Talibowie, czyli "uczniowie" w języku paszto, pojawili się na początku lat 90. w północnym Pakistanie po wycofaniu się wojsk radzieckich z Afganistanu. Uważa się, że ten w przeważającej mierze pasztuński ruch pojawił się najpierw w seminariach religijnych - opłacanych głównie z pieniędzy Arabii Saudyjskiej - które głosiły twardą formę islamu sunnickiego.
Obietnicą talibów - na pasztuńskich obszarach leżących na granicy Pakistanu i Afganistanu - było przywrócenie pokoju i bezpieczeństwa oraz egzekwowanie własnej, surowej wersji szariatu, czyli prawa islamskiego, po objęciu władzy.
W południowo-zachodnim Afganistanie talibowie szybko rozszerzyli swoje wpływy. We wrześniu 1995 roku zdobyli prowincję Herat, graniczącą z Iranem, a dokładnie rok później zdobyli stolicę Afganistanu, Kabul, obalając reżim prezydenta Burhanuddina Rabbaniego - jednego z ojców założycieli afgańskiej mudżahedinii, która stawiała opór sowieckiej okupacji. Do 1998 roku talibowie kontrolowali prawie 90% terytorium Afganistanu.
Afgańczycy, znużeni ekscesami i walkami mudżahedinów po wyparciu Sowietów, z zadowoleniem przyjęli talibów, gdy ci po raz pierwszy pojawili się na scenie. Ich wczesna popularność wynikała w dużej mierze z sukcesów w walce z korupcją, ograniczaniu bezprawia i uczynieniu dróg i terenów pod ich kontrolą bezpiecznymi, aby handel mógł się rozwijać.
Talibowie wprowadzili lub wspierali również kary zgodne z ich surową interpretacją prawa szariatu - takie jak publiczne egzekucje skazanych morderców i cudzołożników oraz amputacje dla winnych kradzieży. Mężczyźni musieli zapuszczać brody, a kobiety musiały nosić zakrywającą wszystko burkę.
Talibowie zakazali również telewizji, muzyki i kina oraz nie zgadzali się na chodzenie do szkoły dziewcząt w wieku 10 lat i starszych. Oskarżano ich o różne nadużycia w zakresie praw człowieka i kultury. Jednym z głośnych przykładów było zniszczenie przez talibów w 2001 roku słynnych posągów Buddy z Bamiyan w środkowym Afganistanie, pomimo międzynarodowego oburzenia.
Pakistan wielokrotnie zaprzeczał, że był twórcą przedsięwzięcia talibów, ale nie ma wątpliwości, że wielu Afgańczyków, którzy początkowo przyłączyli się do tego ruchu, kształciło się w madrasach (szkołach religijnych) w Pakistanie.
Pakistan był również jednym z zaledwie trzech krajów, obok Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich (ZEA), które uznały talibów, gdy ci byli u władzy w Afganistanie. Był też ostatnim krajem, który zerwał stosunki dyplomatyczne z tą grupą.
W pewnym momencie talibowie zagrozili, że zdestabilizują Pakistan z kontrolowanych przez siebie obszarów na północnym zachodzie. Jeden z najbardziej nagłośnionych i potępionych na arenie międzynarodowej ataków pakistańskich talibów miał miejsce w październiku 2012 r., kiedy to uczennica Malala Yousafzai została zastrzelona w drodze do domu w mieście Mingora.
Duża ofensywa wojskowa dwa lata później po masakrze w szkole w Peszawarze znacznie zmniejszyła jednak wpływy grupy w Pakistanie. W 2013 roku w atakach amerykańskich dronów zginęły co najmniej trzy kluczowe postacie pakistańskich talibów, w tym przywódca ugrupowania, Hakimullah Mehsud.
Al-Kaida "sanktuarium
Uwaga świata została zwrócona na talibów w Afganistanie w następstwie ataków na World Trade Center w Nowym Jorku z 11 września 2001 roku. Talibowie zostali oskarżeni o zapewnienie schronienia głównym podejrzanym - Osamie Bin Ladenowi i jego ruchowi Al-Kaida.
7 października 2001 r. koalicja wojskowa pod wodzą USA rozpoczęła ataki w Afganistanie, a w pierwszym tygodniu grudnia reżim talibów upadł. Ówczesny przywódca grupy, mułła Mohammad Omar, i inni wysocy rangą przywódcy, w tym Bin Laden, uniknęli schwytania mimo jednej z największych obław na świecie.
Wielu wysokich rangą przywódców talibskich podobno schroniło się w pakistańskim mieście Quetta, skąd kierowali talibami. Islamabad zaprzeczył jednak istnieniu tak zwanej "Quetta Shura".
Pomimo coraz większej liczby zagranicznych wojsk, talibowie stopniowo odzyskiwali, a następnie rozszerzali swoje wpływy w Afganistanie, czyniąc ogromne połacie kraju niepewnymi, a przemoc w kraju powróciła do poziomu niewidzianego od 2001 roku.
Doszło do licznych ataków talibów na Kabul, a we wrześniu 2012 r. grupa przeprowadziła głośny nalot na natowską bazę Camp Bastion.
CDN
https://www.usatoday.com/restricted/?return=https%3A%2F%2Fwww.usatoday.com%2Fin-depth%2Fnews%2Fworld%2F2021%2F08%2F05%2Fafghanistan-withdrawal-taliban-takeover-leaves-women-constant-risk%2F7426022002%2F
