Ocena tureckiego sektora obronnego powinna uwzględniać zmiany, jakie zaszły po roku 2017 i efekty z tym związane. W latach 1989-2017 branża zbrojeniowa była zarządzana przez Ministerstwo Obrony, natomiast w grudniu 2017 roku kontrolę nad nią przekazano . Prezydencji Przemysłu Obronnego (SSB). Uproszczono bezpośrednie mechanizmy decyzyjne i dokonano transformacji przemysłu obronnego oraz zmian metod walki z zagrożeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi.
Sukcesy militarne Turcji na Bliskim Wschodzie i Południowym Kaukazie
Od lat 90. XX w. do połowy lat 2010. turecki przemysł obronny koncentrował się na celach takich, jak wyznaczanie planów strategicznych czy stworzenie samowystarczalnego własnego przemysłu. W ostatnich latach turecki przemysł obronny nabrał rozpędu w wielu dziedzinach, zmierzył się z istniejącymi brakami i problemami, rozwiązał je i bardzo umocnił się, przeżył duży wzrost i dokonał eksportowej ekspansji . Dwa ważne wyzwania- walka z terroryzmem i nieudana próba zamachu stanu - ukształtowały priorytety tureckiego przemysłu obronnego. Przejdźmy do konkretów:
➔ Obroty przemysłu obronnego i lotniczego o wartości 1 mld USD w roku 2002 osiągnęły 11-13 mld USD rocznie w 2020 roku
➔ eksport produktów obronnych i lotniczych, który w 2002 roku wynosił zaledwie 248 mln USD, w 2019 roku przekroczył 3 mld USD
W 2002 r. realizowano 66 projektów obronnych, w 2020 roku ich liczba zbliżyła się do 700.
➔ O ile w 2002 r. całkowity budżet przeznaczony na projekty obronne wynosił 5,5 mld USD, to w 2022 r. będzie to już około 60 mld USD.
➔ Na liście największych przedsiębiorstw obronnych świata przed dwiema dekadami znajdowały się tylko dwie firmy tureckie, obecnie jest ich siedem.
Popyt na turecki przemysł obronny rośnie. Jednym z jego znaków firmowych jest rosnący potencjał produkowanych w Turcji bezzałogowych samolotów bojowych (UCAV). Drony te wykazują się wysokimi zdolnościami bojowymi, a wprowadzenie specjalnej doktryny dotyczącej dronów, która pozwala na wykorzystanie UCAV w walce konwencjonalnej, umożliwiło Turcji osiągnięcie kluczowych sukcesów militarnych w skomplikowanych sytuacjach geopolitycznych w Libii, Syrii i Azerbejdżanie przeciwko siłom wspieranym przez Rosję, a ostatnio na Ukrainie wprost przeciwko Rosji . Ten znaczący wkład Turcji w poprawę wyników militarnych sojuszników przyniósł Ankarze większe wpływy na arenie międzynarodowej. Zaowocowało to wzrostem popytu na pojazdy UCAV i zawarciem kolejnych sojuszy lub rozbudową baz wojskowych. Najbardziej znaczącymi przykładami są Polska i Azerbejdżan.
Niemniej jednak w tej analizie nie może zabraknąć opisu ograniczeń przy ocenie sukcesu. Mimo że turecki przemysł obronny odnotowuje gwałtowny wzrost popytu i inwestycji, problemem, z którym musi się zmierzyć, jest uzależnienie od dostawców zagranicznych. Aby zapewnić solidne zaopatrzenie należy zminimalizować zależność od dostaw zagranicznych. Import bowiem sprzętu wojskowego, a w niektórych dziedzinach także technologii, budzi coraz większe obawy analityków. Wiąże się to z faktem, że istnieje deficyt doświadczenia w zakresie zagranicznej wiedzy fachowej, sprzętu i technologii dla realizowanych projektów. Poleganie na zagranicznych projektach poprzez wprowadzanie lokalnych zmian wydaje się nie do utrzymania w dłuższej perspektywie, jeśli ma zostać osiągnięty cel samowystarczalności.
Turcja: przemysł obronny w liczbach
● Znaczenie tureckiego przemysłu obronnego dla bezpieczeństwa europejskiego
Turecki wkład w bezpieczeństwo europejskie rozpoczyna się od relacji, jakie istnieją między tureckim przemysłem obronnym a systemem obronnym UE. W tym miejscu warto dokonać porównania priorytetów UE z atutami Turcji w odniesieniu do tych priorytetowych celów bezpieczeństwa.
