Statystyczny Polak żyje w zdrowiu coraz dłużej, ale różnice pomiędzy regionami są ogromne. W województwach Polski zachodniej, a zwłaszcza północno zachodniej, proporcja oczekiwanego trwania życia w zdrowiu w momencie narodzin do przeciętnego trwania życia jest wyższa niż w województwach leżących na wschodzie kraju.
Główny Urząd Statystyczny opublikował dane na temat długości życia w zdrowiu. Dlaczego to takie ważne? Wydłużenie trwania życia w zdrowiu jest jednym z głównych celów polityki zdrowotnej wielu krajów. Oczekiwane lata przeżyte w zdrowiu (Healthy Life Years, HLY), nazywane też wskaźnikiem oczekiwanej długości życia bez niepełnosprawności (Disability Free Life Expectancy, DFLE), to wskaźnik obrazujący sytuację zdrowotną ludności, obliczany na podstawie tablic trwania życia oraz indywidualnie i subiektywnie postrzeganej niepełnosprawności. Wartość HLY interpretuje się jako przewidywaną średnią liczbę lat jaką ma do przeżycia bez niepełnosprawności osoba w wieku x ukończonych lat, pod warunkiem, że aktualne warunki umieralności i utraty zdrowia populacji nie ulegną zmianie do końca trwania życia tej osoby.
Lepsze zdrowie niż przed pandemią
Na pierwszy rzut oka z informacji GUS wynika, że zdrowie Polaków jest obecnie w lepszym stanie niż przed pandemią. Dokładne przyjrzenie się wynikom pokazuje jednak, że obok regionów, gdzie rzeczywiście doszło do poprawy są także miejsca w których długość „zdrowego” życia nie rośnie od ponad 10 lat. Najgorzej jest we wschodnich województwach.
W 2022 r. trwanie życia w zdrowiu wyniosło 60,1 roku dla mężczyzn i 63,7 roku dla kobiet. Oznacza to wzrost o 1 rok dla mężczyzn i o 0,6 roku dla kobiet w stosunku do 2021 r.
Różnica w trwaniu życia w zdrowiu w momencie urodzenia w 2022 r. między płciami wyniosła 3,6 roku na korzyść kobiet. Wartość ta zmniejsza się wraz z przeżytymi latami. Dla osób w wieku 50 lat wyniosła 2,1 roku, a dla osób w wieku 65 lat już tylko rok. Dla porównania różnica w przeciętnym trwaniu życia w momencie narodzin w tym samym roku wyniosła 7,7 roku. Pandemia COVID-19 spowodowała spadek długości życia w zdrowiu w Polsce, ale w porównaniu do ogólnej długości życia, efekt był stosunkowo niewielki. W przypadku mężczyzn efekt ten był znacznie silniejszy.
W tych województwach w zdrowiu żyje się najlepiej
W 2022 r. trwanie życia w zdrowiu w porównaniu z 2021 rokiem najbardziej zwiększyło się dla mężczyzn w województwach: dolnośląskim (o 1,4 roku), lubuskim (o 1,3 roku), opolskim (o 1,2 roku) oraz małopolskim, mazowieckim i śląskim (o 1,1 roku), a dla kobiet w województwach: dolnośląskim (o 1,3 roku) i opolskim (o 1,2 roku). Warto odnotować, że trwanie życia w zdrowiu zmniejszyło się jedynie w przypadku kobiet mieszkających w województwie łódzkim (spadek o 0,2 roku). W efekcie najdłużej w zdrowiu żyją mężczyźni w województwach wielkopolskim (62,1 roku), zachodniopomorskim (61,6 roku) oraz lubuskim (61,4 roku), najkrócej w lubelskim (59 lat), łódzkim (59,1 roku), śląskim i świętokrzyskim (po 59,5 roku). Dla kobiet dane te wyglądają następująco: najdłuższe trwanie życia w zdrowiu wystąpiło w województwach wielkopolskim (65,5 roku), zachodniopomorskim (65,3 roku), lubuskim (65,1 roku) oraz opolskim (64,7 roku), z kolei najkrótsze w województwach lubelskim (62,3 roku), łódzkim (62,4 roku), podkarpackim i podlaskim
(po 62,7 roku). W rezultacie mieszkańcy Polski zachodniej większą część życia przeżywają bez niepełnosprawności w porównaniu do mieszkańców Polski wschodniej. W 2022 r. rozpiętość między skrajnymi wartościami tego wskaźnika dla mężczyzn wyniosła 3,1 roku.
Statystyki dotyczące mężczyzn
W przypadku mężczyzn województwa charakteryzujące się niskim trwaniem życia w ogóle, jak i trwaniem życia w zdrowiu to: łódzkie, śląskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. W województwie kujawsko-pomorskim wartości obu wskaźników były zbliżone do poziomu krajowego, a województwo małopolskie było jedynym województwem w przypadku mężczyzn, gdzie oba wskaźniki osiągnęły wysoki poziom. Na uwagę zasługują również województwa lubuskie i zachodniopomorskie, w których pomimo niskiej średniej długości życia wysokie było trwanie życia w zdrowiu.
Dla kobiet niską średnią życia w zdrowiu i średnią całkowitą długość życia miały województwa: łódzkie, kujawsko-pomorskie oraz śląskie. W województwie pomorskim dane te były zbliżone do poziomu krajowego. Województwa, w których zarówno trwanie życia, jak i trwanie życia w zdrowiu wyraźnie przekroczyły poziom krajowy to małopolskie oraz opolskie. Na uwagę zasługują województwa lubuskie i zachodniopomorskie, w których pomimo niskiego trwania życia występował wysoki wskaźnik trwania życia w zdrowiu, wyraźnie przekraczający poziom ogólnopolski.
Tomasz Wypych
Nowy Świat w Warszawie. Fot. Flickr.com/CC BY-SA 2.0 DEED
Czytaj dalej:
Inne tematy w dziale Rozmaitości
