Mohort Mohort
4300
BLOG

Podsumowanie marca 1947 (śmierć gen. Świerczewskiego)

Mohort Mohort Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 41

 

Pod koniec marca 1947 roku w garnizonach województw krakowskiego i rzeszowskiego zjawił się z inspekcją wiceminister obrony narodowej gen. Karol Świerczewski „Walter”, człowiek, który wcześniej atakował Polskę wraz z bolszewikami w 1920 r., walczył w wojnie domowej w Hiszpanii po stronie republikańskiej, był generałem Armii Czerwonej i dowódcą II Armii Wojska Polskiego. Z Jarosławia, gdzie wizytował pułk 9 DP przeleciał samolotem 27 marca do Krosna, a stamtąd wyruszył samochodem do Sanoka, gdzie stacjonowało dowództwo 8 DP. Wiadomość o inspekcji dotarła do sztabu 8 DP niewiele wcześniej przed samym Świerczewskim i rozeszła się lotem błyskawicy.

Podczas wieczornej odprawy w Sanoku „Walter” wyraził chęć przeprowadzenia inspekcji jednej z placówek WOP. W tym rejonie były 3 takie placówki: w Olszanicy, Komańczy i w Cisnej. Decyzji w tej sprawie jednak nie podjęto.

Nazajutrz z samego rana, 28 marca 1947, zgodnie z planem gen. Świerczewski wraz z towarzyszącym mu dowódcą Krakowskiego Okręgu Wojskowego gen. Mikołajem Prusem-Więckowskim i dowódcą 8DP płk. Józefem Bieleckim pojechał do Leska, gdzie dokonał przeglądu 34 pp. Następnie wyruszono do Baligrodu, gdzie równo o godzinie 8 Świerczewski odebrał raport dowódcy jednego z batalionów 34pp stacjonującego w miasteczku. „Walter” zabawił w Baligrodzie ponad godzinę – oprócz lustracji wojska zwiedził cmentarz wojskowy i przyjął delegację mieszkańców.

Około godziny 9 Świerczewski ku zaskoczeniu towarzyszących mu oficerów wyraził chęć wizytacji placówki WOP w Cisnej. Oznaczało to konieczność przejechania przez rejon Chryszczatej, gdzie UPA często przeprowadzała zasadzki. Pomimo ostrzeżeń generał, „który się kulom nie kłaniał”, zlekceważył niebezpieczeństwo mówiąc, że „nawet w Warszawie cegła może komuś spaść na głowę”.

W drodze do Cisnej jeden z samochodów delegacji, wiozący ochronę, zepsuł się. Pozostałe samochody (Dodge z generałami i druga ciężarówka z ochroną, łącznie 33 żołnierzy) ruszyły dalej. Około 6 km na południe od Baligrodu w okolicach Jabłonek samochody te wpadły w zasadzkę sotni UPA „Chrina” i „Stacha” w łącznej liczbie ok. 140 ludzi. Polacy wyskoczyli z ostrzelanych pojazdów i kryjąc się za przeszkodami terenowymi podjęli wymianę ognia z nieprzyjacielem.

Według świadków:

„...Generał Świerczewski, który siedział obok szofera, zeskoczył i ukrył się za kupą kamieni z prawej strony. (...) Ogień banderowców stopniowo wzmagał się. Zabity został w tyralierze por. Krysiński, w chwili gdy celował do bandytów, wkrótce padł jeden z szoferów (...). Koło mostu paru ludzi zostało rannych. Wówczas generał Świerczewski dał rozkaz dowódcy pułku – Gerhardowi – osłonić się z lewej strony i zająć pozycje wzdłuż rzeki. (...) Po kilku skokach podbiegłem do ukrycia na brzegu rzeczki , gdzie leżał gen. Świerczewski pomiędzy dwoma drewnianymi belkami i obserwował ruchy bandy. W pewnej chwili wyprostował się i w tej pozycji dostał kulę w brzuch. Na okrzyk generała – jestem ranny, z rozkazu pułkownika Bieleckiego podbiegli w kierunku generała kapitan Cesarski, podporucznik Łucznik i kilku żołnierzy.” (gen. Prus-Więckowski)

„Gdy przebiegliśmy szosę, generał wszedł do rzeczki i słaniając się już mocno szedł jej korytem, przewracając się co chwila.” (kpt. Aleksander Cesarski)

"Kiedy gen. Świerczewski znajdował się już po lewej stronie drogi, koło mostu (...) został po raz pierwszy lekko ranny, a w czasie przechodzenia od drogi do strumyka po otwartym terenie – otrzymał drugi śmiertelny postrzał w plecy pod lewą łopatką.” (płk. Michał Przoński i ppłk. Wacław Kossowski)

Gdy Świerczewskiego wyciągnięto spod ognia, już nie żył. Cała potyczka trwała najpewniej kilkadziesiąt minut. Około godz. 11 w sukurs zaatakowanym Polakom przyszli żołnierze z drugiej ciężarówki, którą udało się w międzyczasie naprawić. Wobec nadejścia odsieczy upowcy wycofali się. Oprócz „Waltera” zginęło 2 innych żołnierzy, 3 było rannych.

