Są bierni zawodowo mimo pozytywnej koniunktury. Ich liczba rośnie

Mimo wysokich kosztów pracy, większość pracodawców chce utrzymać zatrudnienie (81 proc.) i nie zmieniać wynagrodzeń (91 proc.) – wynika z majowego badania Miesięcznego Indeksu Koniunktury (MIK) na próbie 500 firm. Ponadto, aż 44 proc. przedsiębiorstw postrzega niedostępność pracowników jako barierę silnie utrudniającą działalność. Plany zwiększenia zatrudnienia w kolejnych trzech miesiącach ma 11 proc. firm, zaś 8 proc. planuje zmniejszenie zatrudnienia. Koszty pracownicze silnie odczuwa 71 proc. firm, ale 8 proc. planuje w kolejnych trzech miesiącach zwiększyć wynagrodzenia pracownikom. 

Zobacz takżeNie zrobisz przelewu. Przygotuj się na wyłączenia usług w dużym banku

Jedni planują redukcje, inni wzrost zatrudnienia

Plany przedsiębiorców związane ze zmianą w zatrudnieniu są dość zróżnicowane regionalnie, dlatego warto przyjrzeć się deklaracjom pracodawców na poziomie siedmiu makroregionów Polski. Zwiększenie zatrudnienia w kolejnych trzech miesiącach planuje aż 19 proc. firm zlokalizowanych w Makroregionie Centralnym (województwa łódzkie i świętokrzyskie) oraz 15 proc. firm z Makroregionu Województwo Mazowieckie. Z kolei najwięcej planów dotyczących redukcji zatrudnienia (12 proc.) odnotowano w Makroregionie Wschodnim (województwa podlaskie, lubelskie i podkarpackie).

Niedostępność pracowników ogranicza działalność przedsiębiorcom na zachodzie Polski. Ponad połowa (58 proc.) firm z Makroregionu Północno-Zachodniego (województwa zachodniopomorskie, wielkopolskie i lubuskie) skarży się na niedostępność pracowników. Jednocześnie tylko 66 proc. firm z tego regionu skarży się na wysokie koszty pracownicze (wobec 71 proc. w skali kraju). Wysokie koszty pracy nie skłaniają firm do redukcji zatrudnienia. Najczęściej na koszty pracy narzekają firmy z Makroregionu Wschodniego (74 proc.), Północnego (73 proc.) i Centralnego (72 proc.). Jednak w dwóch ostatnich makroregionach tylko kilka procent (3-5 proc.) planuje redukcję zatrudnienia.

Obserwowane zróżnicowanie planów zatrudnieniowych w poszczególnych makroregionach wskazuje na rosnące znaczenie lokalnych uwarunkowań rynku pracy. Niektóre czynniki, np. dostępność wykwalifikowanej siły roboczej, struktura gospodarcza regionu czy konkurencja o pracowników coraz częściej determinują decyzje kadrowe przedsiębiorstw. W wielu przypadkach firmy, zamiast redukować zatrudnienie, wybierają strategie adaptacyjne, np. inwestycje w automatyzację, outsourcing lub elastyczne formy pracy. Jest to sygnałem nie tylko odporności rynku pracy, ale i zmiany podejścia do zarządzania zasobami ludzkimi w warunkach presji kosztowej i ograniczonej dostępności pracowników. 

Zobacz takżeGiertych wydał oświadczenie. Zapowiada ukaranie winnych za taśmy

Największa liczba osób nieaktywnych zawodowo od 2021 r.

Jednocześnie wzrosła liczba osób biernych zawodowo. W tym roku była największa od 4 lat. Według wstępnych wyników Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) w pierwszych trzech miesiącach tego roku nieaktywnych zawodowo było 12,7 mln osób. To wzrost o 109 tys. osób względem I kwartału 2024 r. (wówczas było to 12,6 mln osób) i jednocześnie najwyższy wynik od II kwartału 2021 r., w którym grupa osób niepracujących i nieposzukujących pracy liczyła 12,8 mln. Bierni zawodowo stanowili 41,8 proc. ludności w wieku 15-89 lat. W grupie osób biernych zawodowo najliczniejszą grupą są emeryci. W I kwartale 2025 r. liczyli ponad 5,1 mln osób (biorąc pod uwagę jedynie osoby w wieku 15-74 lata).

W ogólnej liczbie osób, które nie były aktywne zawodowo, osoby w wieku emerytalnym stanowiły 61 proc. Oprócz przejścia na emeryturę częstymi wskazywanymi powodami bycia bierny mi zawodowo były również: kontynuowanie edukacji i uzupełnianie kwalifikacji, obowiązki rodzinne oraz choroba lub niepełnosprawność. 

Wzrosła liczba osób, które są bierne zawodowo z powodu kontynuowania edukacji lub uzupełniania kwalifikacji. Liczba osób, które nie były aktywne zawodowo z takiej przyczyny wyniosła 2,325 mln. Podobnie jak w przypadku ogólnej liczby osób biernych zawodowo, jest to wynik najwyższy od 2021 r. Wśród osób w wieku produkcyjnym bycie w procesie nauki lub podnoszenia swoich kwalifikacji stanowiło przyczynę pozostawania osobą nieaktywną na rynku pracy dla 36 proc. tej grupy. Wraz z postępowaniem procesu starzenia się społeczeństwa, liczba biernych zawodowo prawdopodobnie będzie rosnąć.  

Zobacz takżeInflacja spada, a ceny nadal rosną. Drożyzna nie odpuszcza

Emeryci w pracy

W I kwartale 2025 r. poziom aktywności zawodowej wśród osób, które osiągnęły już wiek emerytalny (60+/65+) wynosił 9 proc. Przy założeniu utrzymania się tego wskaźnika w 2030 r., liczba osób biernych zawodowo z tej grupy wiekowej wzrośnie z 7,69 mln do 8,13 mln. 

Z artykułu dowiesz się: 

• 81 proc. firm w Polsce nie planuje redukcji zatrudnienia, mimo że aż 71 proc. z nich silnie odczuwa rosnące koszty pracownicze
• Najwięcej firm planujących zatrudnienie znajduje się w Makroregionie Centralnym (19 proc.) i na Mazowszu (15 proc.), a największe planowane redukcje – na wschodzie kraju (12 proc.)
• Liczba osób biernych zawodowo w I kwartale 2025 r. wyniosła 12,7 mln, co oznacza wzrost o 109 tys. rok do roku i najwyższy poziom od 2021 r.
• Ponad 5,1 mln biernych zawodowo to emeryci, a aż 2,3 mln nie pracuje z powodu nauki lub podnoszenia kwalifikacji – to najwyższe wyniki od czterech lat

Tomasz Wypych