Belem Pomnik Odkrywców. Henryk Żeglarz, klęczy książe Fernando, brat. Czwarty od prawej Gil Eanes.
Infante Dom Henrique, czwarte dziecko i trzeci syn Jana I Dobrego ( zwanego tak przez Portugalczyków, a przez Kastylijczyków Janem Bękartem ) i Filipy Lancasterównej wielkich widoków na koronę Portugalii nie miał. Jednak ten niespokojny potomek Lancasterów jakieś wyjście dla swojej energicznej natury znaleźć musiał. Małżeństwo rodziców Henryka Żeglarza też było interesujące i też być może zasługuje na osobną notkę, ale może nie teraz. Małżeństwo zawarte w podzięce za pomoc Anglików w pokonaniu Kastylii w walce o tron portugalski to chyba najtrwalszy polityczny mariaż w historii Europy. Dodatkowo Jan I jest jednym z niewielu europejskich władców z nieprawego łoża, innym znamienitym i ważnym bękartem Europy, choć nie królem, był Juan de Austria, o nim jednak w trzeciej notce poświęconej przylądkowi Canaveral Europy. Alians zawarty między Anglią i Portugalią jest najstarszym obowiązującym do dziś traktatem międzypaństwowym. Skutkiem tego traktatu Anglia i Portugalia nigdy nie walczyly przeciw sobie, ani nie były stroną - uczestnikiem konfliktu między Anglią, a państwem trzecim. Innym drobiazgiem tego aliansu są np. angielskie skrzynki pocztowe w Lizbonie, a także park im. Edwarda VII, najbardziej reprezentacyjny park Lizbony.
Oczywiście dla nas misiów największą korzyścią tego aliansu jest marketingowy sukces fortyfikowanego wina Porto, przez długi czas uważanego za doskonały środek na problemy gastryczne. Niestety przekonać współczesne kobiety o właściwościach leczniczych tego trunku jest niezwykle trudno. Małżonka moja po opuszczeniu przez nas Villa Nova de Gaia, nie odzywała się do mnie przez dwa dni. Dobre i to, zmusić kobietę do milczenia przez dwa dni mało kto i co potrafi. A Porto potrafi.
Porto, rzeka Douro, kobieta i beczki z portwajnem. Wybór należy do ciebie.
Jednak nie o Porto ta notka, o Porto już było, wróćmy więc do Jana Żeglarza. Rozumna polityka Jana I Dobrego sprawiła, że bracia nie walczyli przeciw sobie o koronę Portugalii, a ukierunkowani przez ojca ruszyli na podbój oceanów. Bo Portugalia przyparta do Atlantyku od zachodu, wzięta w kleszcze przez wrogą Kastylię i muzułmańską - jeszcze - Andaluzję od wschodu, kierunek ekspansji mogła mieć tylko jeden. I to najzdolniejszy syn Jana I Dobrego, Henryk Żeglarz sprawił, że niewielki kraj na południowym - zachodzie Europy, kraj o niewielkim potencjale ekonomicznym i ludnościowym stał się imperium rozciągającym swoje władztwo od Brazylii po Indie.
Pierwszym ruchem jeszcze w czasach Jana Dobrego było zdobycie Ceuty na afrykańskim brzegu i przejęcie kontroli nad handlem wzdłuż północnych brzegów Afryki. Poźniejsze działania Henryka Żeglarza będą rozwinięciem polityki państwowej zapoczątkowanej przez Jana I Dobrego.
Cieśnina gibraltarska
Eksploracja zachodnich brzegów Afryki, żeglowanie coraz bardziej na południe celem znalezienia drogi morskiej do Indii i wyeliminowanie muzułmańskiego pośrednika w handlu korzennym, nie było ze strony Henryka Żeglarza działaniami chaotycznymi, to był w dzisiejszym rozumieniu program podobny do realizowanego przez Amerykanów programu podboju kosmosu. Z nieporównywalnie większym ryzykiem i z nieporównywalnie większą ilością niewiadomych, choć odbywany w warunkach ziemskiej grawitacji z dostępem do bryzy i miłych dla żeglarzy pasatów. Jakie to było ryzyko ? Ferdynand Magellan wyruszający w rejs do Wysp Korzennych z 260 osobową załogą i pięcioma statkami nie wróci nigdy do Europy. Powróci jeden statek i 18 ledwie żywych śmiałków. Pierwszym krokiem powziętym przez Henryka Żeglarza będzie powołanie do życia nie tylko lizbońskiego uniwersytetu, ale być może ważniejszej z punktu widzenia interesów Portugalii, a w konsekwencji i Europy, szkoły nawigatorów w Sagres, bliska cypla Swiętego Wincentego, najbardziej na zachód wysuniętego półwyspu Europy.