 

Śmierć gen. Świerczewskiego propagandowo wykorzystali zarówno komuniści jak i ukraińscy nacjonaliści. Już 29 marca 1947 Biuro Polityczne podjęło decyzję o dalszych wysiedleniach Ukraińców z południowo-wschodniej Polski. „Waltera” zaczęto przedstawiać jako ikonę walki z UPA. Z kolei w propagandzie banderowców (początkowo niezadowolonych z przebiegu akcji), gdy tylko dowiedziano się się, że w potyczce zginął wiceminister obrony narodowej, akcja nabrała niespotykanych rozmiarów: „Spalono 3 auta i gen. Świerczewskiego rozebrano do kaleson. Nasi bez strat. (...) Teraz D-ca >>Chrin<< chodzi w generalskim płaszczu.”. Jak pisze Motyka, „Ukraińcy uśmiercili m.in. „generała” Gerharda , który jakoby zmarł w szpitalu od odnienionych ran” (w rzeczywistości płk. Gerhard nawet nie został ranny). Informację tę powtórzył w 2001 roku ukraiński nacjonalistyczny historyk Dmytro Wiedieniejew. Tego typu anegdotycznych informacji jest w banderowskiej propagandzie mnóstwo.

 

 

Śmierć gen. Karola Świerczewskiego była najważniejszym wydarzeniem marca 1947 w złożonej historii polsko-ukraińskiego pogranicza. Gdyby nie to, można by uznać ten miesiąc za stosunkowo spokojny. Polscy badacze zbrodni ukraińskich nacjonalistów doliczyli się w tym czasie 25 ofiar cywilnych UPA oraz 9 mundurowych.

Największą zbrodnią UPA po polskiej stronie granicy było zamordowanie w połowie marca 1947 roku 8 mieszkańców Iskania (pow. przemyski). Pozostałe napady zabierały nie więcej niż 1-4 ofiary śmiertelne. Oprócz tego po sowieckiej stronie bojówka OUN-UPA zabiła we wsi Podzwierzyniec 12 osób, członków rady wiejskiej, dyrektora szkoły oraz osoby z nimi spokrewnione (ofiary te nie są ujęte w polskich zestawieniach).

Polska Ludowa vs OUN-UPA:

Te same sotnie, które zaatakowały kolumnę z gen. Świerczewskim, w walce z WP koło Zachoczewia 18 marca 1947 straciły 3 zabitych i 11 rannych.

23 marca 1947 w rejonie Pawłowej (pow. Jarosław) UPA zabiła 3 żołnierzy 9 DP WP. Jak już pisałem, 3 żołnierzy zginęło w zasadzce na delegację „Waltera”. Oprócz tego ginęli pojedynczy żołnierze.

Niektóre źródła mówią o olbrzymiej zasadzce UPA na kompanię 34 pp koło Smolnika, w której rzekomo zginęło 98 Polaków. W rzeczywistości UPA wówczas nie była już zdolna zadawać takich ciosów.

ZSRR vs OUN-UPA:

26 marca 1947 zabito naczelnika MGB w Zabłotowie mjr. Bieliajewa.

Inne wydarzenia godne uwagi:

3 marca 1947 Kaganowicz na kilka miesięcy zastąpił Chruszczowa na stanowisku I sekretarza KC Komunistycznej Partii bolszewików Ukrainy. G.Motyka uważa, że stało się tak w związku z panującym ponownie głodem. Kaganowicz zaostrzył represje wobec ukraińskiej inteligencji oskarżanej o „ukraiński burżuazyjny nacjonalizm”.

Rozkaz SB OUN z marca mówił m.in. o Świadkach Jehowy, znanych ze swego pacyfizmu: „Jeśli takie sekty są w terenie i szkodzą, to należy je likwidować, a głównie ich przywódców.” Jak widać, narodowowyzwoleńcza walka OUN-UPA była głównie pustym frazesem.

