Rosnące koszty zatrudnienia pozostają najpoważniejszą barierą prowadzenia biznesu w Polsce, a przedsiębiorcy coraz częściej wskazują również problemy kadrowe oraz niepewną sytuację gospodarczą. Najnowsze dane pokazują, że struktura barier zmienia się wraz z demografią, rynkiem pracy i rosnącą presją kosztową.
Największe przeszkody w działalności. Koszty pracownicze wciąż na pierwszym miejscu
Koszty pracownicze pozostają najczęściej wskazywaną barierą prowadzenia działalności od grudnia 2023 r. W listopadzie 2025 r. wskazało na nie 67 proc. firm – wynika z Miesięcznego Indeksu Koniunktury (MIK). Niepewność sytuacji gospodarczej wskazało 60 proc. badanych, natomiast niedostępność pracowników oraz ceny energii – po 47 proc. przedsiębiorców.
Stopień uciążliwości poszczególnych barier zmieniał się w ostatnich latach. Od początku 2022 r. (czyli od momentu, gdy zaczęto zadawać przedsiębiorcom to pytanie) aż do połowy 2023 r. firmom najbardziej doskwierała niepewność sytuacji gospodarczej. Jednocześnie niedostępność pracowników przez długi czas była postrzegana jako bariera mniej dotkliwa niż rosnące ceny energii. Od sierpnia 2025 r. można zaobserwować stopniowy wzrost udziału firm wskazujących na problemy kadrowe. Zjawisko wiąże się z niską stopą bezrobocia (we wrześniu wyniosła 5,6 proc.) oraz zmianami struktury demograficznej.
Małe firmy pod największą presją
Największe obciążenie rosnącymi kosztami pracy obserwujemy w małych firmach – wskazało je 72 proc. przedsiębiorstw, wobec 62 proc. w dużych podmiotach. Może to wynikać z ograniczonej przestrzeni do optymalizacji kosztów oraz słabszej pozycji negocjacyjnej na rynku pracy.
Niepewność sytuacji gospodarczej stanowiła większe wyzwanie dla średnich firm (65 proc.), podczas gdy wśród dużych wskazało ją 50 proc. przedsiębiorców. Niedostępność pracowników jest bardziej uciążliwa dla dużych firm (52 proc. wskazań) niż dla małych (45 proc.), co można wiązać z większą skalą prowadzonej działalności. Na ceny energii najmniej narzekają mikroprzedsiębiorstwa oraz duże firmy (odpowiednio 42 proc. i 44 proc.).
Najbardziej obciążone branże: TSL, budownictwo i produkcja
Koszty pracownicze pozostają główną barierą we wszystkich branżach, a najsilniej odczuwa je sektor TSL, w którym wskazało je 71 proc. firm. Wynika to z dużego udziału kosztów pracy oraz deficytu kierowców i specjalistów. Niepewność sytuacji gospodarczej najbardziej dotyka sektor Transport–Spedycja–Logistyka (67 proc.), który jest szczególnie wrażliwy na wahania popytu i zmiany koniunktury.
Niedostępność pracowników to największe wyzwanie dla budownictwa (60 proc.), głównie ze względu na ogromne zapotrzebowanie na pracowników fizycznych i wysoko wykwalifikowanych specjalistów. W handlu bariera ta utrzymuje się na najniższym poziomie (34 proc.). Rosnące ceny energii najmocniej odczuwa produkcja (57 proc.), ze względu na duży udział tych kosztów w całkowitych wydatkach sektora.
Połączenie wysokich kosztów pracy i ograniczonej podaży pracowników staje się jednym z kluczowych wyzwań rozwojowych. Rosnące zapotrzebowanie na pracowników i utrzymujące się trudności rekrutacyjne potwierdza również Szybki Monitoring NBP, w którym firmy wskazywały braki kadrowe jako jedno z ograniczeń działalności, co wzmacnia presję kosztową w sektorach o dużym udziale pracy. Płace nadal rosną szybciej niż wydajność pracowników – wynika z danych GUS. Podnosi to koszty pracy, zwłaszcza w branżach o niskim poziomie automatyzacji. Braki kadrowe spowalniają realizację zamówień w TSL i budownictwie, a presja płacowa osłabia konkurencyjność cenową firm.
Z tego artykułu dowiedziałeś się:
- Dlaczego koszty pracownicze stały się główną barierą prowadzenia działalności
- Jak firmy różnej wielkości odczuwają rosnącą presję kosztową
- W których branżach problemy kadrowe są najbardziej dotkliwe
- W jaki sposób niedobór pracowników wpływa na wydajność i konkurencyjność przedsiębiorstw
Tomasz Wypych
na zdjęciu: praca w warsztacie samochodowym, zdjęcie ilustracyjne. fot. Malte Luk, Pexels
Inne tematy w dziale Gospodarka
