10 lipca odbyła się ceremonia pogrzebowa Romana Starowojta, byłego gubernatora obwodu kurskiego i ministra transportu, którego ciało znaleziono w poniedziałek w podmoskiewskim Odincowie. Wcześniej tego samego dnia otrzymał on decyzję o swojej dymisji ze stanowiska ministerialnego. Federalny Komitet Śledczy poinformował, że najprawdopodobniej doszło do samobójstwa. Jednak trudności w dokładnym ustaleniu okoliczności zdarzenia oraz toczące się przeciwko niemu postępowanie karne wzbudziły wątpliwości części rosyjskich komentatorów co do oficjalnej wersji przedstawionej przez służby.
Roman Starowojt urodził się 53 lata temu w Kursku. Studiował w Petersburgu, gdzie następnie podjął pracę w sektorze budowlanym. Nadzorował tam przedsięwzięcia inwestycyjne, a jako dyrektor Rosawtodoru (Federalnej Agencji Drogowej) współpracował z podmiotami powiązanymi z rodziną Rotenbergów – znanych i wpływowych rosyjskich oligarchów. Jak podało Deutsche Welle, powołując się na wypowiedź rosyjskiego politologa Abbasa Galjamowa, to właśnie wsparcie Rotenbergów miało decydujące znaczenie dla dalszej kariery Starowojta i jego awansu na coraz wyższe stanowiska w strukturach rosyjskiej władzy.
W 2019 roku został gubernatorem obwodu kurskiego, zastępując na tym stanowisku Aleksandra Michajłowa. Z uwagi na wysoką ocenę jego działań jako gubernatora, szczególnie w kontekście wyzwań związanych z rozpoczęciem pełnoskalowej inwazji wojsk rosyjskich na Ukrainę i strategicznego położenia obwodu kurskiego w pobliżu linii frontu, na wniosek premiera Michaiła Miszustina został powołany do rządu Federacji Rosyjskiej, razem z Antonem Alichanowem, gubernatorem obwodu królewieckiego.
Źródłem problemów Romana Starowojta, które ostatecznie doprowadziły do objęcia go prokuratorskim śledztwem, okazał się nie okres pracy w resorcie, lecz czas sprawowania przez niego funkcji gubernatora. Kilka miesięcy po tym, jak jego dotychczasowy zastępca, Aleksiej Smirnow, objął stanowisko pełniącego obowiązki gubernatora obwodu kurskiego, doszło do wydarzenia bez precedensu w powojennej historii państwowości rosyjskiej: po raz pierwszy od zakończenia II wojny światowej obce wojska zaatakowały i wkroczyły na terytorium Federacji Rosyjskiej.
Skala szoku zmusiła władze do natychmiastowej reakcji. Odpowiedzialnością za brak zdolności obronnych w regionie obarczono nieistniejące umocnienia i fortyfikacje, na które — zgodnie z dokumentami budżetowymi — miały być przeznaczane środki z budżetu obwodu. W grudniu 2024 roku Aleksiej Smirnow podał się do dymisji, a w kwietniu 2025 roku, wraz ze swoim byłym zastępcą Aleksiejem Dedowem, został aresztowany. Jak podał dziennik The Moscow Times, postawione im zarzuty dotyczyły defraudacji około 1 miliarda rubli (13 milionów dolarów amerykańskich) ze środków budżetu regionalnego.
Kwestia trwającego śledztwa jest jednym z głównych powodów pojawiania się, jak ujął to cytowany już wcześniej politolog Abbas Galjamow, teorii spiskowych wokół śmierci Starowojta. Jak sam stwierdził: „Większość osób, które dowiedziały się o tej sprawie, uważa, że wysoko postawieni skorumpowani urzędnicy chcieli w ten sposób pozbyć się świadka i wspólnika swoich przestępstw.”
Podobny pogląd wyraził, cytowany również przez Deutsche Welle, prokremlowski politolog Siergiej Markow, który na swoim kanale w serwisie Telegram otwarcie podważył wersję o samobójstwie. Jak napisał — podejrzewa, że ta narracja miała na celu zatuszowanie morderstwa, którego sprawcami miały być „osoby, przeciwko którym mógłby zeznawać po aresztowaniu”.
Sytuacja ta sygnalizuje zmianę paradygmatu w rosyjskich elitach władzy. Jak ujął to dziennikarz AFP, Andriej Pertsiew: „Kiedyś istniały zasady, ludzie wiedzieli, że gdy zajdziesz wystarczająco wysoko, nikt nie będzie z tobą zadzierał. […] Miałeś gwarancje i wszyscy rozumieli reguły… ale one już nie działają.”
Za główną przyczynę tej zmiany politolog Tatiana Stanowaja wskazuje rozpoczęcie wojny na Ukrainie. Podobnego zdania jest Nina Chruszczowa — profesor The New School w Nowym Jorku i prawnuczka przywódcy ZSRR Nikity Chruszczowa — która określiła domniemane samobójstwo Starowojta jako przejaw „strachu” ogarniającego rosyjskie elity. Jej zdaniem obecna atmosfera przypomina skalą napięcia czasy niespotykane od końca epoki stalinizmu.
Rosyjscy opozycjoniści coraz częściej podkreślają, że wojna na Ukrainie stała się dla reżimu Putina „swiaszczennoj wojnoj” (świętą wojną), w imię której można poświęcić zarówno ludzi, jak i dotychczasowe reguły. W takiej atmosferze — jak ostrzega Tatiana Stanowaja — „system będzie w przyszłości gotów eliminować coraz bardziej wpływowe postacie”. Jeśli jej prognoza się sprawdzi, dramatyczna śmierć Romana Starowojta może okazać się jedynie początkiem fali spektakularnych upadków w rosyjskiej hierarchii władzy.
Jesteśmy studenckim kołem naukowym, które działa na SGH. Zajmujemy się tematami związanymi z geopolityką w otaczającym nas świecie.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Polityka