________

Źródła:

G. Motyka, “Ukraińska partyzantka 1942-1960”,

G. Motyka, "W kręgu >>Łun w Bieszczadach<<”

A. Bata, "Bieszczady w ogniu"

Sz. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947”

W., E. Siemaszko, "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945"

 

Mohort
O mnie Mohort

Mohort Wypromuj również swoją stronę Ten blog powstał w 2008 roku z myślą o tych Polakach, którzy nic nie wiedzą o ludobójstwie OUN-UPA. Postawiłem sobie za cel opisanie tych tragicznych wydarzeń w porządku chronologicznym, w ich 65-tą rocznicę. Liczby: Wołyń: 60 tys. zabitych Tarnopolskie: 28 tys. zabitych Lwowskie: 25 tys. zabitych Stanisławowskie: 18 tys. zabitych Lubelskie: 3 tys. zabitych Polesie: ? tys. zabitych (są to szacunki polskich ofiar OUN i UPA wg Ewy Siemaszko) Kilkadziesiąt tysięcy Ukraińców zabitych przez OUN i UPA. 10-15 tys. Ukraińców zabitych w polskich akcjach odwetowych i walkach (wg dr. G. Motyki). Wg prof. W. Filara było to 5,7 tys.) ___________ Powstanie tego blogu sprowokowała inicjatywa prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki. Komentujących uprasza się o zachowanie szacunku dla narodu ukraińskiego. Autor bloga uważa, że UPA była wrzodem na ciele tego narodu i nie można jej winami obciążać ogółu Ukraińców. Z tego powodu nie domagam się żadnych przeprosin od przedstawicieli państwa ukraińskiego. Nie jestem historykiem, raczej miłośnikiem historii. Nowym czytelnikom zalecam czytanie notek po kolei zaczynając od najstarszej. Tekst bloga (do maja 2009) jest dostępny w 4 plikach PDF: część I, część II, część III, część IV Potrzebującym informacji "w pigułce" proponuję kliknięcie tagu podsumowania. Moje notki: LUTY 2008: 1. 9.02.1943. Parośla - krwawe preludium. 2. II RP - surowa macocha 3. Śmierć, śmierć, Lachom śmierć! 4. Dlaczego Wołyń? 5. Karty MARZEC 2008: 6. Ni Lacha, ni Żyda 7. Patrioci, kolaboranci czy zdrajcy? 8. Powstanie, ale jakie? 9. Krzyż 10. 26.03.1943. Masakra w Lipnikach 11. Kto tu był bohaterem, Wiktorze Juszczenko? KWIECIEŃ 2008: 12. Wołyń na początku 1943r. Spóźniony wstęp. 13. Polnische Schutzmannschaften - w służbie III Rzeszy i Polaków 14. Zagłada. Trzy historie. 15. Polska samoobrona na Wołyniu 16. Świece ofiarne w Janowej Dolinie 17. Wielki tekst Rafała Ziemkiewicza 18. Dwie prawdy 19. Wołyń - kwiecień 1943 MAJ 2008 20. Trzeciomajowe zwycięstwo 21. Co widać przez pomarańczowe okulary 22. Boh żywe 23. Pszenica i kąkol 24. "Jutro" Kłyma Sawura 25. O złych i dobrych esesmanach 26. Chłopi vs. burżuje czyli walka klas? 27. Prawdziwi bohaterowie 28. Wołyń - maj 1943 CZERWIEC 2008 29. 2. czerwca - zemsta za... 30. Moja Rywingate 31. Czerwone Zielone Święta 32. "Ukraińcy mają potężną pracę do wykonania" - frapujący wywiad z Krzesimirem Dębskim 33. Skandal z prezydentem Kaczyńskim w tle 34. Rozkaz numer 1 35. Sprawa Martynowśkiego 36. O najpiękniejszej dziewczynie w Koszowie 37. Wołyń - czerwiec 1943 LIPIEC 2008: 38. 4-5 lipca 1943 - pierwsza bitwa o Przebraże 39. Nie zapomnij Ty o nas, o, święta! 40. Konferencja o ludobójstwie OUN-UPA: zaproszenie ŚZŻAK i IPN 41. Wołyń i Galicja Katyniem współczesnej Polski 42. „Wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego...” 43. 14.07.1943 - słońce zachodzi nad Kołodnem 44. O tym, jak Ukrainiec Szopiak robił użytek ze swojej kosy 45. Upadek Huty Stepańskiej 46. Politycy ręce precz od historii! 47. Mysterium iniquitatis - czy w człowieku drzemie Demon? 