Rok funkcjonowania gospodarki w epidemii nie zwiększył znacząco bezrobocia w Polsce. Lockdown wpłynął przede wszystkim na sytuację ludzi młodych – wynika z badania CBOS.
W badaniu przeprowadzonym na początku marca br. 11 proc. osób zadeklarowało, że ktoś z ich gospodarstwa domowego jest bezrobotny i poszukuje pracy. Odsetek ten jest najniższy od początku monitorowania przez CBOS tej kwestii, ale praktycznie utrzymuje się on na niemal niezmienionym poziomie od trzech lat.
Z badania wynika, że najczęściej bezrobociem dotknięte są gospodarstwa domowe osób w wieku 18-24 lata – więcej niż co piąty ankietowany z tej grupy (21 proc.) w pierwszej dekadzie marca br. twierdził, że w jego gospodarstwie domowym jest osoba bezrobotna, szukająca pracy i gotowa podjąć ją w najbliższym czasie. Najrzadziej, według deklaracji respondentów, bezrobocie dotyka gospodarstwa domowe osób w wieku powyżej 65 lat (4 proc.).
CBOS zwraca uwagę, że bezrobocie członka gospodarstwa domowego wyraźnie wiąże się z poziomem dochodów per capita w gospodarstwach domowych badanych i z samoocenami sytuacji materialnej ich gospodarstw domowych. Dochody większości (63 proc.) badanych z gospodarstw domowych, w których był ktoś bezrobotny, wyniosły mniej niż 1500 zł miesięcznie w przeliczeniu na jedną osobę, a 70 proc. respondentów niemających w gospodarstwie domowym osób bezrobotnych zadeklarowało dochody per capita na poziomie co najmniej 1500 zł.
Podobnie też wygląda związek ocen warunków materialnych własnych gospodarstw domowych z deklaracjami dotyczącymi bezrobocia wśród członków tych gospodarstw. Badani deklarujący, że toś z ich gospodarstwa domowego jest obecnie bezrobotny, szuka pracy i byłby gotów podjąć ją w najbliższym czasie, w większości (62 proc.) oceniali, że oni i ich bliscy żyją w złych lub co najwyżej średnich warunkach materialnych, a znacznie rzadziej, że warunki ich gospodarstw domowych są dobre (38 proc.). Większość (62 proc.) przedstawicieli gospodarstw domowych, w których nie ma osób bezrobotnych, warunki materialne swojego gospodarstwa oceniła dobrze.
Pytając o osobistą sytuację respondentów, CBOS celowo nie precyzował, kogo można uznać za bezrobotnego, zdając się na ich subiektywną ocenę i własną definicję bezrobocia. Zgodnie z uzyskanymi deklaracjami, osoby w swoim przekonaniu bezrobotne stanowiły w pierwszej dekadzie marca tego roku 7 proc. ogółu badanych, czyli tyle samo, ile przed rokiem. Nieco ponad jedną trzecią ogółu dorosłych Polaków (35 proc.) w pierwszej dekadzie marca stanowili ci, którzy w momencie badania nie byli bezrobotni, ale w przeszłości pozostawali bez pracy – przez krótszy (26 proc.) lub dłuższy (9 proc.) czas.
W pierwszej połowie marca br. większość (56 proc.) badanych zadeklarowała, że nigdy w życiu nie byli bezrobotni, a 42 proc. kiedyś w ciągu swego życia doświadczyło bezrobocia. Najmniejszy odsetek osób, które kiedykolwiek w życiu były bezrobotne, zanotowano wśród badanych urodzonych nie później niż w 1946 r., wśród których jest ich zaledwie 8 proc. Relatywnie rzadko bezrobocia w całym swoim życiu doświadczały też osoby w wieku 65-74 lata (24 proc.).
Najbardziej doświadczona przez bezrobocie była grupa wiekowa 35-44 lata, w której większość (61 proc.) stanowiły osoby, które przez choćby krótki czas były bezrobotne. Największy odsetek aktualnie bezrobotnych zanotowano w grupie wiekowej 18-24 lata (15 proc.), a generalnie deklarowane bezrobocie wśród badanych poniżej 35 lat było znacznie wyższe niż w starszych grupach wiekowych.
W porównaniu z ubiegłym rokiem znacząco ubyło młodych ludzi deklarujących, że nigdy nie doświadczyli bezrobocia.
"Należy też zwrócić uwagę na wzrost liczby deklaracji dotyczących doświadczania bezrobocia obecnie (wzrost z 14 proc. do 20 proc.) lub kiedykolwiek w życiu (wzrost z 14 proc. do 28 proc.) wśród pełnoletnich uczniów i studentów. Dane te wskazują, iż zamykanie lub ograniczanie działalności różnych branż w roku pandemii uderzyło przede wszystkim w pracujących zarobkowo lub chcących pracować młodych ludzi" – wskazano w komunikacie CBOS.
Grupami zawodowymi, w których zanotowano znaczący wzrost odsetka deklarujących doświadczenie bezrobocia kiedykolwiek w ciągu całego życia, są pracownicy usług, robotnicy niewykwalifikowani i pracownicy administracyjno-biurowi. Ponadto, w porównaniu z marcem 2020 r., wzrósł odsetek deklarujących doświadczenie bezrobocia wśród badanych z miast poniżej 20 tys. mieszkańców.
Osobiste doświadczenia związane z bezrobociem różnicuje też wykształcenie badanych i ich płeć. Biorąc pod uwagę wykształcenie, możemy zauważyć, że najrzadziej bezrobocie w momencie badania deklarowały osoby z wyższym wykształceniem (3 proc.). W przypadku płci można z kolei dostrzec, że więcej kobiet niż mężczyzn deklaruje, że zdarzyło im się być bezrobotnymi przez dłuższy czas (12 proc. wobec 7 proc.), a w przypadku mężczyzn częstsze było krótkie pozostawanie bez pracy (29 proc. wobec 24 proc.).
"Rok funkcjonowania polskiej i światowej gospodarki w warunkach epidemii nie wpłynął bardzo znacząco ani na oficjalne statystyki dotyczące bezrobocia w Polsce, ani na ogólne dane dotyczące bezrobocia deklarowanego w naszym badaniu. Jednocześnie jednak analizy danych dotyczące różnych grup społecznych i zawodowych pokazują, iż zamykanie lub ograniczanie funkcjonowania różnych branż wpłynęło przede wszystkim na sytuację ludzi młodych, wśród których wzrosły odsetki osób deklarujących bezrobocie zarówno w trakcie badania, jak i doświadczanie bezrobocia w przeszłości" – oceniono w komunikacie CBOS.
Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia" przeprowadzono w pierwszej dekadzie marca na reprezentatywnej, imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców kraju (wylosowanej z rejestru PESEL), w ramach procedury mixed mode. Ze względu na stan epidemii respondenci mogli wybierać spośród trzech metod badania: wywiadu bezpośredniego z udziałem ankietera, wywiadu telefonicznego albo samodzielnego wypełnienia ankiety internetowej.
KJ
