Z rozdziawioną buzią obejrzałem film Kamerdyner. Filip Bajon, autor Kamerdynera a wcześniej Magnata wybrał sobie nietypowe acz pożyteczne hobby zgłębiania historii Ziem Odzyskanych. Mam wątpliwości, czy Polacy aby na pewno powinni wykładać pieniądze na opowieści o niemieckich posesjonatach, ale jeśli efektem są dobre filmy - to czemu nie.
Sami Niemcy raczej nie są w stanie wznieść się na poziom Bajona. Jest to poziom stratosferyczny, kino hollywoodzkie w sensie profesjonalnym i zupełnie unikatowe artystycznie. Akcja Kamerdynera toczy się na przestrzeni kilkudziesięciu lat, a jej bohaterem są mieszkańcy Kaszub i Kaszuby jako takie. Rozmach i epika, szerokie plany, żywe tempo, wyczynowa praca kamery, a wreszcie oryginalna, intrygująca warstwa dźwiękowa składają się na kino szerokiego oddechu, zapadające w pamięć żywymi obrazami kaszubskiej przyrody i zbiorowymi portretami mieszkańców.
Mnogość postaci przypomina filmy Altmana, sceny zbiorowe i typ narracji kojarzą się z Lampartem Viscontiego, ale tylko przy zastrzeżeniu, że Kamerdyner jest samodzielnym, niebywale efektownym, mistrzowskim dziełem, filmową symfonią bez jednej fałszywej nuty.
Wielka w tym zasługa aktorów, świetnie obsadzonych tuzów polskiej sceny, ze znakomitym Gajosem na czele. W historii tego typu, historycznym fresku, każda rola jest siłą rzeczy rolą drugiego planu i trzeba mistrzów, by w kilkunastosekundowych ujęciach byli w stanie zbudować postać i zostać zapamiętanymi.
Przy wszystkich swych zaletach Kamerdyner jest także filmem głęboko patriotycznym, prawdziwie polskim w dążeniu do upamiętnienia tragicznych bohaterów narodowej przeszłości.
Nie potrafię doprawdy zrozumieć, czemu dzieło tak znakomite zostało pominięte i skrzywdzone przez tzw. Polską Akademię Filmową.
Gajos w Kamerdynerze bije na głowę wulgarnego, budowanego karykaturalną kreską Gajosa z Kleru, ale to właśnie Kler, agresywny, małostkowy gniot znalazł uznanie w oczach jurorów nagrody "Orłów", którzy Kamerdynera zaszczycili zaledwie nagrodami pocieszenia za scenografię i ... kostiumy.
