Do tradycyjnego „Sto lat, zdrowia, szczęścia, pomyślności” już teraz powinniśmy dodawać: „i worka pieniędzy”. Wydatki publiczne na długoterminową opiekę nad osobami starszymi będą rosnąć, bo seniorów jest coraz więcej.
Prognoza Komisji Europejskiej
Komisja Europejska prognozuje, że wydatki na formalne usługi opieki długoterminowej będą wzrastać w całej Unii Europejskiej. W raporcie Komisji Europejskiej przedstawiono kilka prognoz przyszłych wydatków publicznych na długoterminową opiekę w relacji do PKB. „Scenariusz demograficzny” skupia się na wpływie procesu starzenia się społeczeństwa na wydatki publiczne związane z opieką długoterminową. Według tej prognozy, w Polsce wskaźnik wzrośnie o 196 proc. w latach 2019-2070 – z 0,8 proc. do 2,3 proc. PKB.
Starzejące się społeczeństwo
Zgodnie z prognozami OECD, w najbliższych dziesięcioleciach udział osób najstarszych w populacji krajów należących do tej organizacji będzie wzrastał. Odsetek ludności w wieku powyżej 65 lat podwoił się w krajach OECD i wzrósł z niespełna 9 proc. w 1960 r. do 18 proc. w 2021 r. Przewiduje się, że tendencja wzrostowa utrzyma się i osiągnie 27 proc. w 2050 r.
Co istotne, wzrost liczby ludności jest szczególnie szybki wśród najstarszej części tej grupy – osób w wieku 80 lat i starszych. Prognozy OECD przewidują, że w latach 2021-2050 ich udział podwoi się w krajach członkowskich i średnio wzrośnie z 4,8 proc. do 9,8 proc. Seniorzy w Polsce już teraz stanowią z roku na rok coraz większą część społeczeństwa.
Starsze osoby, mające 60 i więcej lat, stanowią obecnie 28 proc. społeczeństwa, zatem niespełna 10 mln ludzi. Jeszcze dwa lata temu było to ponad 25 proc. społeczeństwa. Według prognoz GUS w 2050 roku osoby 60+ będą stanowić 40 proc. społeczeństwa, czyli prawie 14 mln osób. Ich liczba i udział w populacji stale więc rosną i będą rosły w kolejnych dekadach.
A opieka nad seniorami?
Postępujące zmiany demograficzne wymagają podjęcia działań w zakresie przystosowania systemu opieki zdrowotnej do potrzeb starzejącego się społeczeństwa. Szacuje się, że w 2021 r. ponad 21 mln osób w krajach OECD cierpiało na demencję. Jeśli obecne trendy się utrzymają, liczba ta może wzrosnąć o około 50 proc. do 2040 r. i osiągnąć wartość niemal 32 mld. Obecnie długoterminowa opieka jest świadczona przede wszystkim nieformalnie – przez rodzinę lub innych nieopłacanych opiekunów.
Badacze, którzy przeanalizowali systemy opieki nad osobami starszymi w dziesięciu wybranych krajach, wyszczególnili szereg występujących w tym zakresie podobieństw. W każdym przypadku mniejszość seniorów korzysta z opieki formalnej – rynkowej lub instytucjonalnej. Co więcej, bez żadnego wsparcia publicznego koszty opieki formalnej byłyby poza możliwościami finansowymi dużej części osób starszych w każdym kraju.
Jeśli nie zostaną wypracowane odpowiednie rozwiązania systemowe, zwiększające się zapotrzebowanie na opiekę długoterminową może prowadzić do dezaktywizacji zawodowej części społeczeństwa. Zgodnie z danymi z badania ankietowego SHARE (Survey of Health, Ageing and Retirement), w Polsce 6 proc. osób powyżej 50. roku życia zadeklarowało, że zajmuje się codzienną nieformalną opieką nad seniorem, a 4 proc. – cotygodniową.
Jednocześnie tylko 25 proc. nieformalnych opiekunów przyznało, że pracuje zarobkowo. Korzystając z danych SHARE, naukowcy przeanalizowali wpływ nieformalnej opieki nad rodzicami, teściami i dziadkami na status zatrudnienia i godziny pracy osób powyżej 50. roku życia w piętnastu krajach europejskich.
Wyniki sugerują, że codzienna opieka zmniejsza prawdopodobieństwo zatrudnienia i liczbę przepracowanych godzin. Jednocześnie trzeba podkreślić, że świadczenie opieki z częstotliwością tygodniową lub mniejszą nie wpływa znacząco na prawdopodobieństwo zatrudnienia i liczbę przepracowanych godzin.
na zdjęciu: Lublin, 02.02.2011. Pieniądze , waluta polska , banknoty ilustracja Nz. Sto złotych 100 i dwieście złotych 200 , pięćdziesiąt złotych 50, dwadzieścia złotych 20 , dziesięć złotych (obm) PAP/Wojciech Pacewicz
Tomasz Wypych
Czytaj dalej:
