Zamek krzyżacki w Bierzgłowie, wsi zamieszkałej od starożytności

Krzyżacy pobudowali ponad 126 zamków różnej wielkości. Jak ro było możliwe? Czy tereny, na których budowano zamki były wcześniej bogate i miały ciekawą historię? Skąd pochodziły pieniądze na ich budowę?

Bierzgłowo to wieś oddalona w kierunku północno-zachodnim o ok. 17 km od Torunia. Tutaj możemy zwiedzić jeden z najlepiej zachowanych zamków krzyżackich, w którym aktualnie mieści się Diecezjalne Centrum Kultury.

Zamek Krzyżacki w Bierzgłowie

Według przekazów w Bierzgłowie znajdował się gród pruskiego rycerza Pipina. Krzyżacy zdobyli ten gród w 1236 roku.

W 1242 roku powstała pierwsza drewniana twierdza Krzyżaków na skarpie pradoliny Wisły, która została zniszczona w trakcie najazdu Litwinów w 1263 roku. [6]

Według badaczy Krzyżacy ok. 1262 roku rozpoczęli budowę zamku w Bierzgłowie. W 1270 roku osiadł w nim kontur Arnold von Kropf z konwentem, tj. 12 zbrojnych rycerzy i 6 mnichów.

Zamek w Bierzgłowie

Zamek składał się z dwóch części, tj. zamku właściwego o wymiarach 12*46 m otoczonego podwójnymi murami i podzamcza. Całość otoczona była fosą i skarpami. Była to twierdza obronna zbudowana na planie nieregularnym o wymiarach w przybliżeniu 90*140 m.

Zarys zamku Widok z góry

W murze północnym zamku wysokiego zachowany jest cenny portal z ok. 1300 roku z ceramicznym trójpolowym tympanonem. Przedstawiony jest na nim jeździec na koniu i dwaj rycerze. Niektórzy badacze scenę tę identyfikują jako Ucieczka z Egiptu.

Portal z ok. 1300 roku [3]

Ciekawa architektonicznie jest główna wieża z bramą do zamku, sala rycerska i kaplica. [7]

W 1410 zamek został zdobyty przez króla Władysława Jagiełło, niemniej pozostał w granicach państwa krzyżackiego. W 1415 roku Krzyżacy rozwiązali tutejszą komturię. Od 1415 roku do 1454 roku w zamku urzędował prokurator podlegający komturowi z Torunia. Twierdza straciła swoje strategiczne i obronne znaczenie.

Więcej na temat późniejszej bogatej historii zamku można przeczytać w materiałach podanych na końcu notki.

Pradzieje Bierzgłowa

W trakcie badań w Bierzgłowie wyznaczono 21 stanowisk archeologicznych, w których odnaleziono 136 zabytków, głównie ceramicznych. Znaleziono tam między innymi toporek z epoki kamienia, trzy krzemienie i ceramikę z epoki kultury pucharów lejkowatych (3700-1900 p.n.e.) oraz ceramikę z I okresu epoki brązu (1700-1500 p.n.e.).

O stałym zasiedleniu tych terenów świadczą odkryte w XIX wieku groby skrzynkowe kultury pomorskiej (VII-III wiek p.n.e.), w których oprócz popielnic zachowała się misa, fragment łańcuszka, zawieszki i blaszki z brązu. [5]

W 2017 roku zespół badawczy poszukiwał na terenie zamku śladów pierwotnej drewniano-ziemnej twierdzy krzyżackiej z 30-tych lat XIII wieku, ale ich nie znaleźli. Odkryli natomiast pozostałości wału grodu z okresu kultury łużyckiej (1300-400 p.n.e.). [4]

W 1898 roku tutejsi rolnicy wykopali wczesnośredniowieczny skarb z ok. roku 1024. W naczyniu i w worku płóciennym znaleźli: kolczyk typu węgierskiego, krzyżyk, wisiorek brakteatowy, grubą płytkę srebra i 520 monet. [5]

Na terenie Bierzgłowa żyli nasi praprzodkowie od kilku tysięcy lat, byli to ludzie zamożni. Przez te tereny przebiegały ważne starożytne szlaki handlowe.

Źródła: