Tureccy muzułmanie cieszą się z przekształcenia Hagia Sofia z muzeum w meczet. Fot. PAP/EPA/ERDEM SAHIN
Tureccy muzułmanie cieszą się z przekształcenia Hagia Sofia z muzeum w meczet. Fot. PAP/EPA/ERDEM SAHIN

Papież Franciszek i UNESCO zaniepokojeni zapowiedzią zamiany Hagia Sofia w meczet

Redakcja Redakcja Religia Obserwuj temat Obserwuj notkę 14

Świat jest zaniepokojony decyzją prezydenta Turcji o przekształceniu historycznego muzeum Hagia Sophia w Stambule w meczet. Zabytek jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. 

Przez stulecia była wzorem i symbolem wiary zarówno dla Kościoła bizantyjskiego, jak i dla muzułmańskich imperiów osmańskich. Prezydent Turcji Tayyip Recep Erdogan znów zamienił Hagia Sofia w meczet.

Jej budowa została ukończona w 537 roku w ówczesnym Konstantynopolu i przez 900 lat Hagia Sophia była największa chrześcijańską katedrą na świecie. W 1453 roku, po zdobyciu Konstantynopola przez Turków, została zamieniona na meczet i wtedy dobudowano cztery minarety. 

Prezydent Turcji Erdogan podpisał w piątek dekret, który formalnie przekształca będące niegdyś bazyliką bizantyjską, a później meczetem muzeum Hagia Sophia w Stambule ponownie w meczet. Wcześniej sąd unieważnił decyzję rządu z 1934 r. o przemianie meczetu w muzeum. 

Papież Franciszek „bardzo zasmucony”

Papież Franciszek powiedział w niedzielę, że jest „bardzo zasmucony” decyzją o przekształceniu muzeum Hagia Sophia w meczet. Do decyzji władz Turcji odniósł się podczas spotkania z wiernymi na modlitwie Anioł Pański. 

Zwracając się do kilkuset osób zgromadzonych na placu Świętego Piotra papież przypomniał, że w niedzielę przypada Międzynarodowy Dzień Morza. Potem dodał zaś: „Morze przenosi mnie myślami trochę daleko, do Stambułu”. Podkreślił, że myśli o Hagii Sophii. – I jestem bardzo zasmucony – wyznał, nie dodając nic więcej na ten temat. 

W 1967 roku podczas swojej pielgrzymki do Turcji Hagię Sophię odwiedził papież Paweł VI, w 1979 papież Jan Paweł II. W 2006 roku był tam Benedykt XVI, a w 2014 papież Franciszek.

Papież Franciszek
Papież Franciszek powiedział, że jest „bardzo zasmucony” decyzją o przekształceniu muzeum Hagia Sophia w meczet. Fot. PAP/EPA/ANSA/CLAUDIO PERI

UNESCO wyraża obawy

Również UNESCO wyraziło obawy związane ze zmianą statusu zabytku wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa.

„Hagia Sophia jest architektonicznym arcydziełem i unikalnym świadectwem interakcji pomiędzy Europą i Azją na przestrzeni wieków. Jej status jako muzeum odzwierciedla uniwersalny charakter jej dziedzictwa i czyni ją potężnym symbolem dialogu” - przekazała w oświadczeniu dyrektor generalna Audrey Azoulay.

Niepokoje wokół Hagia Sofia

Decyzja wywołała niepokój także wśród prawosławnych chrześcijan, ponieważ do XV wieku budynek funkcjonował jako świątynia chrześcijańska.

Najwyższy sąd administracyjny w Turcji poparł jednak wniosek stowarzyszenia twierdzącego, że Hagia Sophia była prywatną własnością sułtana Mehmeda Zdobywcy, władcy osmańskiego, który w 1453 roku zdobył miasto, znane wówczas jako Konstantynopol, i przekształcił już wtedy 900-letni bizantyjski kościół w meczet.

Orzeczenie sądu kwestionuje tym samym legalność decyzji z 1934 roku, z początków nowoczesnego świeckiego państwa tureckiego pod rządami Mustafy Kemala Ataturka, o przekształceniu ogromnego gmachu z VI wieku z meczetu w muzeum.

image
Szereg tureckich ugrupowań od dawna prowadziło kampanię na rzecz przywrócenia Hagia Sofia statusu meczetu. Fot. PAP/EPA/ERDEM SAHIN

Jak zauważa AP, Erdogan, będący pobożnym muzułmaninem, wykorzystywał kwestię Hagii Sophii, która leży u podstaw podziału religijno-świeckiego Turcji, by zdobyć poparcie dla swojej partii - m.in. przed wyborami lokalnymi w 2019 roku - mimo międzynarodowej krytyki, w tym ze strony Stanów Zjednoczonych, Francji czy Grecji.

Szereg tureckich ugrupowań od dawna prowadziło kampanię na rzecz przywrócenia statusu meczetu dla znajdującego się na liście światowego dziedzictwa UNESCO jednego z najczęściej odwiedzanych zabytków Turcji, uzasadniając to tym, że lepiej odzwierciedla to status Turcji jako kraju w zdecydowanej mierze muzułmańskiego.

Reakcje prawosławnych

Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I, duchowy zwierzchnik około 300 mln prawosławnych na całym świecie ostrzegł pod koniec czerwca, że przekształcenie budynku w meczet „obróci miliony chrześcijan na całym świecie przeciwko islamowi”.

Patriarcha Cyryl, przywódca rosyjskiego Kościoła prawosławnego, wezwał do „roztropności” i zachowania „obecnego neutralnego statusu” Hagii Sophii, którą określił jako jeden „najbardziej czczonych symboli chrześcijaństwa”.

USA wzywa

Sekretarz stanu USA Mike Pompeo wezwał w zeszłym tygodniu turecki rząd do utrzymania statusu muzeum w byłej świątyni, które ma służyć jako pomost między wyznaniami. Jego komentarze wywołały oburzenie tureckiego ministerstwa spraw zagranicznych, które odpowiedziało, że Hagia Sophia jest wewnętrzną kwestią suwerennego państwa tureckiego.

Ankieta przeprowadzona w czerwcu przez Istanbul Economy Research wykazała, że 46,9 proc. tureckich respondentów opowiedziało się za przekształceniem Hagii Sophii w meczet, 38,8 proc. uznało, że powinna ona pozostać muzeum, a 13 proc., że powinna być otwarta dla kultu wszystkich religii.

KW



Komentarze

Inne tematy w dziale Społeczeństwo