Europa skraca czas pracy. Nadgodziny nie są już normą

Według najnowszych danych Eurostatu, w 2024 r. odsetek pracowników pracujących ponad 49 godz. tygodniowo wynosił 6,6 proc. Ta wartość jest punktem odniesienia do oceny skali zjawiska długiego czasu pracy. Oznacza to, że w 2024 r. blisko 7 proc. zatrudnionych w wieku od 20 do 64 lat zbyt dużo godzin w tygodniu poświęcało na pracę zawodową. Choć tendencja ta maleje (w 2023 r. takich pracowników było 7,1 proc., w 2015 r. – 9,5 proc., w 2005 r. – 11,7 proc.), to Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że zbyt długi czas pracy przyczynia się do około 1/3 chorób zawodowych (także kończących się śmiercią).

Tam pracują najdłużej

Wśród państw należących do UE najwyższy odsetek pracowników pracujących zbyt długo w 2024 r. odnotowano w Grecji (12,4 proc.), na Cyprze (10 proc.) oraz we Francji (9,9 proc.). W Polsce w 2024 r. było 7 proc. pracowników pracujących dłużej niż 49 godz. tygodniowo. Ten odsetek dla Polski także spada: dla porównania, w 2015 r. takich pracowników było 13,2 proc., a w 2005 r. – 18,3 proc. Z kolei najniższe wskaźniki w 2024 r. odnotowano w Bułgarii (0,4 proc.), na Łotwie (1,0 proc.) i na Litwie (1,4 proc.).

Zobacz takżeSejm zajął się psami na uwięzi. Tak już nie wolno ich traktować

Musi być balans

Chociaż w ostatnich dekadach europejski rynek pracy przeszedł rewolucję, to zapewnienie work-life balance wciąż pozostaje wyzwaniem. W wielu krajach skrócono tygodniowy czas pracy, wprowadzono elastyczne godziny oraz nowe modele organizacji pracy. Z jednej strony, zmieniły się formy zatrudnienia (wzrosła popularność pracy zdalnej, kontraktów krótkoterminowych, freelancingu i tzw. gig economy), ale z drugiej spowodowało to, że dla wielu pracowników granica między czasem spędzonym w pracy a życiem prywatnym ulega zatarciu. Problem dotyka zwłaszcza samozatrudnionych lub pracowników, którzy pracują na więcej niż jednym etacie. W wielu krajach UE w 2024 r. pracownicy pracujący na własny rachunek przepracowali więcej godzin tygodniowo niż pracownicy najemni. W 2024 r. spośród wszystkich krajów UE najwięcej godzin w tygodniu przepracowali samozatrudnieni w Grecji (blisko 47 godz.), Hiszpanii (43,3 godz.), Belgii oraz Polsce (po 43,1 godz.).

Pokolenie Z zmienia rynek pracy

Młodsze pokolenia, zwłaszcza osoby z pokolenia Z, coraz wyraźniej zmieniają europejski rynek pracy, odrzucając model oparty na poświęceniu i nadgodzinach. Dla nich kluczowe są: sens pracy, autonomia, rozwój osobisty i czas wolny. Choć pracoholizm wciąż występuje, jego społeczna akceptacja maleje, a firmy coraz częściej inwestują w programy well-beingowe, elastyczne formy pracy i kulturę work-life balance. Z raportu pt. Work War Z (2025) wynika, że dla 74 proc. przedstawicieli pokolenia Z najważniejsze są jednak stabilizacja finansowa i bezpieczeństwo zatrudnienia, a dopiero w dalszej kolejności work-life balance czy zgodność wartości firmy z ich przekonaniami. Jednocześnie młodzi pracownicy oczekują od pracodawcy konkretnej i rzeczowej komunikacji (33 proc. wskazań) oraz bezpośredniości i szczerości (25 proc.).

Przypomnijmy, że jak dotychczas liczba pracujących w gospodarce polskiej okazała się stabilna (wzrosła tylko o 0,03 proc.) w I kwartale 2025 r. w porównaniu z I kwartałem 2024 r. Wzrosty odnotowano w zdecydowanej większości sekcji usługowych, podczas gdy spadek liczby pracujących w sektorze przemysłu i budownictwa (odpowiednio 0,6 proc. i 0,4 proc.). Największe wzrosty liczby pracujących odnotowano w sekcji obsługa rynku nieruchomości (o 3,7 proc.), edukacja (o 2,2 proc.) oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna (o 2,1 proc.).