieletnich. Już od tego lata 14-letni Czesi będą mogli legalnie podjąć pracę w czasie wakacji. Nowe przepisy pozwolą młodzieży pracować za zgodą rodziców i po badaniach lekarskich. Choć nie będą obowiązywać ich takie same normy czasu pracy jak dorosłych, to minimalne wynagrodzenie będzie identyczne. Eksperci wskazują, że to zmiany korzystne dla młodych i rynku pracy. W Polsce zatrudnienie jest możliwe od 15. roku życia.

Młodzi Czesi zyskają możliwość legalnego dorabiania podczas przerwy letniej w nauce – od 28 czerwca do 31 sierpnia. Praca musi być lekka i dostosowana do wieku, np. pomoc w kinie, cukierni, biurze, prowadzenie mediów społecznościowych lub prace sezonowe przy zbiorach owoców. Zatrudnienie młodych ma swoje ograniczenia – mogą pracować maksymalnie 35 godzin tygodniowo, nie więcej niż 7 godzin dziennie, bez nadgodzin i pracy nocnej.

Wymagane są badania lekarskie oraz zgoda rodzica lub opiekuna prawnego. Zatrudnieni 14-latkowie otrzymają stawkę minimalną wynoszącą 124,40 CZK za godzinę (ok. 21 zł). Zainteresowanie nowymi przepisami jest duże. Pytania zgłaszają przede wszystkim rodziny i szkoły. Pracodawcy podchodzą do tego ostrożniej. 

Zobacz takżeKalisz ostrzega Nawrockich. Tajemnicze sugestie członka PKW u Wysockiej-Schnepf

Grunt to odpowiedzialność za młodego pracownika

- To dobry kierunek, o ile trzymamy się jasno określonych zasad. Wprowadzanie młodych ludzi w świat pracy w wieku kilkunastu lat może przynieść wiele korzyści, ale musi odbywać się w sposób odpowiedzialny. Chodzi o zapewnienie im bezpiecznych warunków i egzekwowanie tych przepisów w praktyce. Legalne zatrudnienie chroni nastolatków przed wyzyskiem i nieuczciwością, jak praca „na czarno”, bez umów, nadzoru i podstawowych standardów ochrony zdrowia czy czasu pracy. Obniżenie wieku dopuszczalnego zatrudnienia może ograniczyć szarą strefę i sprawić, że młodzi ludzie będą zdobywać doświadczenie zawodowe w kontrolowanych, bezpiecznych warunkach, z poszanowaniem ich praw i potrzeb - mówi Krzysztof Inglot, ekspert rynku pracy, założyciel Personnel Service.

W Polsce pracownikiem młodocianym może być osoba, która ukończyła 15 lat, nie przekroczyła 18 lat i zakończyła ośmioletnią szkołę podstawową. Konieczne jest także zaświadczenie lekarskie potwierdzające, że praca nie zagraża zdrowiu. Osoby poniżej 15. roku życia mogą pracować jedynie w celach przygotowania zawodowego lub w działalności artystycznej, za zgodą rodzica, poradni psychologiczno-pedagogicznej i inspektora pracy.

Praca młodocianych musi być lekka, np. pomoc biurowa czy prace sezonowe i nie może przekraczać 6 godzin dziennie, a w dni nauki maksymalnie 2 godziny. Podobnie jak u naszych sąsiadów – zabronione są nadgodziny, praca nocna i prace szkodliwe dla zdrowia. W efekcie młodsi uczniowie mają ograniczone możliwości zatrudnienia, znacznie bardziej restrykcyjne niż w Czechach. 

Trudności młodych na rynku pracy

Sytuacja młodych ludzi na rynku pracy w Polsce nie jest łatwa. Z raportu „Rynek pracy, edukacja, kompetencje – październik 2024” opublikowanego przez PARP wynika, że stopa bezrobocia wśród osób poniżej 25. roku życia wynosi 10,2 proc. – to dwukrotnie więcej niż średnia krajowa (ok. 5 proc.). Rośnie również zagrożenie zjawiskiem NEET (ang. Not in Education, Employment, or Training), czyli sytuacją, w której młode osoby nie uczą się, nie pracują i nie uczestniczą w żadnych formach kształcenia zawodowego. Wczesna aktywizacja zawodowa może być skutecznym narzędziem przeciwdziałania tym negatywnym trendom. Praca w młodym wieku nie tylko pozwala zdobyć pierwsze doświadczenia i umiejętności cenione przez pracodawców, ale też uczy odpowiedzialności, zarządzania czasem i buduje samodzielność. Zdaniem ekspertów Personnel Service, kontakt z rynkiem pracy już w wieku nastoletnim zwiększa szanse na późniejsze, stabilne zatrudnienie i pomaga uniknąć pułapki bierności zawodowej. To także sposób na lepsze poznanie swoich predyspozycji i świadome planowanie ścieżki edukacyjno-zawodowej.

- Z punktu widzenia gospodarki, to szansa na aktywizację grupy i ułatwienie wstępu do kariery zawodowej. Regularne i ucywilizowane wprowadzanie młodych na rynek pracy może pomóc w przyszłości ograniczyć zjawisko bierności zawodowej i lepiej przygotować przyszłe pokolenia do realiów pracy. W końcu każda praca czegoś nas uczy, czy to funkcjonowania w zespole, czy wywiązywania się z zadań, czyli odpowiedzialności – podsumowuje Krzysztof Inglot. 

Zobacz takżeRozliczenia po porażce Trzaskowskiego. Tusk zwołał wszystkich do KPRM

Z artykułu dowiesz się: 

• Od czerwca 14-latkowie w Czechach mogą legalnie pracować w czasie wakacji, za zgodą rodziców i po badaniach lekarskich
• Młodzież nie może pracować dłużej niż 7 godzin dziennie, a wynagrodzenie nie może być niższe niż płaca minimalna
• W Polsce dopuszczalne zatrudnienie zaczyna się od 15. roku życia i jest bardziej restrykcyjne
• Eksperci podkreślają, że wcześniejszy kontakt z rynkiem pracy pomaga w budowaniu kompetencji i ogranicza ryzyko bierności zawodowej 

Fot. zdjęcie ilustracyjne/Unsplash

Tomasz Wypych