Na początek – jedna zasadnicza uwaga- sam temat jest tak szeroki, iż wszelkie rozważania trzeba z konieczności prowadzić w wielkim przybliżeniu, w gruncie rzeczy – powierzchownie. Jest to niestety cena za próbę opisania całościowego tak podstawowego dla ludzkości zjawiska.
Rzadko pamiętamy, iż ludzkie cywilizacje zmieniają się nie tylko w przestrzeni, gdzie jedna sąsiaduje z inną, ale także w czasie, gdy w ramach istniejącej cywilizacji rozwija sie następna, często bardzo różniąca się od poprzedniej. Pod tym względem, czasowym, można podzielić dotychczas istniejące cywilizacje na trzy poziomy.
Na pierwszym, najstarszym mieści się Cywilizacja Plemienna, charakterystyczna dla tzw. ludów pierwotnych, jej symbolem jest szaman. Obejmuje ludy żyjące dotąd na obrzeżach świata, najczęściej w bardzo trudnych środowiskach, które blokują wytworzenie nadwyżek pozwalających na trwalsze dzieła. Są to ludy najczęściej koczownicze, na obszarach stepowych, pustynnych, leśnych czy śnieżnych. Wbrew pozorom mają bogatą kulturę i skomplikowane stosunki społeczne, jednak ubogość środków materialnych, a zwłaszcza brak pisma (a zatem i świadectw pisanych) z góry stawia je na straconej pozycji wobec następnego poziomu.
O ile cywilizacja plemienna przy wszystkich lokalnych różnicach jest w gruncie rzeczy jednorodna, gdzie czynniki materialne warunkują rozwój przy bardzo podobnym systemie społecznym i kulturalnym, to na następnym poziomie cywilizacje powstałe wskutek Wielkiej Rewolucji Agrarnej wytworzyły szereg odmian, już poważnie się różniących.
Mimo to możemy i tutaj wskazać wyraźny symbol, jest nim kapłan. Ważna cechą następnego poziomu jest stała ewolucja poszczególnych kręgów kulturowo-cywilizacyjnych w ramach tego samego typu cywilizacji. Wystarczy porównać Antyk z Chrześciajństwem, które tak czy inaczej ulegały pewnej progresji, gdy cywilizacja plemienna praktycznie pozostała niezmieniona mimo upływu mileniów.
Część z nich zaniknęła z różnych przyczyn, na przestrzeni dziejów, jak Cywilizacja Indian w przedkolumbijskiej Ameryce lub właśnie Antyk. Z pozostałych możemy wyliczyć kilka podstawowych. Są to: Chrześcijańska, Islamska, Hinduska i Chińska. Oczywiście możemy je podzielić na szereg mniejszych, jednak dla uproszczenia wygodniej poprzestać na tak ogólnym poziomie. Jak łatwo zauważyć, podstawowym czynnikiem je odróżniającym jest religia.
Mimo stałej rywalizacji, napięć, a nawet bezpośrednich wojen dotychczas wszystkie te cywilizacje nie stanowiły dla siebie śmiertelnego zagrożenia. Ich sprawność techniczna i organizacyjna, będące najważniejszym kryterium sukcesu danej cywilizacji nie różniły się radykalnie. Zresztą ograniczenia przestrzenne i logistyczne sprawiały, że np. Chrześcijaństwo miało słabe kontakty z Dalekim Wschodem, stąd ich wzajemny wpływ był marginalny. Co więcej, nawet ostra rywalizacja, jak Chrześcijaństwa z Islamem w końcu niczego nie zmieniła. Ten jasny obraz uległ radykalnej zmianie, gdy na scenie światowej pojawiła się nowa cywilizacja, należąca do następnego poziomu, będąca zarówno twórcą Wielkiej Rewolucji Przemysłowej, jak i jej wytworem.
Są z nią same kłopoty, poczynając od nazwy. Ponieważ powstała w Europie, bywa nazywana Europejską, co stało się nieścisłe już wieki temu, gdy opanowała trzy kontynenty- Australię i obie Ameryki. Także tytuł Liberalnej jest zbyt wąski, chociaż wskazuje na jeden z głównych czynników jej powstania. Niektórzy gromko zwą ją Cywilizacją Białego Człowieka, co biorąc pod uwagę niektóre jej wynalazki, jak dywanowe bombardowania, "ostateczne rozwiązanie" czy rakiety międzykontynentalne nie jest specjalnym powodem do chluby. Ja będę używał terminu Cywilizacja Naukowo-Przemysłowa, jeśli jednak ktoś z Czytelników zaproponuje zgrabniejszą definicję, chętnie zastąpię tę nazwę na bardziej adekwatną.
Przyczyny powstania Cywilizacji Naukowo-Przemysłowej wewnątrz cywilizacji Chrześcijańskiej i następstwa tej ogromnej zmiany, jaką za sobą przyniosła, postaram się omówić wkrótce.