48. Bitwa o chleb 49. Wołyń - lipiec 1943 SIERPIEŃ 2008 50. Pułkownik Niewiński wciąż walczy 51. Przystanek Bandera 52. Bulba-Boroweć pisze list 53. Remanenty - przegląd prasy ukraińskiej 54. Sprawiedliwość "Muchy" 55. O buncie /grzesiowi dedykuję/ 56. Wniebowzięcie 57. 30.08.1943 - Wola Ostrowiecka i Ostrówki 58. Trzecia bitwa o Przebraże czyli wojna, której nie było 59. Wołyń/Galicja Wsch. - sierpień 1943 WRZESIEŃ 2008 60. Dekonstrukcja mitu 61. Konstrukcja mitu, czyli bezpieka i IPN prawdę ci powiedzą 62. Nigdy nikogo życia nie pozbawi... 63. Wołyń/Galicja Wsch. - wrzesień 1943 PAŹDZIERNIK 2008: 64. Święte słowa Johna-Paula Himki 65. Retrospekcje: wojna polsko-ukraińska 1918-1919 66. Zastraszyć księdza 67. Wołyń/Galicja Wsch. - październik 1943 LISTOPAD 2008: 68. W telewizji pokazali 69. Ocalić od zapomnienia 70. 16.11.1943 - zwycięstwo "Bomby" 71. Wiktor Poliszczuk (1925-2008) 72. Wojciechowski, podejdź no do płota! 73. Wołyń/Galicja Wsch. - listopad 1943 GRUDZIEŃ 2008: 74. "Brutalny, bezrefleksyjny, fanatyczny" - ks. Isakowicz-Zaleski 75. Angela Merkel: Niemcy wybaczają Polakom Auschwitz 76. Męczennik o. Ludwik Wrodarczyk 77. Prawdziwi bohaterowie (2) 78. Wigilia A.D. 1943 79. Wołyń/Galicja Wsch. - grudzień 1943 STYCZEŃ 2009: 80. Stepan Bandera - ukraiński bin Laden 81. Czarna sukienka czyli o leśnikach 82. Odsiecz Ołyki 83. 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK 84. Gdzie są mężczyźni? 85. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - styczeń 1944 LUTY 2009: 86. Hanaczów stawia opór 87. Czy na Ukrainie będą burzyć polskie pomniki? 88. Retrospekcje: Galicja 89. Szlachta 90. Inaczej 91. Ratunku, Polacy mnie biją! 92. Czerwone noce w powiecie rohatyńskim 93. Po Wołyniu była Galicja  94. Przypadek 95. Huta Pieniacka - największa zbrodnia na wsi polskiej 96. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - luty 1944 MARZEC 2009: 97. Retrospekcje: Zamojszczyzna 98. Obraz zbliżony do prawdy i prawda 99. Odwet 100. Legenda – nie legenda 101. Prawdziwi bohaterowie (3) 102. Jaja po wołyńsku – z książki kucharskiej redaktora W. 103. Historia z perspektywy żaby 104. Wierszem 105. Szok 106. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1944 KWIECIEŃ 2009: 107. Drugie życie... morderców 108. Ostatnia niedziela 109. Prawdziwi bohaterowie (4) 110. Pomóżmy Wiktorowi Juszczence! 111. Kto dziś pamięta o Ormianach? 112. Bitwa pod Hurbami 113. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna – kwiecień 1944 MAJ 2009: 114. Rektorowi KUL pro memoria 115. Zapomniane wypędzenia 116. O pomnikach, profanacjach, polityce i piłce (nożnej) 117. ”Gonił nas człowiek z siekierą”, ale to nie było tak, jak myślicie 118. Wielka Polska o nich zapomniała! 119. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - maj 1944 CZERWIEC 2009: 120. Bratni naród na Kresach 121. Jeszcze o Ziemkiewiczu 122. Nie-Cała prawda 123. Negacjonista 124. Bajka 125. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - czerwiec 1944 LIPIEC 2009: 126. Dishonoris causa 127. Jak to było z piłami na Wołyniu 128. Chcemy innej historii! 129. Polska samoobrona we Wschodniej Galicji 130. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - lipiec 1944 SIERPIEŃ 2009: 131. Alternatywna trasa rajdu Bandery 132. Krakowskimi śladami Stepana Bandery 133. Kolejny ważny tekst Wołodymyra Pawliwa 134. