Jędrzej Kitowicz
https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99drzej_Kitowicz
"Pamiętniki czyli Historia polska"
redakcja Wacław Zawadzki
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Zawadzki_(literat)
(z kapłańskiego rodu Lewiego)
opracowanie i wstęp Przemysława Matuszewska
komentarz Zofia Lewinówna
(też z kapłańskiego rodu Lewiego)
Raptularz - pamiętnik.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Raptularz
Kronika dotychczasowego stylu życia i podziału społecznego, bez złudnych mrzonek, że rozszerzenie egalitaryzmu społecznego wniesie istotny wkład w stosunki społeczne i życie narodu.
Raczej odbicie życia i obyczajów wyższych warstw społecznych niż sięgnięcie w głąb spraw narodu i przede wszystkim ludu polskiego.
Autor śledzi raczej tych, którzy tworzą model społeczno-gospodarczy niż tych, którzy ten model wypełniają treścią
Zupełnie pomija pracę i ludzi pracy.
- str.343 Autor podkreśla swoją prawdomówność i wiarygodność;
- twierdzi, że utrwala na piśmie to, w czym sam uczestniczył, i to, co usłyszał z ust wiarygodnych (może nie jest to jednak wystarczające dla rangi historyka, ale Autor nie rości sobie pretensji w tym zakresie, nie ma aż tak wysokich ambicji)
- oszczędne sądy ocenne;
- str.6 nie nazwałbym Paska "łgarzem", raczej koloryzatorem, efekciarzem, gawędziarzem - potrafił bardzo dobrze korzystać z wielu źródeł, zasłyszanych ustnych opowieści;
- str.9 humor: dwustronność patrzenia, widzenia rzeczy, zjawisk, i przede wszystkim ludzi;
- brak sprowadzenia rzeczy do typowego codziennego umiarkowania;
- str.9 powierzchowne widzenia Autora jako humorysty, gdy komizm jedynie służy mu do czegoś - forma, która służy treści;
- str.14 zadumanie nad przypadkami losu, gdzie błaha przyczyna prowadzi do śmierci albo innych poważnych następstw;
nie ma tu typowo amerykańskiego przypadku: "znalazł się w złym miejscu i czasie, ze złymi ludźmi";
jest za to "siła fatalna", która prowadzi krok po kroku do tragedii, według wzoru tragedii greckiej - podejście typowo polskie, które będzie stosowane jeszcze wielokrotnie, na przykład w romantyzmie;
- podejście polskie jakby lepsze niż amerykańskie, bo przypadek widzi jako proces, procedurę, któremu w każdej chwili można zapobiec poprzez przewidywanie i zmianę sposobu postępowania;
- str.15 bezzasadne postulaty do zapisów Autora na temat uwzględnienia nowych oświeceniowych trendów zgodne bardziej z ideami postępowców niż realiami epoki, prowincjonalizmem Autora.