Szkoła nawigatorów w Sagres
W szkole w Sagres, zatrudniającej kartografów, wyposażonej w mapy zdobywane na dworach Europy i w przyrządy nawigacyjne odbywało się szkolenie przyszłych zdobywców oceanów. Wszystkie, profesjonalnie prowadzone działania Henryka Żeglarza musiały zakończyć się sukcesem. Zatem " tajmlajn " - jak mawiają Angielczycy - portugalskich podbojów wyglądał następująco :
1415 - zdobycie Ceuty z bezpośrednim udziałem w ekspedycji Henryka Żeglarza.
1419 i 1427 odkrycie najpierw Madery, a później archipelagu Azorów. Odkrycie Madery to ciekawa sprawa, to przykład jak wydarzenia z przeszłości mogą wpływać na teraźniejszość. Gdyby nie odkryto Madery trzecią siłą w polskim parlamencie byłaby dziś Nowoczesna.pl i sondaż wyborczy na październik AD 2019 wyglądałby następująco : koalicja PO + nowoczesna.pl - 64 % oddanych głosów. Niestety Maderę odkryto w 1419 na zgubę Grzegorza Schetyny i jego nie mniej egzotycznych, politycznych układanek.
1434 - dotarcie przez Gila Eanesa do przylądka Bajador
Pomnik odkrywcy w Lagos
1441 - dotarcie do Przylądka Białego, na południowej granicy Mauretanii.
Nieco później docierają do rzeki Senegal i żeglując coraz bardziej na południe osiągają w 1456 Wyspy Zielonego Przylądka, kreślone mapy zaczynają coraz bardziej przypominać znaną nam Afrykę, białych plam jest coraz mniej.
Aż przychodzi rok 1488 i portugalski żeglarz Bartolomeo Dias osiąga południowy cypel Afryki, po czym sztormy zapędzają go na Ocean Indyjski. Wiadomo już, że Afrykę da się opłynąć i dotrzeć do Indii w sposób bardziej bezpieczny niż przez terytoria zajmowane przez muzułmanów. Dwadzieścia lat po śmierci Hanryka Żeglarza jego program podboju oceanów zostaje dopięty.
Grobowiec Vasco da Gamy w Belem
Ekspedycja do Indii Vasco da Gamy, rozwój handlu z Indiami, bogacenie się Portugalii jest już tylko kwestią czasu. Większość ekspedycji przedsiębranych przez Portugalczyków startowała najpier z Lagos, najbardziej na południe wysuniętym portem Portugalii, potem już z Belem, miasteczka leżącego 6 km na zachód od Lizbony. Początkowo skromny port z niewielkim eremem, gdzie każdy ze śmiałków przed wyruszeniem na ocean czuł się w obowiązku wstąpić na modlitwę i nabożeństwo. Dziś wspaniały kompleks klasztoru Hieronimitów i nekropolia królów portugalii, zaświadczająca, że warto zabiegać o wielkość państwa.
Belem. Groby królewskie
Z Belem wyruszyła najważniejsza portugalska ekspedycja Vasco da Gamy, która dokończyła to co zainicjował Henryk Żeglarz i to co pozwoliło Europie przetrwać w służbie chrześcijaństwa i krzyża.
Temat jak zaznaczyłem się jest niekończący sie, tak jak horyzont, do którego już, już się zbliżamy, a on się odsuwa. Następny odcinek o tym co robiła Europa kiedy Portugalczycy opływali Afrykę. Kiedy napiszę ? Nie wiem dalibóg. Hrabina przebywa w rodzinnym majątku na Podolu, doglądając włościan i żniw, ja jak przystało na dziedzica gram z kolegami w karty w Giżycku. Może po żniwach ? Po żniwach ruszamy z hrabiną na Hel, bo ja lubię żeby było jak dawniej. Z tym, że moje " jak dawniej " umieszczam w kalendarium historycznym w innym miejscu niż Agnieszka Holland, moje " jak dawniej sytuuje się jakieś 15 lat wcześniej niż 22 lipca 1944 Agnieszki Holland. Moje " jak dawniej " to przedwojenna Jurata i czas eleganckich pań i panów.
