Skini i punki w oczach SB

Jan Bodakowski

Skini i punki w oczach SB

 

Nakładem Instytutu Pamięci Narodowej ukazał się już jakiś czas temu album o festiwalu rockowym w Jarocinie. W albumie prócz licznych zdjęć, rysu historycznego, relacji uczestników, zamieszczone są archiwalia Służby Bezpieczeństwa. W śród nich analizy funkcjonariuszy bezpieki dotyczące subkultur młodzieżowych. Analizy te prócz wielu subkultur dotyczą też skinheadów i punków.

 

Skini

Opis subkultury skinów w materiałach SB daleki jest od współczesnej rzeczywistości III RP w XXI wieku. Zaskakuje niewielkie zideologizowanie ruchu, brak haseł politycznych, duży udział dziewcząt w ruchu i współpraca międzynarodowa. Oraz wbrew nazwie posiadanie dość długich włosów.

 

W informacji inspektorów ds nieletnich i sprawozdaniu z festiwalu Jarocińskiego z 1986 roku SB skinheadzi opisani są jako subkultura ubierająca się w czapki z dużym daszkiem, jednobarwne, najczęściej zielone, niebieskie (obowiązkowe w 1987 roku) lub khaki, kurtki jeansowe bez napisów i krzykliwej symboliki, szerokie paski skurzane (bez ćwieków), wysokie sznurowane buty (nie wojskowe), wąskie dżinsy podwinięte 4 cm nas butem, podkoszulki na ramiączkach, elastyczne szelki (które w 1987 znikły jako element rozpoznawczy skinów).

 

SB uznawała skinów za „najbardziej szokujące i agresywne zjawisko w obrębie młodzieżowej popkultury” (co przeczy przekonaniu środowisk młodzieży anty systemowej o infiltracji subkultury skinów przez SB i MO). Skini uzbrojeni byli w łańcuchy, noże, brzytwy i żyletki („Szczególnie wysoko cenieni są ci, którzy osiągnęli umiejętność strzelania żyletkami z ust”). Zorganizowanie i militaryzacja działań skinów widoczne były w organizacji skinowskich bojówek. Na terenie osiedla lub miasta skini zorganizowani byli w „brygady”, brygady łączyły się w „załogi”.

 

Subkultura skinów według SB wywodzić się miała spośród młodzieży przestępczej i stanowić kontynuacje ruchu gitów. Po gitach skinheadzi zachowali hierarchiczną strukturę i dyscyplinę wewnętrzną. SB uznawała skinheadów za prekursorów punków (choć punki popadły w konflikt z skinami). Etos skinheadów zakładał: siłę, odwagę, dumę i pewność siebie, zdyscyplinowanie, sprawność fizyczną, manifestowało się to w modnych wśród skinheadów samookaleczeniach (rany cięte na rękach w postaci okropnych blizn „sznytów”), wywoływaniu zadym, wymuszeniach i napadach mających na celu okaleczanie przeciwników. Słabi, przegrani lub mający kontakty z niższa rasą byli usuwani z subkultury.

 

Wśród skinheadów był bardzo duży udział dziewcząt (dziś kobiet prawie 40 letnich). Dziewczyny z ruchu skinów nazywano „modelkami” (nazwa „modelki” wywodziła się od ich urody i starannego oraz bardzo seksownego wyglądu). Modelki podrywały przedstawicieli innych subkultur i sprowadzały ich w zasadzkę skinheadów gdzie byli przez skinów bici.

 

W sferze ideologicznej skini podzieleni mieli być według SB na dwa nurty aideologiczną subkulturę przemocy „aj” (tak określaną w materiałach SB) i faszyzującą subkulturę przemocy. W 1987 roku faszyści zaczęli dominować nad apolitycznymi. Skini domagali się oczyszczenia Polski z innych narodów by Polacy mieli pracę. Pomimo nie używania żadnych symboli inne subkultury określały skinheadów mianem faszystów. Skini nie tolerowali osób podszywających się pod ich subkulturę, członkostwo w subkulturze wymuszało pełne zaangażowanie.

