Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych ostrzega w swoich uwagach: liczniki gazowe zbierają dane o odbiorcach i nie gwarantują żadnej ochrony danych. To kolejne po licznikach prądu urządzenia, które na szpiegują.
Przypomnijmy, że według danych podawanych przez OSD w 2024 r. w Polsce zainstalowano już łącznie 6,8 mln liczników zdalnego odczytu poboru energii elektrycznej, co obejmuje ok. 36 proc. odbiorców energii w Polsce.
Inteligentne liczniki gazowe - wymóg montażu
To jednak nie wszystko, bo zmienione się Prawo energetyczne wymusza montowanie tzw. inteligentnych liczników gazowych. Ze względu na sposób działania urządzenia te będą zbierały dane osobowe odbiorców: to, jak i kiedy ktoś korzysta z gazu. Zdaniem ekspertów przepisy umożliwiające montowanie takich liczników powinny więc być precyzyjne i gwarantować prawo do prywatności, ale wszystko wskazuje na to, że tak nie jest.
Uwagi do propozycji zmian Prawa energetycznego, które znalazły się w projekcie ustawy o zapasach ropy naftowej, zakładającej zmiany także w innych ustawach, Prezes UODO Mirosław Wróblewski przedstawił na etapie sejmowego procesu legislacyjnego odpowiadając na prośbę Szefa Kancelarii Sejmu RP. Proponowane rozwiązania nie były konsultowane z organem nadzorczym na rządowym etapie prac nad tym projektem.
Przetwarzanie danych osobowych
Tymczasem projektowane rozwiązania są nierozerwalnie związane z przetwarzaniem danych osobowych, gdyż dotyczą możliwości instalowania liczników pokazujących rzeczywiste zużycie paliw gazowych przez odbiorcę i rzeczywisty czas korzystania z gazu. Projekt nie precyzuje jednak, kto miałby mieć dostęp do danych z licznika – czy tylko odbiorca, czy także operator systemu dystrybucyjnego lub inne podmioty.
Prezes UODO wskazuje, że w tym drugim przypadku dochodziłoby do przetwarzania danych osobowych odbiorcy końcowego dotyczących zużycia i pory dnia, w jakiej konkretny odbiorca używa gazu. Wobec tego prawo musi jasno wskazywać, kto będzie miał dostęp do takich informacji, w jakim konkretnym celu (celach). A także w jaki sposób, jak długo dane te będą przetwarzane. Art. 6 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 1 lit. c RODO wskazuje elementy regulacji krajowej, które powinny być wzięte pod uwagę przez projektodawcę.
Zagrożenia dla obywateli
Europejska dyrektywa o efektywności energetycznej wskazuje, że jeżeli państwa członkowskie wdrażają inteligentne systemy pomiarowe i rozpowszechniają inteligentne liczniki gazu ziemnego, mają m. in. zapewnić bezpieczeństwo tych liczników i przekazywania danych, a także prywatność odbiorców końcowych (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE, art. 9 ust 2).
Prezes UODO zwrócił także uwagę na to, że istotne jest, czy przetwarzanie danych osobowych pochodzących z liczników będzie wiązać się z ryzykiem zautomatyzowanego przetwarzania danych odbiorców, w tym profilowania. RODO (w art. 22) daje osobie, której dane dotyczą, prawo do tego, by nie podlegać decyzji, która opiera się wyłącznie na zautomatyzowanym przetwarzaniu, w tym profilowaniu. Jest to o tyle istotne, że podmioty, wraz z informacjami pozyskanymi z liczników dowiedzą się o tym, w jakich ilościach i kiedy odbiorca korzysta z urządzeń wykorzystujących paliwo gazowe.
Zdaniem UODO jako dobry przykład regulacji dotyczącej zautomatyzowanego przetwarzania wskazać można art. 105a ust. 1a Prawa bankowego, który ustanawia gwarancje ochrony praw i wolności osób fizycznych, wobec których ma zostać wydana decyzja związana z oceną zdolności kredytowej oparta wyłącznie na zautomatyzowanym przetwarzaniu, w tym profilowaniu. Przepis ten stanowi o prawie do otrzymania stosownych wyjaśnień co do podstaw podjętej decyzji, prawie do uzyskania interwencji ludzkiej w celu podjęcia ponownej decyzji oraz prawie do wyrażenia własnego stanowiska.
Z artykułu dowiesz się:
- W 2024 roku w Polsce zainstalowano 6,8 mln liczników zdalnego odczytu energii – to 36 proc. wszystkich odbiorców
- Projekt ustawy pozwala na montaż inteligentnych liczników gazowych bez precyzyjnych zapisów, kto i w jakim celu ma dostęp do danych
- UODO ostrzega, że dane z liczników mogą ujawniać, kiedy i w jakich ilościach odbiorca korzysta z gazu, co stanowi dane osobowe
- Projekt nie przewiduje zabezpieczeń przed profilowaniem użytkowników, mimo że RODO daje prawo do sprzeciwu wobec automatycznych decyzji
Fot. PGNiG/zdj. ilustracyjne
Tomasz Wypych
Inne tematy w dziale Polityka