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - sierpień 1944 WRZESIEŃ 2009: 135. Istriebitielnyje Bataliony - w służbie NKWD i Polaków 136. Galicja/Wołyń - wrzesień 1944 (+ Legnica!) PAŹDZIERNIK 2009: 137. SB – fałszywi bohaterowie 138. Galicja/Wołyń - październik 1944 (+ Legnica bis) LISTOPAD 2009: 139. Karta się odwraca 140. Galicja/Wołyń – listopad 1944 GRUDZIEŃ 2009: 141. Tylko we Lwowie 142. Ihrowicka kolęda 143. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - grudzień 1944 STYCZEŃ 2010: 144. Niezwykła historia jakich było wiele 145. Wikipedia pod specjalnym nadzorem 146. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - styczeń 1945 LUTY 2010: 147. Juszczenko przegiął 148. Ludobójcy i ludzie 149. Śmierć kata 150. Мила моя, што-то буде з нами? (kresowe mity, nie-mity) 151. Galicja/Wołyń - luty 1945 MARZEC 2010: 152. Spirala odwetu 153. Warto rozmawiać? 154. Koniec 155. Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1945 + bojkot zbiórki na KUL KWIECIEŃ 2010: 156. Wyprawa kijowska AD 2010 157. Galicja/Lubelszczyzna - kwiecień 1945 MAJ 2010: 158. Galicja/Lubelszczyzna - maj 1945 CZERWIEC 2010: 159. Galicja/Lubelszczyzna - czerwiec 1945 LIPIEC-SIERPIEŃ 2010: 160. 67. rocznica Krwawej Niedzieli na Wołyniu 161. Galicja/Lubelszczyzna - lipiec-sierpień 1945 WRZESIEŃ 2010: 162. Komu Andrzej Kunert zamierza stawiać pomniki? 163. Galicja/Wołyń/Lubelszczyzna - wrzesień 1945 PAŹDZIERNIK 2010: 164. Nienawiść w polityce 165. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - październik 1945 LISTOPAD 2010: 166. Ze szczerej piersi się wyrwało... 167. Galicja/Lubelszczyzna - listopad 1945 GRUDZIEŃ 2010-STYCZEŃ 2011: 168. Krwawe świętowanie 169. Skandal w Przemyślu + podsumowanie 12.1945-01.1946 LUTY 2011: 170. Dlaczego dr Motyka nie powinien zasiadać w Radzie IPN 171. Luty 1946 - podsumowanie MARZEC-KWIECIEŃ 2011: 172. Łuny w Bieszczadach 173. Światowe autorytety przypominają o polskich ofiarach Wołynia 174. Marzec-kwiecień 1946 – podsumowanie MAJ-CZERWIEC 2011: 175. Czy Bronisław Komorowski potępi Armię Krajową? 176. Maj-czerwiec 1946 - podsumowanie LIPIEC-SIERPIEŃ 2011: 177. "To my znamy prawdę..." - 68 rocznica rzezi wołyńskich 178. Lipiec-sierpień 1946 - podsumowanie WRZESIEŃ-GRUDZIEŃ 2011: 179. Za co bierze pieniądze radca ambasady RP w Kijowie, p. Hnatiuk? 180. Jak to się robi w Warszawie 181. Ale palma czyli GW vs. Ziemkiewicz, odcinek 1943 182. 5 Professoren und Wahrheit, du bist verloren (+ IX-XII.1946) STYCZEŃ-LUTY 2012: 183. Skandal na Ukrainie + podsumowanie 01-02.1947 MARZEC 2012: 184. Podsumowanie marca 1947 (śmierć gen. Świerczewskiego) KWIECIEŃ-GRUDZIEŃ 2012: 185. Genocidum atrox 186. Awantura o akcję "Wisła" (+podsumowanie) ROK 2013: 187. Walczymy o Dzień Pamięci Męczeństwa Kresowian 188. Elity III RP: nacjonalizm jest OK, byle ukraiński 189. Eksperci – po owocach ich poznacie 190. A ile ofiar zadowoliłoby p. Szeptyckiego? 191. Michnik stoi tam, gdzie OUN ______________________________ "Wychowanie w niepamięci, świadome ukrywanie, czy fałszowanie faktów, stawianie zbrodniarzom pomników to najbardziej podła rzecz, jaka może się wydarzyć cywilizowanym narodom..." Stanisław Srokowski,"Nienawiść" "W interesie naszych narodów leży znormalizowanie naszych stosunków, co wymaga powiedzenia sobie w oczy całej prawdy - ale tylko prawdy." - Jerzy Giedroyć Kontakt: dymitr.mohort[małpa]interia.pl

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura