W starożytnym Rzymie uchodziła za afrodyzjak, a dawnej Polsce miała pomagać panom zaniedbującym obowiązki małżeńskie. Wierzono, że biczowanie pokrzywą przynosi ulgę w chorobach reumatycznych, a nawet pomaga w leczeniu cholery. Jej sok z dodatkiem cukru podawano chorym na żółtaczkę, gruźlicę i astmę. W leczeniu schorzeń nerek wykorzystywał ją Mikołaj Kopernik.
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) występuje głównie na półkuli północnej. Obok siedlisk naturalnych występuje jako gatunek synantropijny. Współcześnie użytkujemy ją w medycynie, kosmetyce, rolnictwie, gastronomii i przemyśle włókienniczym. Smakosze używają jej do wytwarzania piwa.
Od najdawniejszych czasów pokrzywę uważano za doskonały środek na zatrucia, oparzenia i krwotoki. Szeroko stosowano ją przy schorzeniach skóry, układu trawiennego, krwioobiegu, a także na kaszel i przeziębienie. Służyła do pielęgnowania włosów oraz leczenia łupieżu. Po wysuszeniu, jako remedium na bóle zębów i astmę, palono ją jak współczesne papierosy. Z rzadka stosowano ją przy schorzeniach kobiecych.
Jest źródłem witamy K, E, C, B1, B2, B5 i składników mineralnych, jak żelazo, magnez, potas, fosfor, krzem oraz wapń. W jej składzie występują też flawonoidy, które wespół z garbnikami i witaminą K sprawiają, że pokrzywa działa przeciwkrwotocznie.
Części naziemne rośliny zawierają duże ilości barwników, w tym beta-karotenu i chlorofilu. Ten ostatni często pomaga w leczeniu choroby popromiennej. Pił go nawet filmowy Iron Man.
Pokrzywa nieznacznie obniża stężenie cukru we krwi i nierzadko jest środkiem pomocniczym w leczeniu cukrzycy typu 2. Poza tym, stymuluje perystaltykę jelit i działa pobudzająco na gruczoły endokrynne. Wykazano także, że zwiększa poziom hemoglobiny we krwi, a jednocześnie liczebność erytrocytów. Oprócz tego, zawarte w pokrzywie sitosterole skutecznie spowalniają rozwój łagodnego przerostu prostaty.
Wyciągi wodne oraz wodno-alkoholowe z pokrzywy ułatwiają usuwanie z naszej krwi szkodliwych związków chloru, mocznika oraz innych produktów przemiany materii. W niewielkim stopniu działają moczopędnie i zwiększają podaż żółci. Przetworzone liście zwiększają wydzielanie płynu żołądkowego, poprawiają trawienie, a jednocześnie łagodzą stany zapalne i zapobiegają słabym biegunkom. Pokrzywie przypisuje się także wpływ na regulację ciśnienia krwi i poprawę pracy serca. Jej parzące ukłucia mogą osłabiać bóle związane z chorobą zwyrodnieniową stawów. Polecana jest też na wiosenne osłabienie i jako suplement diety.
Pokrzywy powinny unikać panie z rakiem macicy, przydatków oraz z krwotokami wywoływanymi przez ich polipy. Należy też zachować ostrożność przy chorobach nerek. W większych dawkach może powodować reakcje alergiczne.
Co ciekawe, pokrzywa przez wieki służyła ludziom do wyrobu lin, tkanin i prześcieradeł. Wytwarzano z niej sita do przesiewania mąki i cedzenia miodu. Podczas wojen napoleońskich była materiałem na mundury dla francuskich armii. Polska nazwa „pokrzywa” pochodzi prawdopodobnie z XVI wieku.
Zobacz też: Niedoceniana pokrzywa. Chwast, który leczy
(WA)