1. Turcja graniczy z państwami, które mają kluczowe znaczenie dla przyszłej i obecnej pozycji bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie.
2. Duża liczba ludności (86 mln w 2022 roku) czyni z Turcji ważną siłę regionalną.
3. Armia turecka jest drugą co do wielkości stałą armią w NATO i dziewiątą co do wielkości na świecie, dlatego może mieć decydujące znaczenie w wypełnianiu luki między możliwościami a oczekiwaniami (np. w zakresie strategicznego transportu lotniczego i morskiego), co może mieć wpływ na Europejską Politykę Bezpieczeństwa i Obrony
4. Turcja wniosła znaczący wkład w międzynarodowe działania pokojowe wspierane przez ONZ systematycznie dostarczając swoich żołnierzy
Te konkretne fakty przekładają się na bezpośredni udział w bezpieczeństwie europejskim. Dostarczanie wojska na misje UE może być dowodem silnego zaangażowania Turcji w jedność wojskową Europy. Z drugiej strony, wkładem tureckiego przemysłu obronnego są samoloty i struktury dowodzenia, które zostały zaoferowane już siedmiu misjom UE.
Rozmowy Ukrainy z Turcją w przededniu wojny
● Wkład tureckiego przemysłu obronnego w ukraińskie działania obronne w trwającej wojnie z Rosją
Trwająca na Ukrainie wojna z pewnością przyczyniła się do rozwoju operacji i rozmów w przemyśle obronnym. Pomoc dla Ukrainy ,także w postaci broni to wciąż bardzo gorący temat. Niemniej jednak, patrząc z perspektywy początku 2021 roku., kiedy świat był bardziej zaniepokojony pandemią i nie zanosiło się na wojnę w Europie, wysocy rangą urzędnicy ukraińscy oświadczyli, że Ukraina jest zainteresowana wzmocnieniem swoich zdolności obronnych z pomocą Turcji poprzez włączenie jej sprzętu wojskowo-technicznego. Ponadto zadeklarowano, że kolejnym etapem współpracy turecko-ukraińskiej w dziedzinie przemysłu obronnego będzie wspólna produkcja bezzałogowego samolotu uderzeniowego Akinci z silnikiem dostarczonym przez ukraińską firmę Ivchenko-Progress.
Na początku lutego 2022 roku, kiedy świat przeżywał społeczny niepokój, czy w najbliższym czasie dojdzie do kolejnej wojny, rządy przygotowywały się do takiej ewentualności, a z mediów napływały informacje, że wizyta prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana w Kijowie zaowocowała wzmocnieniem strategicznych relacji między obydwoma państwami, ponieważ podpisano szereg dwustronnych umów . Najważniejszą z nich jest długo oczekiwana umowa o wolnym handlu oraz porozumienie dotyczące sektora obronnego, torujące drogę do produkcji na Ukrainie wysoko ocenianych tureckich uzbrojonych dronów.
Zaraz potem ,rankiem 24 lutego 2022 roku, Rosja zaatakowała Ukrainę rakietami i rozpoczęła się wojna. Analizując wyłącznie z punktu widzenia przemysłu obronnego, tureckie drony odniosły sukces, uderzając w rosyjskie cele. Przełożyło się to nie tylko na pomoc Ukrainie, ale także na pokazanie ,jakim sojusznikiem jest członek NATO - Turcja.
Wkład Turcji, polegający na sprzedaży uzbrojonych dronów Ukrainie za pośrednictwem prywatnych firm, może doprowadzić do pojawienia się pewnych zadań po stronie tureckiej. Jednym z nich może być żądanie zniesienia embarga na turecki przemysł obronny i odrzucenie dzielenia się systemami technologicznymi. Drugim byłoby dalsze zapotrzebowanie na produkty tureckiego przemysłu obronnego. Wreszcie ocenia się, że obecne położenie Turcji w toczącej się wojnie skłoni Turcję do ponownego przystąpienia do programu F-35 i wykazania większego zaangażowania w strukturach NATO w trakcie toczącej się wojny.
Od red. To obszerne fragmenty polskiej wersji artykułu b. wiceprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego ,który jutro ukaże się w prestiżowym tureckim dzienniku "Daily Sabah" pod tytułem” „Turkish Defense Industry and its success - General Overview”
*tekst ukazał się w „Gazecie Polskiej Codziennie” (21.04.2022)