 

Z czasem subkultura skinhead stwarzała się niezwykle atrakcyjna dla punków którzy licznie do niej przystępowali. Punki by zachować swoją liczebność w 1987 propagowały akcje „zabić skina” polegającą na urządzaniu pogromów skinów. Sini prowadzili nieustaną walkę z punkami i metalami, w 1987 wspierani byli na festiwali w Jarocinie przez skinów z Czechosłowacji i Węgier. W 1987 roku powszechne było bycie przez skinheadów jednocześnie fanami lokalnych drużyn piłkarskich (mecze i koncerty rockowe były jedynymi okazjami do spotkań).

 

Punki

Według ustaleń SB ruch punk w Polsce narodził się w latach 1977-1978. Od samego początku subkultura ta miała dużą niezależną scenę muzyczną która była podstawą rozwoju subkultury.

 

Subkultura w ostatniej dekadzie PRL charakteryzowała się posiadaniem charakterystycznej fryzury. Brudnych włosów wyciętych w czub i po bokach wygolonych (ufarbowanych na pomarańczowo, różowo lub zielono) lub włosów posklejanych cukrem na kształt kolców jeża. Punk nosili (nawet w największe upały) czarne zniszczone skurzane kurtki z ponabijanymi ćwiekami i licznymi anarchistycznymi napisanymi. Często mieli na rękach ponakładane „pieszczochy” skurzane bransolety nabijane ćwiekami. Punki były brudne, nosili ciężkie wojskowe buty, różnokolorowe spodnie z naszywkami i dziurami.

 

W 1986 roku punki oceniane były przez komunistyczny aparat terroru za zdegenerowaną ale niegroźną i spokojną subkulturę. W subkulturze SB wyróżniała trzy nurty. Jeden z nich ograniczał swoją egzystencje do zażywanie narkotyków i konsumpcja alkoholu, na które to wymuszali pieniądze od napotkanych ludzi. Narkomania (odurzanie się oparami kleju) i konsumpcja alkoholu (w tym i denaturatu) były tym niemniej powszechnymi zachowaniami punków. Kolejny nurt spędzał czas na szkoleniu się do walki w zamieszkach. Bojówkarze dbali o swój wygląd, posiadali akcesoria przeznaczone do walki, manifestowali swoje poglądy polityczne. Trzecią grupę stanowił krąg przywódców, unikających noszenia zbyt subkulturowego ubioru, trzymających się poza grupą, utrzymujących hierarchiczną strukturę w subkulturze i pełniący z ukrycia władze. Zhierarchizowanie punków widoczne było w tworzeniu przez nich kilkuosobowych załóg, brygad łączących załogi z jednego miasta i kolumn składających się z brygad (a liczących po kilkaset osób). Tylko grupa zapewniała siłę punkom, poza nią byli słabi.

 

Idea polityczna punków zakładała ochronę Polski przed skinami faszystami i stworzenie kastowego ustroju w którym hippisi mieli pełnić role kapłanów, punki wojowników, a reszta być pokorną siłą roboczą.

 

Wbrew deklaracjom wśród punków nie było równości, nie byli oni też zintegrowani. W subkulturze widoczna była kasta organizatorów zadym i dowodzących zamieszkami. W walkach punki używały „pieszczochów” rękawic i bransolet nabijanych ćwiekami, pasów nabijanych ćwiekami, łańcuchów, butelek (napełnionych ekskrementami). Kurtki nabijane ćwiekami służyły co zadawania ran szarpanych przeciwnikowi. Sini byli głównym celem agresji punków (pomimo tego najsilniejsze punki przechodziły do skinów, a najsłabsze były wyrzucane z subkultury).

 

Dziewczyny w subkulturze punk albo dzięki swej bezczelności i wulgarności stawały się przywódczyniami grup albo najczęściej były mięsem armatnim wysyłanym do walki z oazowcami i klerykami. Oazowców i księży obecnych w Jarocinie punki cynicznie wykorzystywały jako źródło darmowej żywności i noclegu.

 

Jan Bodakowski

Bibliografia: Jarocin w obiektywie bezpieki IPN