Europa testuje różne modele ograniczenia sprzedaży alkoholu po zmroku — od częściowej „prohibicji” godzinowej w krajach nordyckich, przez lokalne zakazy we Francji, Belgii i Włoszech, po bardziej liberalne podejście Danii. Celem jest redukcja szkód i porządek publiczny, a kluczowym narzędziem pozostają sztywne godziny sprzedaży alkoholu i ograniczenia w kanałach online.
Kraje nordyckie: państwowe monopole i twarde godziny sprzedaży alkoholu
W Szwecji trunki powyżej 3,5 proc. alkoholu kupimy wyłącznie w państwowej sieci Systembolaget (zwykle 10–19 w dni powszednie, do 15 w soboty; niedziele zamknięte). Od czerwca dopuszczono sprzedaż do 20 w gorzelniach, browarach i winnicach przy okazji zwiedzania.
Finlandia utrzymuje najsilniejsze ograniczenie sprzedaży poprzez Alko (monopol na >5,5 proc.; punkty czynne 9–21, w soboty do 18). Sklepy spożywcze mogą sprzedawać napoje do 8 proc., ale >2,8 proc. tylko do 21.
W Norwegii Vinmonopolet sprzedaje >4,75 proc. (pon.–pt. 10–18, sob. do 16; niedziele zamknięte). Online odbiór możliwy jest wyłącznie w tych godzinach. Restrykcje zastąpiły historyczną prohibicję (1916 r.), a obecny reżim budowano stopniowo od 1927 r.
Wyjątkiem w regionie jest Dania: brak ogólnokrajowego nocnego zakazu sprzedaży — ograniczenie dotyczy głównie młodzieży (zakaz sprzedaży alkoholu <18 lat w godz. 22–8 w wyznaczonych strefach policji), a 16–17-latkowie mogą kupić trunki do 6 proc.
Bałtyckie reformy: Łotwa i Litwa zaostrzają ograniczenie sprzedaży
Łotwa od 1 sierpnia skróciła godziny sprzedaży alkoholu w sklepach do 10–20 (pon.–sob.) i 10–18 (niedz.), obejmując także e-commerce i aplikacje. Dostawy są możliwe dopiero po 6 godzinach od płatności — to wprost uderza w zakupy impulsywne, by obniżyć najwyższe w UE spożycie na osobę.
Litwa od 2016 r. połączyła podwyżki akcyzy z ostrym ograniczeniem sprzedaży: dziś alkohol kupimy 10–20 w dni robocze i soboty oraz 10–15 w niedziele.
Europa Zachodnia: lokalne „mini-prohibicje” nocą
We Włoszech obowiązuje krajowy zakaz sprzedaży alkoholu od północy do 7 rano, a samorządy mogą zaostrzać przepisy przy dużych wydarzeniach (porządek, hałas).
We Francji brak regulacji centralnej, ale gminy nakładają własne ograniczenia: w trzech dzielnicach Paryża sprzedaż w sklepach jest zabroniona od 17 do 8:30, a na stacjach benzynowych w całym kraju od 18 do 8.
Belgia reguluje sprzedaż alkoholu lokalnie i łagodniej niż Holandia — supermarkety oferują pełną gamę przez większość dnia, stacje również, a ważną rolę mają sklepy nocne czynne do 1–2.
W Holandii supermarkety sprzedają piwo i wino do 22, mocniejsze trunki tylko w monopolach (zwykle do 20–22). Później napoje o niższym woltażu kupimy czasem w osiedlowych sklepikach do północy.
Irlandia, Słowenia i Półwysep Iberyjski: porządkowanie nocy w praktyce
W Irlandii sprzedaż alkoholu w sklepach i tzw. off-licencjach jest dozwolona od poniedziałku do soboty w godz. 10:30–22:00, a w niedziele — oraz w Dniu Świętego Patryka — w godz. 12:30–23:00. Ten sztywny harmonogram ma ograniczać nocne zakupy i porządkować ruch w centrach miast, bez wprowadzania twardej prohibicji. Ograniczenie sprzedaży obejmuje handel detaliczny; lokale gastronomiczne działają w odrębnych ramach licencyjnych.
W Słowenii obowiązuje prosty, ogólnokrajowy zakaz sprzedaży alkoholu między 21:00 a 6:00, co w praktyce ucina nocny handel i ma redukować incydenty zakłócania porządku.
Na Półwyspie Iberyjskim podejście jest mieszane: Portugalia ma krajowy zakaz sprzedaży w sklepach od północy do 8:00, ale miasta — jak Porto — dokładają własne restrykcje, ograniczając publiczny obrót trunkami już od 21:00 do 8:00 z uwagi na bezpieczeństwo i hałas po nocnych imprezach. Wszystkie te rozwiązania celują w zmniejszenie szkód związanych z alkoholem i lepszą kontrolę przestrzeni publicznej, jednocześnie unikając pełnej prohibicji.
Z tego artykułu dowiedziałeś się:
- Jakie modele ograniczenia sprzedaży alkoholu stosują kraje nordyckie (monopole, sztywne godziny) i czym różni się bardziej liberalna Dania
- Dlaczego Łotwa i Litwa zaostrzyły godziny sprzedaży alkoholu i jak ograniczenia obejmują także sprzedaż online (opóźnione dostawy, zwalczanie impulsywnych zakupów)
- Gdzie w Europie Zachodniej działają lokalne, nocne „mini-prohibicje” (Francja, Włochy, Belgia, Holandia) i jakie są ich cele porządkowe
- Jak wyglądają konkretne przedziały godzinowe sprzedaży alkoholu w Irlandii, Słowenii i Portugalii oraz dlaczego samorządy dodatkowo zaostrzają przepisy
na zdjęciu: regał z napojami bezalkoholowymi w markecie w Oslo. Zdjęcie ilustracyjne. fot. Heiko Junge / NTB / PAP
Inne tematy w dziale Gospodarka
